ეკლესია გზაში

მღვდელი ჯონ ბერი ასწავლის პატროლოგიის, დოგმატიკისა და სულიერი ეგზეგეტიკის კურსს წმ. ვლადიმირის სემინარიაში, ნიუ-იორკში, პატროლოგიას - ფორდამის უნივერსიტეტში და არის მიწვეული პროფესორი ჰარვარდის უნივერსიტეტში. 2003 წლიდან ამერიკის მართლმადიდებელი ღვთისმეტყველების საზოგადოების პრეზიდენტია.

1987 წელს ლონდონში, ოქსფორდის უნივერსიტეტში ფილოსოფიის მაგისტრის ხარისხის მიღების შემდეგ ის ერთი წელი საბერძნეთში სწავლობდა. ოქსფორდის უნივერსიტეტში მისი სადოქტორო დისერტაციის ხელმძღვანელი იყო ეპისკოპოსი კალისტე უეარი. დოქტორის ხარისხის მიღების შემდეგ, 1993 წელს ჯონ ბერი მიიწვიეს ლექციების კურსის წასაკითხად წმ. ვლადიმირის სემინარიაში, სადაც არის ფაკულტეტის საბჭოს მუდმივი წევრი 1995 წლიდან. 2001 წელს მას მღვდლად დაასხეს ხელი. ამჟამად ის არის წმ. ვლადიმირის სემინარიის საღვთისმეტყველო ჟურნალისა (St. Vladimir's Theological Quarterly) და პატროლოგიის პოპულარული გამოცემების რედაქტორი. არის ასევე სემინარიის სარწმუნოებათაშორისი დიალოგის ხელმძღვანელი და უცხოელი სტუდენტების მრჩეველი. მისი განსაკუთრებული ინტერესის სფეროა ადრეული ეკლესიის პერიოდი, განსაკუთრებით საღვთისმეტყველო აზროვნების განვითარება, ასკეტიკა და ანთროპოლოგია.

ავტორია წიგნებისა: „ნიკეის სარწმუნოება“, 2 ტომად (NY:SVS Press, 2004); „მართლმადიდებლობის ტრადიცია დასავლეთში“ (NY:SVS Press, 2003); „გზა ნიკეისაკენ“, I ტომი ქრისტიანული ღვთისმეტყველების ჩამოყალიბების შესახებ (NY:SVS Press, 2001); „ასკეტიკა და ანთროპოლოგია ირინეოს ლიონელთან და კლიმენტი ალექსანდრიელთან“ (Oxford University Press, 2000); „წმ. ირინეოს ლიონელი: სამოციქულო ქადაგების შესახებ“ (SVS Press, 1997). ასევე ავტორია სტატიებისა: „ადრეული ქრისტიანი აპოლოგეტები“, „დოკეტიზმი“, „ქალწული დედა - ქალწული ეკლესია“, „ღვთისმეტყველება და ეგზეგეტიკა“, „ეკლესიის ტრინიტარული არსი“, „ტრადიცია“, სარწმუნოების ერთგულება და შემოქმედება“, „განკაცების განმარტება“, „ირინეოს ლიონელი ღმერთის სიტყვის შესახებ“, „წმ. წერილი, სახარება და მართლმადიდებლობა“, „წმ. სამება“, „შენიშვნა სქესის ონტოლოგიის შესახებ“, „ადამი და ანთროპოლოგია“, „ირინეოსი და ასკეტური იდეალი“ და სხვა მრავალი.

ინგლისურიდან  თარგმნა

ნანა ბაღათურიამ

ქრისტე, როგორც „მომავალი“

ძალიან მნიშვნელოვანი აზრით, ქრისტიანული ღვთისმეტყველება ყოველთვის ესქატოლოგიურია, რომლის შინაარსიც უკვე მოცემულია. მას რამდენადმე აბუნდოვნებს ტერმინები „პირველი მოსვლა“ და „მეორე მსოვლა“, თითქოს ისინი სხვადასხვა რამეს შეეხებიან: პირველი წარსულს, თან იმას, რაც ორი ათასი წლის წინათ მოხდა და მეორე იმას, რაც მოხდება მომავალში რომელიღაც ჩვენთვის უცნობ მომენტში - ესქატოლოგიური დრამა ჯერ კიდევ გაუხსნელი შინაარსით. მაგრამ ქრისტიანული ღვთისმეტყველება ასე მარტივად არ დაიყოფა: ის, რასაც მოციქულები და მახარებლები ქრისტეს შესახებ ამბობენ, მხოლოდ წარსული, მხოლოდ ისტორია არ არის და მომავლის შესახებ ჩვენის მსჯელობაც მოიცავს ცოდნას იმისა, რაც ქრისტეში შესრულდა. მახარობლებისათვისაც კი, რომლებიც ქრისტეს მოსვლას ქადაგებდნენ, იესო რჩება, როგორც „მომავალი“, იმიტომ რომ, ის არის ის, „ვინც უნდა მოვიდეს“ „და ჰრქუა: შენ ხარა მომავალი იგი, ანუ სხუასა მოველოდით?“ (მათე 11:3)

