სინესთეზია (ბერძნ. συναίσθησις ერთდროული შეგრძნება, ერთობლივი გრძნობა.) არის ფსიქოლოგიური მეცნიერების ცალკე მიმართულება თანაშეგრძნების შესახებ, ანუ აღქმის ფსიქოლოგიური მოვლენა, როდესაც ერთი გრძნობის ორგანოს გაღიზიანებისას მისთვის დამახასიათებელი სპეციფიური შეგრძნების პარალელურად ჩნდება სხვა გრძნობის ორგანოთათვის დამახასიათებელი შეგრძნებებიც.
მაგ. ფერადი ყნოსვა, ფერადი სმენა და ა.შ.
მაგ. ფერადი ყნოსვა, ფერადი სმენა და ა.შ.
სინეზთეზიური მოვლენები, მიუხედავად იმისა ჰსურს თუ არა ეს პიროვნებას, ყოველი ფეხის ნაბიჯზე თან ახლავს ადამიანს ცნობიერსა და ქვეცნობიერს, იგი მთლიანად განმსჭვალავს ადამიანის ცხოვრების ყველა სფეროს და ზოგ შემთხვევაში შეუქცევადი ლოგიკით განაპირობებს ადამიანის სულიერ ქცევასაც. სინესთეზიური მოვლენები ობიექტური გარემოსაგან სუბიექტურში რეალიზდება ხუთივე გრძნობითი სენსორით:
1. მხედველობა.
2. სმენა.
3. ყნოსვა.
4. გემოვნება.
5. შეხება.
ამის შესაბამისად სინესთეზიური ქმედებები კომპლექსურია და ის ერთი კონკრეტულიდან თანადროულად ახდენს დანარჩენი ოთხი მშვინვიერი გრძნობის პროვოცირებასაც, წარმოშობს რა – ფერისა და ფორმის, მუსიკალური და არამუსიკალური ბგერითი განწყობის, სურნელოვანი აღქმის, გემოვნებითსა და შეხებით ილუზორულ შთაბეჭდილებებს, ვინაიდან თითოეული გრძნობითი სენსორი დაკავშირებულია ერთსა და იმავე სულთან და ეს პროცესი მუდმივია სულისათვის.
სინესთეზიური პროცესი ასევე ახლავს თითოეული სიტყვის წარმოთქმასაც, იგი სივრცესა და დროში სუბიექტივისა და ობიექტივის ურთიერთქმედების მაპროგნოზირებელი, გამომწვევი და ხშირ შემთხვევაში განმსაზღვრელიცაა.
სოკრატე
ამ კუთხით საინტერესოა გამოჩენილი ბერძენი ფილოსოფოსის, სოკრატეს ცხოვრების ერთი ეპიზოდი. ერთხელ როდესაც დიდი ფილოსოფოსი თავის აუდიტორიაში ჩვეულებრივ ქადაგებდა შეამჩნია, რომ ერთი ახალგაზრდა მდედრი თავისი სილამაზით ზედმეტად კეკლუცობდა. სწავლული მიუახლოვდა ქალბატონს და ცოტა ხნით დააკვირდა, ჩამოვარდნილი სიჩუმე და უხერხულობა ისევ არისტოტელეს ღრმა ფილოსოფიურმა სიტყვებმა დაარღვიეს: – დიახ, გეთაყვათ, ამოიღეთ ხმა, თქვით რაიმე, მე მსურს დავრწმუნდე, რომ თქვენ ნამდვილად მშვენიერი ხართ.
და რადგან სიტყვითი განწყობა ვახსენეთ, უპრიანი იქნება თუ მოცემული თემის განმარტებას წმინდა წერილით დავიწყებ, რომელიც არის კიდეც ღმრთის სიტყვა.
„დასაბამად ქმნნა ღმერთმან ცაჲ და ქუეყანაჲ.“ (შესაქმეს 1.1.)
