საქართველოს მოპარული ისტორია

საქართველოს მოპარული ისტორია - რა წერია წიგნში, რომელიც 1956 წელს კრემლის ბრძანებით დამალეს

ზაალ ანდრონიკაშვილი - ღირსების ეკონომია საქართველოში

"ის თავის თავს ხშირად აძლევდა კარგ რჩევებს,

 მიუხედავად იმისა, რომ ამ რჩევებს იშვიათად ასრულებდა"

ლიუის კეროლი "ელისი საოცრებათა ქვეყანაში"

ქალები საქართველოში და სექსი ქორწინებამდე

ქართულ საზოგადოებაში კონსერვატიული ტრადიციები ყოველთვის ძლიერი იყო, განსაკუთრებით, როცა საქმე ურთიერთობებს ეხება. კაცებისთვის ქორწინებამდე სექსი არა მხოლოდ დაშვებული, არამედ მოწოდებულიცაა, ქალებისთვის კი კვლავ მიუღებლად რჩება. ამ თემასთან დაკავშირებით ორგანიზაცია CRRC-საქართველომ სპეციალურ კვლევა გამოაქვეყნა.

საყდრისი - ოქროს უძველესი წარმოების კერა

საყდრისი - ოქროს უძველესი წარმოების კერა

ავტორები: ირ.ღამბაშიძე, თ.შტოლნერი, ა.ჰაუპტმანი, გ.მინდიაშვილი, გ.გოგოჭური, ი.ჯაფარიძე

გამომცემლობა "მწიგნობარი",

თბილისი, 2010

ხიდაშელი მანანა - სამყაროს სურათი არქაულ საქართველოში

ხიდაშელი მანანა 

დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტი.

მუშაობს ივანე ჯავახიშვილის სახელობის  ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტის ძველი ქვეყნების ისტორიის განყოფილების მთავარ მეცნიერ თანამშრომლად. იგი არის მრავალლი ასირიოლოგთა საერთაშორისო შეხვედრებისა და ძველი აღმოსავლეთის ისტორიის საკითხების შემსწავლელი საერთაშორისო კონფერენციების მონაწილე. არის ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი.

საკანდიდატო დისერტაციის თემა - "ბრინჯაოს მხატვრული დამუშავებისათვის ანტიკურ საქართველოში", დაიცვა 1973 წელს; სადოქტორო დისერტაციის თემა - "ცენტრალური ამიერკავკასიის გრაფიკული ხელოვნება ადრეულ რკინის ხანაში", დაიცვა 1982 წელს.

წინათქმა

უძველესი ქართული ტექსტი?

გოჩა კუჭუხიძე

ძვ. წ-ის IV-III სს-ით დათარიღებულ ხეთურ რელიგიურ ტექსტებს შორის შემორჩენილია ხეთურ კერპთა აღწერილობანი, რომლებიც ქართულად აკად. გრიგოლ გიორგაძემ თარგმნა (1,149-151). ტექსტებს იმ მიზნით წერდნენ, რომ ზუსტად ჰქონოდათ დადგენილი, თუ როგორი უნდა ყოფილიყო ამა თუ იმ კერპის იკონოგრაფია, რომელი მასალისაგან უნდა დაემზადებინათ ეს კერპი, განსაზღვრულიყო საკულტო ინვენტარი, კერპის ადგილმდებარეობა და სხვა, რათა „საჭიროების შემთხვევაში აღედგინათ დანგრეული ტაძრები და ძველი კერპები“ (1,148). ამ ტექსტებს „აღწერილობანი“ კ. გ. ბრანდეშტაინმა და ლ. იაკობ-როსტმა უწოდეს (იქვე).

ნიკოლოზ დურნოვო, ქართული ეკლესიის ბედი

ნიკოლაი დურნოვო იყო რიურიკოვიჩი, რუსული სლავიანოფილური მოძრაობის ლიდერი და ილიას მეგობარი.