ასეთი დახასიათება ქრისტესი, როგორც „მომავალისა“, რასაკვირველია, ეფუძნება ძველი აღთქმისეული მოლოდინს მომავალი მესიისა, კურთხეულისა, ღმერთის სახელით მომავლისა (ფსალმ. 117:26; მათე 21:19; იოანე 12:13). მაგრამ ასახავს ასევე იმას, როგორ იგებენ მოწაფეები პირველ სამ სახარებაში ვინ არის იესო. თუ არ ჩავთვლით პეტრეს აღიარებას კესარია ფილიპეს გზაზე (მათე 16): „შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაი“ - აღიარება, რომელიც მოციქულმა ვერ გაიგო ისე, როგორც საჭირო იყო, რადგან მაშინ ცდილობდა ხელი შეეშალა იესოსთვის წასულიყო იერუსალიმში და მოწამეობრივ აღსრულებულიყო (და ამიტომაც უწოდა მას ქრისტემ „ეშმაკი“), თუ არ ჩავთვლით ამ ეპიზოდს, მოწაფეები გასაოცრად ნელა აცნობიერებენ იმას, რომ ქრისტე ღმერთის მარადიული შვილია. მიუხედავად იმ ცოდნისა, რაც მოწაფეებს იესოს დაბადების შესახებ მისი დედისაგან ან მისი ნათლობის შესახებ სხვებისაგან ჰქონდათ მიღებული, მიუხედავად იმ სწავლებისა, რაც მათ უშუალოდ მიიღეს მისგან და სასწაულებისა, რომლებიც მათ თვალწინ ხდებოდა, მთაზე მისი ფერისცვალების ნახვის შემდეგაც კი, მათ მაინც მიატოვეს იესო ვნების დროს (სინოპტიკურ სახარებებში, იოანეს სახარებაში განსხვავებულადაა და ამ განსხვავებას კვლავ მივუბრუნდები), პეტრე მოციქულმა უარყო კიდეც ის. „მე არ ვიცნობ ამ ადამიანს“, - თქვა მან სამჯერ (მათე 26:70, და ა.შ.). ვერც ცარიელი საფლავის ნახვამ და ვერც აღდგომის შემდეგ გამოცხადებამ ვერ დაარწმუნდა ისინი: როდესაც იესო ეცხადება მათ, ისინი ვერ ცნობენ მათ და ნაპოვნ ცარიელ საფლავზეც კი უყვებიან (ლუკა 24:24)!

ალბრეხტ დიურერი. ქრისტე გეტსემანიის ბაღში

მხოლოდ მაშინ, როდესაც ჯვარცმული და აღდგომილი ქრისტე მათ წმიდა წერილს უხსნის, როგორ უნდა ვნებულიყო და შესულიყო დიდებაში, აენთო მოწაფეების გულები და ამით მოემზადნენ ისინი ეცნოთ იესო პურის განტეხვის დროს. მაგრამ ნაცნობი, ჯვარცმული და აღდგომილი უფალი თვალთახედვიდან ქრება (ლუკა 24:31). სწორედ იმ მომენტში, როდესაც მოწაფეები ბოლოს და ბოლოს ცნობენ ქრისტეს, ის მათთვის უხილავი ხდება! ახლა ჩვენ ველით მის მოსვლას, მოსვლას იმისა, ვისაც ადრე ვერ მივსწვდით, ვინც ჩნდება, ქრება და ბადებს ჩვენში სურვილს მასთან შეხვედრისა. ასე რომ, ახლა ჩვენ „უკუანასა მას დავივიწყებ და წინასა მას მივსწუდები“, ვპასუხობთ „ზეცისა ჩინებასა ღმრთისასა ქრისტე იესუის მიერ“ (ფილ. 3:13-14) ვიცით, რომ ჩვენი „მოქალაქეობა“ არ არის აქ, დედამიწაზე, არამედ „ცათა შინა“, საიდანაც მოველით „მაცხოვარსა, უფალსა იესო ქრისტესა“ (ფილ. 3:20-21). „პირველი მოსვლა“, როგორც ასეთი, არ შეიძლება მარტივად გავაცალკევოთ „მეორე მოსვლისაგან“.

ქრისტესთან შეხვედრა ყოველთვის ესქატოლოგიურია და თვითონ წარმოადგენს ესქატონის შინაარსს. მასზე საუბრობენ აპოკალიპტურ ტერმინებში: ჯვარცმული და აღდგომილი ქრისტე, რომელიც ხსნის წმ. წერილის წიგნებს, რათა აჩვენოს, რომ მათში წერია მისი ვნების აუცილებლობის შესახებ მანამ, სანამ ის ღვთის დიდებაში შევა (ლუკა 24:27), ზვარაკია, რომელსაც ერთადერთს შეუძლია წიგნის გახსნა (გამოცხ.5), რათა ჩვენ შევძლოთ დანახვა იმისა, რომ ყველაფერი ეწერა წერილში „სამოძღურებელად ჩუენდა, რომელთა ზედა აღსასრული ჟამთაი მოიწია“ (1 კორ. 10:11). ჰქონდათ რა ამგვარად გახსნილი წმ. წერილი, მოციქულები და მახარებლები წმ. წერილის ენით ლაპარაკობდნენ, როდესაც ქადაგებდნენ მომავალი ქრისტეს შესახებ, ვინც ჯვარს აცვეს „უკანასკნელთა დღეთა“ და ვინც იშვა, „ოდეს მოიწია აღსასრული ჟამთაი“ (გალ. 4:4). და ეს კვლავაც ესქატოლოგიური მოვლენაა, რომელიც მის შობას გვატყობინებს და ეფუძნება შეტყობინებას მისი ვნებების შესახებ („საფლავი შეესაბამება საშოს“, როგორც ამბობს ნეტარი ავგუსტინე [თ 4.2.9.] - რაც ასე თვალსაჩინოა შობის დღესასწაულის იკონოგრაფიაში). ჯვარცმული და აღდგომილი ქრისტე, ამგვარად ნაქადაგები მოციქულების მიერ „წმ. წერილის“ მიხედვით, საღვთისმეტყველო განსჯის საწყისი და საბოლოო წერტილია, ის არის ალფა და ომეგა (გამოცხ. 1:8); ის არის ის, ვის მიერაც ყოველივე შეიქმნება და საბოლოო მიზანი, რომლისკენაც ყველაფერი მიდის და იკრიბება მასში, როგორც ყველაფრის სათავეში. სწორედ ეს არის ღვთის საუკუნო ჩანაფიქრი (ეფ. 1:9-10).