შესაქმეს პირველი სიტყვების წარმოთქმაც საკმარისია, რომ განსწავლულ სულს, ფაქიზ სულიერ თვალსა და ყურს გარკვეული წარმოდგენა მაინც შეექმნეს სამყაროს შემოქმედზე, მის დიდებულებაზე, სიბრძნეზე და რაც მთავარია – მშობლიურ სიყვარულზე, ხოლო თუ ყოველივე ამას დავუმატებთ მაცხოვრის სიტყვებს – „რამეთუ ესრეთ შეიყუარა ღმერთმან სოფელი ესე, ვითარმედ ძეცა თჳსი მხოლოდ-შობილი მოსცა მას, რაჲთა ყოველსა რომელსა ჰრწმენეს იგი, არა წარწყმდეს, არამედ აქუნდეს ცხორებაჲ საუკუნოჲ.“ (იოანეს 3: 16.) მაშინ ჩვენ გარკვეულწილად მაინც უნდა გულისხმავყოთ უფლის ერთერთი სახელი, რომელიც არის – მიუაჩრდილებელი ნათელი.
სიტყვის სინესთეზიური ძალა სწორხაზოვნად გასდევს მთელს ბიბლიას.
ახლა ცოტა რამ წარღვნამდელ სამყაროსა და ადამიანის გრძნობათა შესახებ.
ბიბლიაში შესაქმეს ექვსი დღის ყოველი დღე მთავრდება ფრაზით: – „… და იხილა ღმერთმან … რამე თუ კეთილ …“ ანუ უფლის თითოეული შემოქმედება სრულად შეესაბამებოდა და მეტნაკლებად ადამის დაცემის შემდეგაც შეესაბამება საღმრთო შინაარსს.
„სიტყვითა უფლისათა ცანი დაემტკიცნეს და სულითა პირისა მისისათა ყოველი ძალი მისი.“ სიტყვა „ძალი“ შეიძლება განვიხილოთ მრავალ ასპექტში და მათ შორის სინესთეზიური თვალსაზრისითაც, რომლითაც იგი მოქმედებდა წარღვნამდელი და წარღვნისშემდგომი ადამიანის სულიერ შთაბეჭდილებებზე, კერძოდ:
შესაქმეს მე-9 თავში მოთხრობილია წარღვნისშემდგომი აღთქმის შესახებ, რომელიც ღმერთმა აღუთქვა ნოეს და მის შთამომავლობას:
„…დავამტკიცო აღთქუმაჲ ჩემი თქუენდა მიმართ და არ-ღა-რა მოჰკუდეთ ყოველი ჴორცი წყლისა მიერ რღუნისა და არ-ღა-რა იყოს მერმე რღუნა წყლისა განხრწნად ყოვლისა.“
ამ აღთქმის ნიშნად კი უფალმა ცისარტყელა განაწესა ღრუბელთა შორის.
„მშვილდსა ჩემსა დავსდებ ღრუბელთა შინა და იყოს სასწაულად აღთქუმისა შორის ჩემსა და ქუეყანისა.“
ვინაიდან რიგით მკითხველს შესაძლოა გაუჩნდეს შთაბეჭდილება, რომ მანამდე თითქოს არ არსებობდა ცისარტყელა, ამიტომ ბიბლიის ამ ადგილისათვის ზედმეტი არ იქნებოდა ცოტაოდენი განმარტება, საქმის არსს რომ ზუსტად ჩავწვდეთ.
ცნობილია რომ წარღვნამდელ დედამიწას სტრატოსფეროს გარშემო აკრავდა წყალი, რომელიც მუდმივ მოძრაობაში იყო. ეს მდგომარეობა მკაცრად განსაზღვრავდა დედამიწის მიკროკლიმატს, რომელიც ცნობილია სათბური ეფექტის სახელით, ამ აზრს იზიარებს ძველი აღთქმის სპციალისტთა და მორწმუნე მეცნიერთა უმრავლესობა.