ნიკოლოზ დურნოვო

ქართული ეკლესიის ბედი

(ქართული საეკლესიო ავტოკეფალიის საკითხისა გამო)

დევნილობაში მყოფი ზვიად გამსახურდიას ჩანაწერი

ქართველთა ნაკლი - უცხოელებისგან დანახული

ერთი ჭირი გვჭირს ქართველთა, გინდა დიდსა და მცირეთა - ჩამოსხდებიან, იტყვიან, უჩემოდ ვით იმღერეთა?“

ამპარტავნებისა და დიდგულოვნობის სენი რომ გვჭირს, ამას  მოხმობილი სტრიქონებიც ადასტურებენ ქართული ლიტერატურის კლასიკიდან. მაგრამ ეს სიტყვები საქართველოს დაკნინების პერიოდშია დაწერილი და იქნებ დღეკეთილობის ჟამს არ გვჩვეოდა მსგავსი რამ მანკიერებანი -  აბა,  ვნახოთ, საქართველოს ყველაზე ბედნიერი ხანის -   დავით აღმაშენებლის დროის საქართველოში რით ხასიათდებოდა ჩვენი ერის ნიშან-თვისებათა გამოვლინების თავისებურებანი:

 ”რამეთუ რაჟამს განდიდნენ, განსუქდენ და დიდება პოვონ და განსუენება, იწყებენ განზრახვად ბოროტისა, ვითარცა მოგვითხრობს მატიანე ძველი და ახალი”.

ხომ არაფერი გეცნობა მკითხველო? თურმე მაშინაც ყოფილან დღევანდელ ”განსუქებულთა” და ”განდიდებულთა” იდეური წინაპრები.

ახლა თამარის პერიოდს გადავხედოთ - გაძევებული გიორგი რუსი ბრუნდება საქართველოში და  დახეთ, რა ხდება: ”პირველად მიერთო მას კლარჯთა ერისთავი, მერმე მესხნი და ლიხთ-იქითნი; მოიყუანეს და დასვეს ქუთაისს. ეჰა საკვირველი! რამეთუ რომელი უმეტეს განდიდებულ იყვნენ თამარისაგან მათ ჰყვეს ესე!” - უკვირს თამარის მემატიანეს და ჩვენ კი ეს ამბავი ვეღარ გვაკვირვებს, რადგან მივეჩვიეთ ქართველებისაგან ერთმანეთის  გაუტანლობას და თანამოძმის ხელით დათრგუნვას!

მაგრამ ჩვენი უბედურება ის არის, რომ მარტო შინაური კი არა, უცხო ტომის ადამიანიც ხედავდა ყოველთვის ჩვენს ნაკლს და საუკეთესოდ იყენებდა ამას თავის ინტერესებში.

ხომ ყოველთვის გვიხარია, როდესაც უცხოელები აღფრთოვანდებიან ხოლმე ჩვენი ქვეყნითა და მისი მცხოვრებნით, მაგრამ თუ მათ ვაძლევთ ჩვენი ნაკლის დანახვის საშუალებას, ეს მარტო შურითა და ბოროტებით არ მოსდით - ხშირად თავადაც მიგვიცია ამის საბაბი - აბა, ამგვარ  სარკეშიც ჩავიხედოთ და თუკი დიდებულების წლებში გვსდევდა უკეთურება, დაცემის წლებში  - მე-17 - მე18 საუკუნეებში, ხომ  როგორ დაგვახასიათებდნენ ევროპელები - ქებაზე რომ დაგვიწერია, ეს - სხვა თემაა, ახლა აუგიც ვნახოთ:

შარდენი

” ...მხოლოდ ის აუშნოებს ქართველს ქალებს, რომ ფერ-უმარილს იცხებენ, უმშვენიერესნი სხვებზე უფრო მეტად იცხებენ უმარილსა; ასე ჰგონიათ, ფერ-უმარილი სამკაულია და ისე ხმარობენ, როგორც, მაგალითად, ჩვენში თვალ-მარგალიტს და კარგს ტანისამოსსა.

...ქართველები სწავლულები და დიდი ხელოვანნი გამოვლენ, რომ სწავლაში და ხელოვნებაში მწვრთნელნი ჰყავდეთ. მაგრამ ძლიერ ცუდად იზრდებიან, ამასთანავე ცუდს მაგალითებსაც ხედავენ. ამის გამო მეტად უცოდინარნი და ბიწიერნი არიან. ქართველებში ბევრია მზაკვარი, ვერაგი, დაუნდობელი, ცბიერი, ბრიყვი, ამპარტავანი.