მაგრამ ეს საუკუნო ჩანაფიქრი მხოლოდ ბოლოს ხდება ცნობილი: „წინასწარ უწყებულისა უწინარეს სოფლის დაბადებისა, ხოლო გამოჩინებულისა უკანაისკნელთა ამათ ჟამთა თქუენთვის“ (1პეტრე 1:20). ყველაფრის საწყისი და ბოლო არა მხოლოდ თანხვდება ქრისტეში, არამედ როგორც წმ. ირინეოს ლიონელი წერს, ის არის დასაწყისი, რომელიც ჩნდება ბოლოში (Against the Heresies [=AH] 1.10.3). ამგვარად, ქრისტე ჩნდება ბოლოს და ამიტომ აწმყოში ჩვენ ჯერაც „ვსწავლობთ ქრისტეს“, როგორც ამას პავლე მოციქული ამბობს (ეფ. 4:20). ჩვენ ვიხედებით უკან და ვხედავთ უკანასკნელ სახეს, რომელიც გვაქვს ქრისტესი ამ სოფელში, მის ჯვარსა და ვნებებს, როგორც ამაზე ქადაგებდნენ მოციქულები „წერილის მიხედვით“, მაგრამ მივისწრაფით წინ, ესქატოლოგიურ უფალთან შესახვედრად.

ქრისტეს შობა და ეკლესია, როგორც დედა

თუ უფრო ღრმად შევისწავლოთ, რას ამბობდნენ მოციქულები, მახარებლები და პირველი საუკუნის მამები მარად მომავალ ქრისტესთან შეხვედრის შესახებ, განსაკუთრებით მისი შობის ტერმინებში, კვლავ ვნახავთ ჩვენ მიერ ზემოაღნიშნულ ერთობას „პირველსა“ და „მეორე“ მოსვლას შორის. ასევე დავინახავთ მნიშვნელობას ეკლესიისა როგორც დედისა ანუ დედა-ქალწულისა, რომლის წიაღშიც და რომლის მეშვეობითაც ღმერთის მიერ მოწოდებული ხალხი ხელახლა იშვება და ხდება ქრისტეს სხეული და სულიწმიდის ტაძარი, რითაც ცხადი ხდება ესქატოლოგიური უფლის მყოფობა.

პავლე მოციქული, რომელიც ქადაგებს ძე ღვთისას ქალისაგან შობას „ოდეს მოიწია აღსასრული ჟამთაი“ (გალ. 4:4), რაც ესქატოლოგიური მოვლენაა, რამდენიმე მუხლის შემდეგ განაცხადებს, რომ ქადაგებს რა სახარებას, მას თვითონ ელის „ვიდრემდე გამოხატოს ქრისტე თქუენ შორის“ (გალ. 4:19) ანუ იმათ შორის ვისაც ის (თუმცა ახლა როგორც მამა) „ქრისტე იესუის მიერ სახარებისა მისგან მე გშვენ თქვენ“ (1 კორ. 4:15). შემდეგ ის განმარტავს, თუ როგორ ხდება ეს და ამისათვის იყენებს წინასწარმეტყველ ისაიას ალეგორიულ სიტყვებს სარასადმი, რომელშიც ის ზეციურ იერუსალიმს, ყველა ჩვენგანის დედას განასახიერებს: „იხარებდ, ბერწი ეგე, რომელი არა შობდ; აღიმაღლე და ხმობდ, რომელსა არა გელმოდა, რამეთუ მრავალ არიან შვილნი ოხრისანი, უფროის, ვიდრე რომელსა-იგი ესუას ქმარი“ (გალ. 4:27; ისაია 54:1). თუმც წმ. ერილის თანამედროვე მკვლევარები ამ მუხლს ცალკე წინასწარმეტყველებად გამოყოფენ იმისაგან, რასაც ისინი უწოდებენ ტანჯული მონის მეოთხე საგალობელს (ისაია 53:13-53:12), მართლმადიდებელი ეკლესიის ლიტურგიკულ ტრადიციაში ეს ორი საკითხავი გაერთიანებულია: ერთადერთხელ, როდესაც ვნების პარასკევს მწუხრზე ჩვენ ვკითხულობთ ისაია წინასწარმეტყველის სიტყვებს იმის შესახებ, ვინც ევნო ჩვენი ცოდვების გამო თვით სულის ამოხდომამდე, ვამთავრებთ სასიხარულო საკითხავით უნაყოფოს შესახებ, რომელიც შობს. და კვლავ, ჩვენ ქრისტეს შობას მისი ვნებების საფუძველზე განვიხილავთ და ეს შობა განუყოფელია ქრისტეს შობისაგან იმაში, ვისთვისაც ზეციური იერუსალიმი დედა გახდა - უნაყოფო ქალწული, რომელიც ქრისტეს ვნებების შედეგად ხდება დედა-ქალწული. პავლე მოციქულის მიერ ხაზგასმული თემა, რომ ქრისტე იშვება მათში, ვინც მიიღებს სახარებას, ასევე ესქატოლოგიურია: ეს შესრულდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც ქრისტე მოვა. . როგორც უკვე აღვნიშნეთ, პავლე მოციქული წერს იმ მოლოდინის შესახებ, რომელიც გვაქვს ჩვენი მხსნელის, უფალ იესო ქრისტეს მიმართ და შემდეგ ამატებს: „რომელნი გარდაცვალნეს ხორცნი ესე სიმდაბლისა ჩუენისანი, რაითა იყვნენ იგინი თანა-ხატ ხორცთა მათ დიდებისა მისისათა“ (ფილ. 3:21).

