რელიგიური ლიბელარიზმი და რელიგიური ფუნდამენტალიზმი

კახაბერ კურტანიძე

შესავალი

როგორი არასაინტერესოც არ უნდა იყოს ერთიდაიმავე თემების წინწამოწევა და მათზე მსჯელობა, არის საკითხები, რომლებიც სხვადასხვა გარემოებებისადაგამო უბრალოდ ვალდებული ვართ, რომ განმეორებითად განვიხილით. ამ სტატიის მიზანიც სწორედ ესაა. ანუ, კვლავ ვაპირებთ დავუბრუნდეთ ლიბერალიზმი-ფუნდამენტალიზმის გზაჯვარედინს და ვნახოთ თუ რის საფუძველზე/საფუძვლებზე მოხდა მათი გაყრა და დაპირისპირება. ეს, რა თქმა უნდა, ამოუწურავი თემაა, მაგრამ აქ ჩვენ ჩავუკვირდებით და შევეცდებით გამოვავლინოთ მხოლოდ რამოდენიმე ფილოსოფიური საკითხი, რომელმაც დიდი როლი ითამაშა ამ გზისგასაყარის წარმოშობაში - უფრო ზუსტად კი, დაახასიათებს ამ უკანასკნელს. ოღონდ, თავიდანვე უნდა ვიცოდეთ, რომ საუბარი იქნება პოსტმოდრნული ეპოქის სათვალთვალოდან მოდერნულ ეპოქის ხედვაზე. ანუ, ქვემოთ „გვერდიდან შევხედავთ" მოდერნულობის ხანას და, ამასთან ერთად, შევეცდებით გამოვავლინოთ მისი ერთგვარი შეზღუდულობა.

დეკანოზი კახაბერ კურტანიძე - ფუნდამენტალიზმის გადალახვა

მღვდელი კახაბერ კურტანიძე

 კახაბერ კურტანიძემ  დაამთავრა თბილისის პოლიტექნიკური ინსტიტუტი. თბილისის სასულიერო სემინარია.   1999–2005 წლებში სწავლობდა თეოლოგიას თესალონიკის არისტოტელეს უნივერსიტეტში (საბერძნეთი, მაგისტრის ხარისხი) სწავლობდა ბოსეის   თეოლოგიის ინსტიტუტში (ჟენევა, შვეიცარია) და წმ. ჯვრის თეოლოგიურ სემინარიაში (მართლმადიდებლურ კოლეჯი  (აშშ, ThM -ის ხარისხი). ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში დაიცვა დისერტაცია წმ. მაქსიმე აღმსარებელზე. არის ფილოსოფიის მეცნიერებათა დოქტორი და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქრისტიანული თეოლოგიის სამაგისტრო პროგრამის ხელმძღვანელი. დეკანოზი კახაბერი მრავალი საღვთისმეტყველო ნაშრომისა და სტატიის ავტორია

წინათქმა

ფუნდამენტალიზმი და ფანატიზმი – მსოფლიო პატრიარქი ბართლომე

ფუნდამენტალიზმი და ფანატიზმი

სამწუხაროდ იმ დროს, როდესაც ქრისტიანული კონფესიები ერთი შეხედვით განიცდიან შინაგან კრიზისს, მთელ მსოფლიოში სწრაფად იზრდება ინტერესი (თანაგრძნობა და შიშიც)  რელიგიური ფუნდამენტალიზმისადმი. თუმცა მე მტკიცედ მჯერა,თუ  როგორ  ღიად ამბობს ყურანი (2:256) „არ არსებობს იძულება რელიგიის“; რელიგიური არჩევანი დამოკიდებულია ინდივიდის თავისუფალ ნებასთან.  „თავისუფალი ინდივიდი“-ს გაგებას ჩვენ ვუკავშირებთ XVIII ს-ის  დასავლურ აზროვნებას. თავისუფალი ნების კონცეფცია მართლმადიდებელ ეკლესიაში აღიქმება სხვაგვარად, ვიდრე ორგანულ საზოგადოებაში. თუმცა მართლმადიდებელი ეკლესია მუდმივად უსვამს ხაზს   ადამიანის თავისუფალი ნების პატივისცემის მნიშვნელობას და მის თავისუფალ არჩევანს-რელიგიის არჩევანის საკითხზე.

რელიგიური ფუნდამენტალიზმი - რა გზას უნდა დაადგეს ადამიანი, როცა სიყვარული და თანაგრძნობა რწმენას უპირისპირდება?