ოდნავ გადაუხვევ თემას და ვიტყვი, რომ ზემოხსენებული სათბურის ეფექტი განაპირობებდა ჯანმრთელი სიცოცხლის არსებობისათვის აუცილებელ უამრავ ასპექტს, მათ შორის: ჰაერის მასების თერმულობის ნაკლებ ცვალებადობას, წნევისა და ტენიანობის მდგრადობას და აქედან გამომდინარე მათი გადაადგილების სიჩქარის მინიმალურამდე შეზღუდვას (რაც გამოიხატებოდა ოდნავი სიოს სახით), ყოველივე ეს განსაზღვრავდა დედამიწის ფლორის სიჯანსაღეს, აქედენ გამომდინარე ჰაერი მდიდარი იყო ოზონითა და ჟანგბადით, მაშინდელი ბუნებისათვის უცხო იყო განმხრწნელი ქარი, შესაბამისად ნაკლები იყო ცოცხალი ორგანიზმების ცვეთაც.
გავიხსენოთ შესაქმეს მეორე თავში აღწერილი სურათიც: „ხოლო წყარო აღ-მო-ვიდოდა ქვეყანით და რწყვიდა პირსა ყოვლისა ქვეყანისასა“, მასორეთულ ბიბლიაში იგივე ადგილზე ვკითხულობთ, „-ორთქლი ადიოდა მიწის პირიდან და რწყავდა მიწას.“ ალბათ თითოეულ თქვენთაგანს აქ გაახსენდება სცენის ნისლის ეფექტი, რომელიც სანახაობრივი თვალსაზრისით გამეორებაა წარღვნემდელი ბუნებრივი საირიგაციო ორთქლისა, რომელიც თავისთავად ერთგვარ აღტაცებულ შტაბეჭდილებას წარმოშობდა. ქრისტეს მეორედ მოსვლის შესახებ სახარებაშიაც ვკითხულობთ: „…და იხილონ ძე კაცისა მომავალი ღრუბელთა ზედა ცისათა ძალითა და დიდებითა მრავლითა.” (მთ. 24.31)
ყოველივე ეს და ობიექტური გარემოს კიდევ სხვა უამრავი ფაქტორი ადამიანის სულიერ სამყაროში მაქსიმალურ ოპტიმიზმს განაპირობებდა და ეს ერთერთი იმ მიზეზთაგანია, რის გამოც წმიდა გარდამოცემის მიხედვით, არ დაიჯერეს წარღვნამდელმა ადამიანებმა წარღვნის მოახლოება, როდესაც მათ ამის შესახებ ნოე აფრთხილებდა.
ხოლო რაც შეეხება ცისარტყელას, ის წარღვნამდე არა თუ არსებობდა, არამედ მთელ დედამიწას გათენებიდან დაღამებამდე თან ახლდა, რაც გამოწვეული იყო დედამიწის გარშემო მყოფ წყლის ფენებში მზის სხივების გარდატეხით.
დავუბრუნდები ნოეს მდგომარეობას წარღვნის შემდგომ, რომელიც აუცილებლად შეძრწუნდებოდა როდესაც იხილავდა დედამიწაზე ადრინდელი ოპტიკური ეფექტის სრულ მოშლას. მოგეხსენებათ მხედველობა ყველაზე მეტად მგრძნობიარე ბიოლოგიური სენსორია ადამიანის ხუთ გრძნობათაგან, ამიტომ უფალმა ნოესთან დადებული აღთქმა, ის რომ ამიერიდან აღარ წაირღვნებოდა ქვეყანა, გარეგნული ეფექტითაც გაამყარა, აჩვენა რა ცისარტყელა წყლის ორთქლში.
ეს რაც შეეხება მხედველობითი და სმენითი ეფექტების ფსიქოტრონულობას.
იგივე კომპლექსში განვიხილოთ მხედველობისა და გემოვნების საკითხიც.