იოანე ღვთისმეტყველი ასევე ადასტურებს, რომ „უკუეთუ გამოაცხადნეს, მსგავსად მისსა ვიყვნეთ, რამეთუ ვიხილოთ იგი, ვითარცა იგი არს“ (1 იოანე 3:2). იოანე მახარებლის მიერ აღწერილ ქრისტეს ვნებებში ჩვენ ვხედავთ დედობისა და შვილობის თემის შემდგომ განვითარებას. აქ ჯვარზე ვნება კვლავ გამოცხადების მომენტია: „ოდეს აღამაღლოთ ძე კაცისაი, მაშინ სცნათ, რამეთუ მე ვარ“ (იოანე 8:28) და აღწერილია ტერმინებში, რომელთაც ჩვენ ჩვეულებრივ მეორედ მოსვლას ვუკავშირებთ: „აწ მთავარი იგი ამის სოფლისაი განვარიდეს გარე; და მე ოდეს ავმაღლდე ქუეყნით, ყოველნი მოვიზიდნე ჩემდა“ (იოანე 12:31). მაგრამ სინოპტიკური სახარებებისაგან განსხვავებით, ამ „სულიერ სახარებაში“ ვნებისას ქრისტე მიტოვებული არ არის. ამის მაგივრად ჩვენ გვაქვს სცენა, რომელიც ასახულია იკონპგრაფიაშიც: მისი დედა და საყვარელი მოწაფე დგანან ჯვართან (დედის დასთან, მარიამთან, კლეოპას ცოლთან და მარიამ მაგდალინელთან ერთად, თუმცა ხატებზე ისინი, თუკი საერთოდ არიან გამოსახულნი, გადადიან უკანა პლანზე). ხოლო ჯვარზე ქრისტე არ ამოიძახებს ისე, როგორც სხვა სახარებებში: „ღმერთო ჩემო, ღმერთო ჩემო, რაისთვის დამიტევე მე?“ (მათე 27:46; მარკოზი 15:34; ფსალმ. 22.1), არამედ მიმართავს დედასა და საყვარელ მოწაფეს: „დედაკაცო, აჰა, ძე შენი“, და მოწაფეს: „აჰა, დედა შენი!“ (იოანე 19:26, 27). ტრადიციულად, საყვარელი მოწაფე გაიგივებულია თვით მახარებელთან, სინამდვილეში სახარება ასეთ გაიგივებას არ აკეთებს. ერთადერთი გაიგივება აქ იმაშია, რომ ის, ვინც ქრისტეს ჯვართან დგას და არ რცხვენია მისი, საყვარელი მოწაფეა. უფრო მეტიც ქრისტე არ ეუბნება თავის დედას: „დედაკაცო, აი შენ კიდევ ერთი ძე, ჩემ მაგიერ“, არამედ უბრალოდ, „აჰა, ძე შენი“: ჯვართან მდგარი ერთგული მოწაფე გაიგივებულია ქრისტესთან, ქრისტეს საკუთარი დედის ძესთან. ის შეიმოსავს ქრისტეს, როგორც ქრისტიანები ნათლობის დროს, რათა უნაყოფოს ახლა ბევრი შვილ ჰყავდეს, როგორც ისაიას წინასწარმეტყველებაში წავიკითხეთ.