ქართველებმა საოცრად ურცხვად იციან უარისყოფა იმისა, რაც უთქვამთ და მოუქმედებიათ; ტყუილი მართლად გამოჰყავთ; რაც ერგებათ შრომისათვის, იმას არ სჯერდებიან და მეტის თხოვნა უყვართ; უყვართ, აგრეთვე, საქმის გადასხვაფერება, განზრახ, სხვანაირად ჩვენება თავისა. ძლიერად იციან ჯავრის ჩატანა და თავის დღეში არ აპატივებენ კაცს დანაშაულს, თუმცა, მართალია მალე კი არ მოსდით გული და არც უმიზეზოდ დაიხსომებენ ჯავრს. კაპუცინების პრეფექტმა დამარწმუნა, კათალიკოზისაგან გამიგონია, რომ ვინც დიდ დღესასწაულებში (მაგალითად, აღდგომას, შობას) არ დაითვრება, ქრისტიანად არ ითვლება და უნდა განდევნილ იქნასო. ქართველები, გარდა ამისა ძალიან ანგარნი და ვერცხლის მოყვარულნი არიან. ფულს მხოლოდ მაშინ გაასესხებენ, თუ დაიგირავეს რამე და სულ მცირე სარგებელს, მანეთზე ორ შაურს ართმევენ. ქალებიც ისეთივე ბიწიერნი და ავნი არიან, როგორც მამაკაცები. ქალებს ძალიან უყვართ არშიყობა და ეჭვი არ არის, რომ მამაკაცებს ამ უზნეობაში დიდი მონაწილეობა მიუძღვით”...

 "მოგზაურობა სპარსეთსა და აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნებში", 1686 წ.

პიეტრო დე ლა ვალე

„ქართველები არიან მამაცნი, მაგრამ მოქმედებაში ნაკლებად ერთიანნი. ცდილობენ შიგნით შუღლის ჩამოგდებით ერთმანეთი დაღუპონ... „

„სპარსეთის მეფის აბასის მდგომარეობა“, 1628 წ.

სანსონი

,,შაჰის პოლიტიკა ქართველების მიმართ მშვენიერია. თუ გაერთიანდებიან, მათ შეუძლიათ შაჰს მრავალი პრობლემა შეუქმნან. მაგრამ მან იცის, როგორ დააშოროს ისინი ერთმანეთს. ის ისეთ მაღალ თანამდებობებზე აწინაურებს დიდებულებს, რომ ისინი მისი ერთგულებისათვის ივიწყებენ სამშობლოს, რელიგიას. იმპერიის მაღალი თანამდებობები დღეს მათ ხელშია და მათაც, ვისაც ეს არ გააჩნია, აქვს ადგილი სამეფო სუფრასთან და ხელფასი ხაზინიდან.

(1683-91 წლებში სპარსეთში მყოფი მისიონერი)

არტემ ვოლინსკი

თუ ქართველი ბატონიშვილები და მათი დიდებულები და აზნაურები ერთმანეთში შეთანხმებას მიაღწევენ, ჭეშმარიტად შეძლებენ არა მარტო სპარსეთის უღლისაგან განთავისუფლებას, არამედ თვით სპარსეთის ტერიტორიის დაკავებასაც.

(რუსეთის ელჩი ირანში 1715-1718 წლებში)

"ქართველების ხასიათში ერთი საინტერესო ელემენტი აღინიშნება — ინდივიდუალისტური უპასუხისმგებლობა, რომელიც ესპანელებისა და ირლანდიელების ეროვნულ ხასიათს მოგვაგონებს და რასაც შეიძლება ესთეტიკური უპასუხისმგებლობა ეწოდოს. ქართველებს, ესპანელებისა და ირლანდიელების მსგავსად, არაერთხელ მოუხდათ უცხო ხალხთა პოლიტიკური ბატონობისა და კულტურული ჰეგემონიის ქვეშ ცხოვრება. ისინი ურიგდებოდნენ ასეთ ბატონობას, მაგრამ სერიოზულად არ უყურებდნენ მას და მისი დამთავრების შემდეგ ისევ ადრინდელ ხასიათს ინარჩუნებდნენ. სწორე არ იქნებოდა გვეთქვა, რომ ისინი არ ეწინააღმდეგებოდნენ ამგვარ ბატონობას, ხშირად გააფთრებულ წინააღმდეგობასაც უწევდნენ, მაგრამ ეს იყო ცოცხალი ორგანიზმის წინააღმდეგობა და არა რაიმე იდეისათვის ბრძოლა. საქართველოს ისტორია, მსგავსად ესპანეთისა და ირლანდიისა, გვაჩვენებს რომ აქ ერი მიაჩნდათ უმაღლეს სიწმინდედ და არა ესა თუ ის პრინციპი. და თუ რომელიმე მათგანი რელიგიურ ომში იყო ჩაბმული, აღმოვაჩენთ, რომ სარწმუნოებისათვის ბრძოლის მიზეზს ეროვნული ინტერესი წარმოადგენდა.