ავტორი ოქროპირ რუხაძე

20.02.2003

თუკი ისინი თავის რწმენაში ზედმეტად თავდაჯერებულები არიან და, ამასთან, საფრთხეს გრძნობენ, იოლად შეიძლება გახდნენ ფუნდამენტალისტები, როგორც ექსტრემიზმს, რელიგიურ შეუწყნარებლობასა და ძალადობისთვის მზადყოფნას დღეს არასწორად უწოდებენ ხოლმე. ფუნდამენტალისტებს ყველა რელიგიაში ერთი რამ აერთიანებთ: ისინი სხვებზე უფრო დარწმუნებულები არიან თავიანთ სიმართლეში და, რაკი ფუნდამენტალისტი სალანძღავი სიტყვაა, არ მოსწონთ, როცა მათ ასე მოიხსენიებენ.

"რელიგიური ფუნდამენტალიზმი ფსიქიკურ აშლილობად შეირაცხება და უმკურნალებენ" - ოქსფორდის პროფესორი

ოქსფორდის უნივერსიტეტის ნევროლოგიის კათედრის პროფესორი, ქეითლინ ტეილორი აცხადებს, რომ ყველა ნიშნის მიხედვით, ახლო მომავალში რელიგიურ ფუნდამენტალიზმსა და სხვა იდეოლოგიურ რწმენებს გონებრივ აშლილობათა რიცხვს მიაკუთვნებენ და მისი მკურნალობის მეთოდებიც შემუშავდება. ტეილორის განცხადებით, რელიგიის მიმართ ფანატიკური დამოკიდებულება სახიფათოა ნებისმიერი საზოგადოებისათვის, ასე რომ უნდა არსებობდეს ზღვარი, რომლის გადაცილების შემდეგ ზედმეტად გულმოდგინე მორწმუნე უკვე ფსიქიური პრობლემების მქონე ადამიანად იქნება მიჩნეული. მისი თქმით, რადიკალური რელიგიები პიროვნების პირადი არჩევანი კი არა, მისი ფსიქიური დარღვევის შედეგია, შესაბამისად, მაგ. ტერორისტები უნდა განვიხილოთ არა დამნაშავეებად, არამედ მძიმე ფსიქიური აშლილობის მქონე ავადმყოფებად. პროფესორი უფრო შორსაც წავიდა და განაცხადა, რომ რადიკალური რელიგიებისა და რწმენების სია იმაზე ბევრად გრძელია, ვიდრე ერთი შეხედვით შეიძლება იფიქროთ. 

რას ნიშნავს რელიგიური ფუნდამენტალიზმი?

22.10.2009

მოგესალმებით. თქვენ უსმენთ გადაცემას "თავისუფალი აზრი" რადიო GIPA-ს ეთერში. დღევანდელი გადაცემის თემა არის: რას ნიშნავს რელიგიური ფუნდამენტალიზმი? ჩვენი გადაცემის სტუმრები არიან:

ზურაბ კიკნაძე - ფილოლოგი, ანთროპოლოგი, ბიბლიისტი. ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი, არის მრავალი სამეცნიერო ნაშრომის და თარგმანის ავტორი.

მართლმადიდებლური ფუნდამენტალიზმი

მართლმადიდებლური ფუნდამენტალიზმის წარსული და აწმყო

კონსტანტინე კოსტიუკი
დავით თინიკაშვილის თარგმანი

სიმართლე და სიცრუე, ფუნდამენტალიზმის მოწოდება და პასუხი

ფუნდამენტალიზმის მრავალსახოვანი ფენომენის გამოკვლევებში, ჩვეულებრივ, არ მოიპოვება მისი შინაარსობრივი განსაზღვრებები. ფუნდამენტალიზმის სამუშაო დეფინიციაში დ. ფუნკე ხაზს უსვამს ძირითად ინტენციას: „ფუნდამენტალიზმი ორიენტირებულია გარკვეულ იდეასა და ძირითად ფასეულობაზე, რომელიც ექვემდებარება სრულმასშტაბიან დაცვას“. ყველანაირი ტიპის ფუნდამენტალიზმისთვის საერთო მახასიათებელს წარმოადგენს ფსიქოლოგიური და ქცევითი ასპექტები, აზროვნების სტილი, მსოფლმხედველობრივი თავისებურებები. ფუნდამენტალიზმი წარმოადგენს კულტურული შემოქმედების სახეობას, მოვლენების ინტერპრეტაციას, ცოდნის წარმოებას, თუმცა ეს სახეობა გამოირჩევა დოგმატიზმით, დიალოგისა და თვითგახსნის უუნარობით.