როდესაც გვაქვს ასეთი წმ. წერილისეული სახეები ქრისტეს შობისა, მომავალი ესქატოლოგიური უფისა, ქრისტეს შემოსვისა მათ მიერ, რომლებიც იღებენ სახარებას იმით, რომ ხდებიან ძეები აქამდე უნაყოფო ქალისა, გასაკვირი არ არის, რომ ქრისტიანები თავიდანვე ხედავენ თავიანთ დედას ანუ ქალწულ დედას, რომელშიც და რომლითაც ისინი შეიმოსავენ ქრისტეს. ამის შესახებ ძალიან ხატოვნადაა ნათქვამი „ვენისა და ლიონის ეკლესიების ეპისტოლეებში“, რომელშიც დაწვრილებითაა აღწეილი გალიის ქრისტიანების ტანჯვა დევნულების დროს დაახლოებით 177 წელს (Eusebius, Ecclesiastical History [EH] 5. 1-2). პირველი რაუნდის დროს არენაზე ზოგიერთი ქრისტიანი „ჯერ კიდევ მოუმზადებელი, სუსტი და უუნარო აღმოჩნდა ასეთი დიდი ბრძოლის გადასატანად“. ეპისტოლედან ვიგებთ, რომ დაახლოებით ათი მათგანი „მკვდრადშობილი“ ანუ „მუცლადმოწყვეტილი“ აღმოჩდა, რამაც დიდი მწუხარება გამოიწვია სხვებში და შეასუსტა სიმტკიცე წამების მოლოდინში მყოფებისა (EH 5. 1. 11). მაგრამ ამ „მკვრადშობილ“ ქრისტიანებს ამხნევებდა სხვების მოშურნეობა, განსაკუთრებით ამ ამბის გმირის, ახალგაზრდა მონა ქალი ბლანდინისა, რომელიც გარეული მხეცების შესაჭმელად ჩამოკიდეს, მაგრამ ქრისტიანების წინაშე წარსდგა როგორც ქრისტე: „თავიანთი ტანჯვის დროს ისინი შინაგანი ხედვით ხედავდნენ თავიანთი დის სახით მას, ვინც მათთვის ჯვარს ეცვა“ (EH 5. 1. 41). მისი ტანჯვის აღწერის შემდეგ ეპისტოლეში წერია:

„იმით, რომ მათი ცხოვრება გაგრძელდა, „მკვდრებიც“ გაცოცხლდნენ. მოწამეებმა კეთილი გავლენა მოახდინეს მასზე, ვისაც მოწამეობა არ შეეძლო და უდიდესი სიხარული იყო ქალწული დედის გამო, რომელმაც ცოცხლებად მიიღო ისინი, ვინც მკვდრად შობა, რადგან მათით უმეტესობა უარმყოფელებისა შესძლებდა ხელახლა შობილიყო და ჩასახულიყო და გაცოცხლებულიყო. მათ ისწავლეს სარწმუნოების აღსარება და ახლა უკვე ცოცხლები და ძლიერები წარსდგნენ სამსჯავროზე (EH 5. 1. 45-6).

ქრისტიანები, რომელთაც უარი თქვეს აღმსარებლობაზე, უბრალოდ, მკვდრები არიან; მათი მოუმზადებლობა ნიშნავს, რომ ისინი ქალწული დედის, ეკლესიის მკვდარშობილი შვილები არიან. მაგრამ გამტკიცებულებს სხვების მოწამეობით, მათაც ეძლევათ უნარი სიკვდილზე წასვლისა, ქალწულმა დედამ ისინი კვლავ ცოცხლები მიიღო, რადგან ის შობს ღმერთის ცოცხალ შვილებს.

იპოლიტე რომაელის ტექსტში „ქრისტესა და ანტიქრისტეს შესახებ“ გამოყენებულია ეკლესიის სახე როგორც ქალწულისა, რომელიც შობს ქრისტეს ჯვარზე ვნების შედეგად. ის ქრისტეს ვნებებს პირდაპირ უკავშირებს მის განკაცებასა და შობას:

„უსხეულო ღმერთის სიტყვამ მიიღო ხორცი წმიდა ქალწულისაგან, როგორც სიძემ შესამოსელი, რომელიც მოიმზადა ჯვარზე ვნების დროს, რათა დახსნის რა ჩვენს მოკვდავ ხორცს თავისი ძალით და შეურევს რა ხრწნილს უხრწნელთან, უძლურს ძლიერთან, მან შესძლოს გადაარჩინოს დაღუპული ადამიანი. („ქრისტესა და ანტიქრისტეს შესახებ“. 4)“