ბიბლიიდან ვიცით, რომ „…აღმო-ვე-აცენა ღმერთმან მერმე ქვეყანით ყოველი ხე შუენიერი ხილვად და კეთილი საჭმელად და ხე ცხოვრებისა – შორის სამოთხესა და ხე იგი – ცნობად კეთილისა და ბოროტისა.“
მივაქციოთ ყურადღება ორ თანადროულ გრძნობიერ მოვლენას – „ყოველი ხე შუენიერი ხილვად და კეთილი საჭმელად,“
აქაც ვხედავთ რომ ხედვა და გემო ერთმანეთის თანადროულად მოქმედებს და ერთის არსებობა მიანიშნებს მეორის ყოფნაზეც.
აქ გავიხსენებ საგალობელსაც, რომელიც წარითქმება ეკლესიაში ზიარების ჟამს:
„- ხორცი ქრისტესი მოვიღოთ და უკვდავებისა წყაროსა გემო ვიხმიოთ.“
აქ ასევე კომპლექსურ მოვლენასთან გვაქვს საქმე და ერთად წარმოჩინდება ქრისტესთან შეხება (რაც შეიძლება ასოცირდეს კიდეც თომა მოციქულის მიერ ქრისტეს ჭრილობებზე შეხებასთან.) და ცხოვრების გემო, რაც რა თქმა უნდა ერთი და იგივეა მაცხოვარია ეს ორი გრძნობა იწვევს დანარჩენი სამი გრძნობის ავტომატურ პროვოცირებასაც, აქ კი უნებლიედ გაგვახსენდება კვერექსის სიტყვები, რომელიც წირვის დროს ითქმება:
„რათა კაცთმოყვარემან ღმერთმან ჩვენმან, შემწირველვან ამათმან წმიდასა, და ზესთა ცათასა და საცნაურსა საკურთხეველსა მისსა, საყნოსელად სუნად სუნნელად შეიწირნეს, და ნაცვლად გარდამოგვივლინოს ჩვენ საღმრთო მადლი სულისა წმიდისა, ვილოცოთ.“
„საყნოსელად სუნად სუნნელად შეიწირნეს“ – ამ სიტყვებში იგულისხმება კაცობრიობისათვის ჯვარცმული მაცხოვარი და ის რომ ჩვენ ვიხსენიებთ მის ერთგზის თავგანწირვას კაცობრიობის ხსნისათვის, ქედს ვიდრეკთ მის წინაშე, ეს ყოველივე კი გამოიწვია თავად ღმერთმა და სწორედ სინესთეზიური ძალით მოქმედებს თვით საღმრთო ბუნებაზევე, რადგან ჯვარცმის ისტორიული მისტერია ხელახლა წარმოდგება თითოეული მორწმუნის სულში, შესაბამისად უფალიც ნაცვლად გარდამოავლენს საღმრთო მადლს სულიწმიდისას, ითქმება რა ევქარისტიის უმთავრესი სიტყვები:
„-შენთა, შენთაგან, შენდა შემწირველნი, ყოველთა და ყოვლისათვის.“
ამ დროს ნულამდე იზღუდება დრო და მანძილი და ყოველი მორწმუნე სულიერად აღმოჩნდება გოლგოთის მთასთან, მაცხოვრის ჯვარცმის დროსა და საათში.
მოკლედ რომ ვთქვა, ტაძარი, წირვა-ლოცვა, ხატი, საგალობელ-ასამაღლებელნი კვერექსითურთ, საკმევლის კმევა და ა. შ. ის საღმრთო ობიექტები და მოქმედებებია რომლებიც სინესთეზიური ძალით ღვთის სულის თანამოქმედს ხდის ადამიანს.
ახლა კიდევ ერთ არანაკლებ საინტერესო მოვლენას შევეხები: -ესაა უკმარობის განცდა, რაც კიდევ ერთი უმნიშვნელოვანესი ფსიქოფაქტორია.
წინდაწინ, მაგალითისათვის მოვიყვან გამოჩენილი კომპოზიტორის – ვოლფგანგამადეუს მოცარტის ცხოვრების ერთ დეტალს, რომელსაც ჩვეულებრივ საზოგადოების გასართობად ჰყვებიან ხოლმე.