ქართველების ამ "ესთეტიკურ უპასუხისმგებლობაში" მათი ეროვნული ხიბლიც და მათი, როგორც მკაცრად ინდივიდუალისტური ერის, გადარჩენის საიდუმლოებაც. ქართველებში, როგორც ხალხში ისე პიროვნებებში, კარგად განვითარებული ინტელექტი და ნათელი, ცნობისმოყვარე გონება უთავსდება პირველყოფილი ადამიანის უზნეობას და მოუთოკავობას"

უილიამ ალენი, "ქართველი ხალხის ისტორია"




წყარო

ქართველი მაჰმადიანის ტკივილი

აჭარა, ადგილი სადაც მაჰმადიანები ჯერ კიდევ ცხოვრობენ, ადგილი სადაც მეჩეთებია ამ მეჩეთებში კი ხალხი დადის და ლოცულობს, რა თქმა უნდა მუსლიმანური წესით. აჭარა ადგილი, რომელიც თურქებს სამასი წლის განმავლობაში ჰყავდათ დაპყრობილი. ადგილი, რომლის მცხოვრებლებმაც შეძლეს და ქართული ტრადიციები, ქართული ენა შეინარჩუნეს. მაგრამ სამწუხაროდ, ვერ შეძლეს სარწმუნოების შენარჩუნება.

აკაკი ბაქრაძე – “მეცხრამეტე საუკუნე”

ილია ჭავჭავაძემ მიხეილ ლერმონტოვის „მწირი“ თარგმნა.

თარგმნისას მოულოდნელი რამ ჩაიდინა: ფინალი შეცვალა. რუსული „მწირი“ ასე მთავრდება:

«И божья благодать сошла

На Грузию! Она цвела

С тех пор в тени своих садов,

Не опясаяся врягов,

За гранью дружеских штыков»

ქართულის უკანასკნელი სტრიქონები კი ასეთია:

„მას აქეთ, რაცა კურთხევა ღვთისა

მიეცა ტანჯულს ივერიის ერს,

რაც კარგი ექნას რუსისა შტიკსა –

ღმერთმა იმ რუსსვე ასკეცად მისცეს“.

ეს არ იყო „პოეტური თავხედობა“. ეს იყო ქართული სამეფო კარის მრავალსაუკუნოვანი პოლიტიკის უარყოფაც, რუსეთის იმედის გაცრუების აღიარებაც და XIX საუკუნეში შექმნილი ვითარების შეფასებაც.

ეს უარყოფა იმ ნიჰილიზმის უარყოფასაც ნიშნავდა, რომელიც ქართული ეროვნული ენერგიის მიმართ არსებობდა. თავად ის, რომ საუკუნეების მანძილზე ქართული სამეფო კარი თავშესაფარსა და მფარველობას ეძებდა, უკვე მოწმობდა ძვალსა და რბილში გამჯდარ ნიჰილიზმს. ეს ნიჰილიზმი შემთხვევით არ დაბოლოებულა გიორგი მეთორმეტისა (თუ მეცამეტის) სასოწარკვეთილი სიტყვებით. როცა საქართველოში რუსთა ბატონობის დამყარების საკითხი იხილებოდა, დავით ჩერქეზიშვილს უკითხავს მეფისათვის – „ბატონო მეფევ და კარისკაცნო დარბაისელნო: რომ აღებთ კავკასიის კარსა, შეიძლებთა თვისსა დროსა დახშვასა მისსა?“ – გიორგის უპასუხებია – „დახშვა კარისა ამის იქნება დახშვა ქრისტიანობისა კარისა; ამისათვის ჯვარი ქრისტესი, რომელსაცა ვესავთ, იქნება თვით მცველად კარისა, რომელსაცა თვით ჯვარცმული მასზედ დახშავს და განაღებს დასაცველად მეფობისა და მეფეთა, ოდეს თვით ჯერ იჩენს საჭიროდ“ (პ.იოსელიანი – „ცხოვრება გიორგი მეცამეტისა“).

გამოჩენილ ადამიანთა აზრი ქართველებსა და საქართველოზე

მხოლოდ კავკასიის ხალხში აღწევს სული თავის აბსოლუტურ მთლიანობას, ერთიანობას საკუთარ თავთან, აბსოლუტურ დამოუკიდებლობას… აღწევს თვითგამორკვევას, თვითგანვითარებას, და ამით წინ მიჰყავს მსოფლიო ისტორია. მონღოლები წყალდიდობასავით მოშავდებიან, წამიერად ანგრევენ და სამაგიეროდ არაფერს არ აშენებენ, მხოლოდ აფერხებენ პროგრესს. მსოფლიო ისტორიაში პროგრესი მხოლოდ კავკასიის რასის წყალობით ხდება.*

ჰეგელი

ეთნოსები საქართველოში

გადმოწერა

რესურსი 2