შემდგომ ის დაწვრილებით აღწერს საქსოვ დაზგას, რომელის მთავარი ღერძი არის „ჯვარზე ტანჯვა“. „ქსოვილის საქუსალი - სულიწმიდის ძალა“, მისაქსელი - წმიდა ხორცი, მოქსოვილი სულიწმიდით, მაქო - სიტყვა, ხოლო მუშაკები - პატრიარქები და წინასწარმეტყველები, რომლებიც „უქსოვენ ქრისტეს ლამაზ და სრულყოფილ ქიტონს“. სიტყვის სხეული, რომელიც ქალწულისაგან მოგვეცა და „მოქსოვა ჯვარზე ტანჯვით“, იქსოვება პატრიარქებისა და წინასწარმეტყველების მიერ, რომელთა მოქმედებები და სიტყვები გვაუწყებენ, თუ როგორ ცხადდება ღმერთის სიტყვა. სწორედ იესო ქრისტეს შესახებ ქადაგებაში, იმის განცხადებაში ვინც მოკვდა, იღებს წმ. წერილის წიაღში განმარტებული და გაგებული სიტყვა ხორცს ქალწულისაგან. ამ შემთხვევაში, ქალწული, როგორც იპოლიტე რომაელი მე-12 გამოცხადების შემდეგ ამტკიცებს, ეკლესიაა, რომელიც მუდმივად ატარებს „თავის გულში ღმერთის სიტყვას, რომელსაც ურწმუნოები დევნიან ამა სოფელში“, ხოლო მამრობითი სქესის ყრმა, რომელსაც ის შობს - ქრისტეა, წინასწარმეტყველების მიერ განცხადებული ღმერთკაცი, „რომელსაც მარადიულად შობს ეკლესია და (მის შესახებ) ასწავლის ყველა ხალხს“ („ანტიქრისტე“, 61). ამ სოფელში ეკლესია, ქალწული-დედა ყოველთვის ინ ვია, გზაშია, რაც შვილების შობის პროცესიცაა. შობს ქრისტეს, მომავალ უფალს, შვილებში, რომელთაც ის თავის წიაღში ატარებს იმ მომენტამდე, რომლის შესახებაც პავლე მოციქული წერს: „ხოლო ცხოველ არღარა მე ვარ, არამედ ცხოველ არს ჩემ თანა ქრისტე“ (გალ. 2:20) და შეუძლია ასე შეჰღაღადოს ღმერთს: „აბა, მამაო!“ (გალ. 4:6). ეს ის მომენტია, რომელიც დგება ჩვენი სიკვდილის დროს ქრისტეს აღსარებაში და რომელიც ჩვენი დაბადებაა ახალ ცხოვრებაში.

მოწამეობა და ჭეშმარიტ ადამიანად გახდომა

თუ დავუბრუნდებით ქრისტეს ვნებებს, როგორც ისინი აღწერილია იოანეს სახარებაში, აღმოვაჩენთ კიდევ ერთ ესქატოლოგიურ შტრიხს, რომელიც ყურადღების მიპყრობის ღირსია: როდესაც ქრისტე ამბობს „მწყურის“ „წმ. წერილის აღსრულება“ და ძმარს იხმევს (იოანე 19:28-29; შდრ. ფსალმ. 69:21), ის უბრალოდ ამბობს: „დასრულდა“ ანუ „შესრულდა“, მიაღწია სრულყოფილებას (იოანე 19:30). აღსრულდა ღმერთის საქმე და უფალი ისვენებს თავის საქმეებისაგან. ქრისტეს დასვენების დროს საფლავში, ვნების შაბათის ჰიმნოგრაფიის მიხედვით - თვით წმიდა შაბათია. ღმერთის საქმე, რომელზეც საუბარია შესაქმეში, „ადამიანის მის ხატებად და მსგავსად“ შექმნის საქმე (შესაქ.1:26-27), აქ სრლდება: როგორც პილატმა თქვა რამდენიმე მუხლით ადრე: „აჰა, კაცი იგი!“ (იოანე 19:5). საღმრთო საქმე აღსრულებულია და შასაქმის უფალი ისვენებს თავის საფლავში წმიდა შაბათს. ისეო ქრისტე თვითონ იტანჯა როგორც ადამიანი, ხოლო როგორც ძე ღვთისა და თვით ღმერთი გვქმნის ჩვენ ღმერთის ხატად და მსგავსად, ღმერთისა, რომელიც თვითონაა (კოლ. 1:15).

საუკუნეების განმავლობაში ბევრი ქრისტიანი ავტორი წერდა იმის შესახებ, რომ ჯვარცმული და აღდგომილი ქრისტე, ესქატოლოგიური უფალი, რომლის მოსვლაც ჩვენ გვწყურია, არის პირველი ჭეშმარიტი ადამიანი და რომ ჩვენ თვითონ ვხდებით ჭეშმარიტი ადამიანები მხოლოდ მისი საზომისაებრ. უკვე პავლე მოციქულთან, როგორც ის წერს, სახარების ქადაგება ეკლესიის აღმშენებლობის საქმის გაგრძელებაა „ვიდრემდე მივიწინეთ ყოველნი ერთობასა სარწმუნოებისასა და მეცნიერებასა ძისა ღმრთისასა, მამაკაცად სრულად, საზომად ჰასაკისა სავსებისა მის ქრისტესისა“ (ეფ. 4:13). წმ. ეგნატე ანტიოქიელი კი უფრო დრამატულად ევედრება რომის ქრისტიანებს ხელი არ შეუშალონ მის მოახლოებულ მოწამეობას:

„მას ვეძიებ, რომელი ჩუენთვის მოკუდა და აღდგა. ვინაიცა შემნდობელ მექმნენით მე ძმანო და ნუ დამაბრკოლებთ მე შესვლად ცხორებასა, რამეთუ იესუ არს ცხორებაი მორწმუნეთაი. და ნუ გნებავს მოკლაი ჩემი, რამეთუ სიკუდილი არს თვინიერ ქრისტესა ცხორებაი ... მაცადეთ მე, რაითა მივიწიო მე კაც ღმრთისა. მიბრძანეთ მე, რაითა ვემსგავსო ვნებათა ქრისტეს ღმრთისათა“. (რომაელთა მიმართ, 6)“

ალბრეხტ დიურერი. ჯვრის მტვრევა

„სრულყოფილი ადამიანი“ („სმირნელთა“, 4.2) ანუ „ახალი ადამიანი („ეფესელთა“, 20.1), როდესაც კვდება ქრისტეს დამოწმებაში, ის იბადება ახალი ცხოვრებისათვის. როგორც წმ. ეგნატე ანტიოქიელი ამბობს, ის გამოჩნდება როგორც თვითონ ქრისტე, სრული ადამიანი და კვლავ ევედრება რა რომაელებს გაჩუმდნენ და არ გამოითხოვონ მისი სიცოცხლე, ის ამტკიცებს: „ვერცა რას თქუენ იქმთ უაღრესსა, უკეთუ სდუმნეთა და შემწიროთ მე ღმრთისა. რამეთუ, უკეთუ მიტეოთ მე, ვიქმნე მე ღმრთისა, ხოლო უკეთუ ხორცთა ჩემთა ეტრფიალნეთ, კუალად ვრბიოდი და მიმოვიქცეოდი სოფელსა ამას შინა“ („რომაელთა მიმართ“ 2.1). განიცდი რა იგივე მოწამეობრივ სიკვდილს, რასაც ქრისტე, ტანჯული ღმერთი, მას იმედი აქვს მისწვდეს ჭეშმარიტ ნათელს, ჭეშმარიტ ადამიანობას ქრისტეს საზომისაებრ და ამასთანავე გახდეს ღმერთის სიტყვა და არა მხოლოდ რაღაც გაურკვეველი ამოძახილი. როდესაც წმიდა ირინეოს ლიონელი ამტკიცებს, რომ „ღმერთის დიდება ცოცხალი ადამიანია“ (AH 4.20.7(, მას მხედველობაში სწორედ მოწამე ჰყავს, ვინც ახლა უკვე ცოცხლობს არა ამასოფლიური, არამედ სულიწმიდის ძალით (cf. AH 5.9.2) როგორც შეხვედრა მომავალ ქრისტესთან ემთხვევა მისი თვალთხედვიდან გაუჩინარებას, ასევე ცოცხალი ადამიანიც ცხადდება იმ მომენტში, როდესაც ის ამ ქვეყნიდან მიდის, რათა ღმერთთან იყოს.

ნათლობა და ევქარისტია

ჩვენი, როგორც ქრისტიანების ესქატოლოგიური სწრაფვა მომავალი ქრისტესაკენ, ჯვრის ყოველდღიური ტარებისაკენ, რათა ბოლოს გარდავიცვალოთ ქრისტეს კეთილად აღსარებაში და კვლავვ ვიშვათ სიცოცხლის სისრულეში როგორც ჭეშმარიტი ადამიანები, რომელთაც ქრისტე შეიმოსეს, გვაძლევს ძალიან ფართო და ღრმა ხედვას ეკლესიისა ინ ვია როგორც ქალწული-დედისა, რომელშიც და რომლის მეშვეობითაც იშვება ქრისტე და იშვება ჩვენში, ასევე ნათლობისა და ევქარისტიისა, როგორც წინასწარი შესვლისა ამ ცხოვრებაში და მისთვის საზრდოობისა. გასული საუკუნის მართლმადიდებლურ ეკლესიოლოგიაში მთავარი ყურადღება გამახვილებული იყო განმარტებაზე, რომ ეკლესია ადგილია, სადაც სრულდება ევქარისტია, მესიანური ტრაპეზი, ან უფრო სწორად, ეკლესიაზე, როგორც ამ საიდუმლოს შესრულებით დამყარებულ მეუფებაზე. („სადაც ევქარისტიაა, იქ ეკლესიაა“, როგორც ზიზიულასი აკეთებს პერიფრაზს აფანასიევის სინამდვილეში უფრო რთული ფორმულირებისა: „სადაც ევქარიტიული შეკრებაა, იქ მყოფობს ეკლესია და იქ არის ღმერთის ეკლესია ქრისტეში“ [„Una Sancta” „Being as Communion“, 24]. თუმცა „ევქარისტიულ ეკლესიოლოგიას“ შეიძლება ბევრი პოზიტიური ასპექტი აქვს (ე.წ. „ლიტურგიკული განახლება“), მას სახიფათო შედეგიც შეიძლება ჰქონდეს, რაც იმაში მდგომარეობს, რომ ის განმარტავს ნათლობას, როგორც ეკლესიაში შესასვლელ პირველ ნაბიჯს, როგორც კარიბჭეს, რომელსაც გავივლით რა ერთხელ, შეგვიძლია უკან მოვიტოვოთ, რადგან ახლა უკვე შეგვიძლია ევქარისტიის საიდუმლოში მონაწილეობა.

მნიშვნელოვანია, აღვნიშნოთ წარსული და მომავალი დროები, რომელშიც პავლე მოციქული საუბრობს ნათლობის შესახებ რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში: თუ ჩვენ დავეფალით ქრისტესთან ერთად ნათლობისას, ჩვენ შევუერთდებით მას (რომ. 6:3-5). თუმცა ნათლობა განსაკუთრებულად საკრამენტალური მოვლენაა, რომელშიც ჩვენ საკრამენტალური მოვლენაა, რომელშიც ჩვენ საკრამენტალურად ვკვდებით ამ ქვეყნისათვის, ჩვენ ჯერ კიდევ მოქმედებს ცოდვა და სიკვდილი და ასე იქნება ჩვენს ნამდვილ სიკვდილამდე ქრისტეს მოწმობაში იმ წუთამდე, რომელშიც ჩვენ კვლავ დავიბადებით ახალ სიცოცხლეში, მთლიანად შევიმოსავთ ქრისტეს და ჭეშმარიტი ადამიანები გავხდებით. ამიტომ, სწორედ ამ წუთამდე უნდა შევინარჩუნოთ ნათლობის მდგომარეობა: „უკეთუ მოვკუდეთ ქრისტეს თანა, გურწამს, რამეთუ მის თანაც ვცხონდეთ ... ეგრეცა თქუენ შეჰრაცხენით თავნი თქუენნი მკუდრად ცოდვისათვის და ცხოვლად ღმრთისა ქრისტე იესუის მიერ უფლისა ჩუენისა“ (რომ. 6:8, 11). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ნათლობა არა უბრალოდ საფეხურია, რომლითაც ეკლესიის წევრები ვხდებით, არამედ მისი პასქალური მხარე მთელ ქრისტიანულ ცხოვრებას გამსჭვალავს, აყალიბებს და შინაარსით ავსებს მის ყოველ ასპექტს მანამ, სანამ საბოლოოდ არ აღვდგებით ქრისტეში. ქრისტიანად გახდომის მდგომარეობა, ქრისტიანობაზე მოქცევისა და დამოძღვრის მეშვეობით, ქრისტიანად ყოფნის მდგომარეობაა, რაც მუდმივი სწავლაა ქრისტეს უფრო სრულად აღსარებისა და ამგვარად, უფრო სრულყოფილად შემოსვაა ქრისტესი.

ევქარისტიაც ასევე მჭიდროდაა დაკავშირებული ჩვენი მონათლული ცხოვრების პასქალურ ასპექტებთან იმგვარად, რომ თუ ევქარისტიული კუთხით შევხედავთ, შეგვიძლია დავინახოთ ჩვენი სიკვდილი ამა სოფლისათვის და დაბადება მომავლისათვის. როდესაც წმ. ეგნატე სწერდა რომაელებს, ის თავის თავზე საუბრობდა, როგორც „საღმრთო ხორბალი, მხეცების კბილებით დაფქული, რათა გავხდე ქრისტეს წმინდა პური“ („რომაელთა“ 4.1). ეს სუფთა ევქარისტიული ალუზიაა. წმ. ირინეოს ლიონელი ბოლომდე ავითარებს ამ აზრს:

„როგრც მიწაში დარგულმა ხის რტომ თავის დროზე ნაყოფი გამოიღო, ხოლო ხორბლის მარცვალი, რომელიც მიწაში ჩავარდა და გაიხრწნა, აღორძინდა სულიწმიდით, რომელიც ყოველივეს განამტკიცებს და შემდეგ სიბრძნის მიერ სასარგებლო ხდება ადამიანისათვის და მიიღებს რა ღმერთის სიტყვას ხდება ევქარისტია, ქრისტეს ხორცი და სისხლი, ასევე მისით ნასაზრდოები ჩვენი სხეულები, რომლებიც, როდესაც ჩაიდებიან მიწაში და გაიხრწნებიან, აღდგებიან თავის დროს, როდესაც ღმერთის სიტყვა მიანიჭებს მათ აღდგომას მამა ღმერთის სადიდებლად, რომელიც აძლევს უკვდავებას მოკვდავებს და ანიჭებს უხრწნელებას ხრწნილებს“. AH 5.2.3.)

ევქარისტიის მიღებით ისე, როგორც ხორბალი და ნერგი იღებს სულიწმიდის ნაყოფიერებას, ჩვენ გადავაქცევთ რა ნაყოფებს პურად და ღვინოდ, ვემზადებით სიტყვის მიერ აღდგომისათვის, რომელ წუთშიც, ისევე როგორც პური და ღვინო იღებს სიტყვას და ამგვარად ხდება ქრისტეს სისხლი და ხორცი, ანუ ევქარისტია, ჩვენი სხეულებიც მიიღებენ მამისაგან უკვდავებასა უხრწნელებას. აღდგომის საიდუმლო, რომელშიც ნათლობით შედის ყოველი მონათლული ქრისტიანი, დასრულდება მათი აღდგომით, რომელიც საზეიმოდ აღსრულდება, როგორც მამა ღმრთისა ევქარისტია.

იმის გამოკვლევით, თუ როგორ ვსაუბრობთ ჩვენ ქრისტეს „მოსვლის“ შესახებ, იმედი მაქვს შევძელი მეჩვენებინა, რომ არ შეიძლება მისი მოსვლა წარსულის ან მომავლის რომელიღაც განუსაზღვრელ მომენტს მივაკუთვნოთ, არამედ ეს ესქატოლოგიური რეალობაა, რომელიც ყოველთვის და ამ სოფლისათვის, როდესაც ჩვენში ქრისტე იშვება და ჩვენ კვლავ ვიშვებით დედა-ქალწულში - ეკლესიაში, რომელიც არსებობს ამ სოფელში, როგორც უდაბნოში (შდრ გამოცხ. 5:6).

Please Share it! :)