კონსტანცა ვებერი მოცარტის მეუღლე
ვოლფგანგ ამადეუს მოცარტი
მის ცხოვრებაში ვკითხულობთ: – როდესაც მოცარტი დაიძინებდა, მისი მეუღლე კონსტანცა ვებერი, რომელმაც იცოდა მოცარტის ერთი უცნაური თვისების შესახებ, შემდეგნაირად აჯავრებდა ხოლმე თავის მეუღლეს: როიალზე გააჟღერებდა რომელიმე ნაწარმოებს, ან ნაწარმოების ფრაგმენტს და ბოლო აკორდს ან ბგერას აღარ დაუკრავდა, ანუ მუსიკალურ აზრს დაუსრულებელს ტოვებდა, გამოჩენილი კომპოზიტორი, ძილშიაც კი, განიცდიდა ჰარმონიულ უკმარისობას, მეყვსეულად გამოღვიძებული სასწრაფოდ წამოხტებოდა, მიირბენდა როიალთან და დაასრულებდა მელოდიას, მერე ევედრებოდა მეუღლეს რომ ეს აღარ ჩაედინა და თანხმობას მიიღებდა თუ არა მხოლოდ ამის შემდეგ შეეძლო დაწოლილიყო დასაძინებლად.
უკმარისობის განცდა, ესაა ის რისი საშუალებითაც ადამი, რომელიც ღმერთმა შექმნა უცოდველი, მაგრამ არასრულყოფილი, უნდა გამხდარიყო საკუთარი სრული განღმრთობის ანუ საკუთარი სრულყოფის საქმის თანამონაწილე და თანამოქმედი უფალთან ერთად, რათა თავადაც შეიტანდა რა წვლილს ამ საქმეში, ამით სრულ კადნიერებასაც ანუ ღვთის სრულ მეგობრობასაც მოიპოვებდა. ეს იყო ღვთის მიზანი, თუმცა კი ცნობილი მიზეზების გამო მოხდა პირიქით და შესაბამისად ზემოხსენებულმა სულიერმა და ბუნებრივმა კანონებმა, რომლებიც არ გამქრალან, მეტწილად ადამის მოდგმის საწინააღმდეგოდ დაიწყეს მოქმედება.
განვიხილოთ ის ექვსი ფსიქოლოგიური საფეხური, რომლის გავლაც უწევს ადამიანს ნებისმიერი ცოდვის ან ღვთივსათნო საქმის ჩადენისას. ეს პროცესი მიმდინარეობს ადამიანში როგორც პერსონალური ანუ ინტიმური თვალსაზრისით, ასევე გარედან მიმდინარე პროცესების თანხლებით, ან ზოგ შემთხვევაში თავს იჩენს ორივე ერთად.
1. შემთხვევა.
2. ყურადღება.
3. ინტერესი.
4. სურვილი.
5. გადაწყვეტილება.
6. საქმე.
ახლა ვნახოთ თუ რამოხდა ადამისა და ევას დაცემის ჟამს ამ თვალსაზრისით.
შესაქმეს III თავის 1-6 მუხლებში ვკითხულობთ: -
„ხოლო გუელი იყო უგონიერეს უფროჲს ყოველთა მჴეცთა ქუეყანასა ზედა, რომელნი ქმნნა უფალმან ღმერთმან და ჰრქუა გუელმან დედაკაცსა: რად რამეთუ თქუა უფალმან ღმერთმან: არა სჭამოთ ყოვლისაგან ხისა სამოთხისა.
და ჰრქუა დედაკაცმან გუელსა: ყოვლისაგან ნაყოფისა ხისა სამოთხისა ვჭამოთ.
ხოლო ნაყოფისაგან ხისა, რომელ არს შორის სამოთხისა, თქუა ღმერთმან, არა სჭამოთ მისგანი, არცა შეეხნეთ მას, რათა არა მოჰკუდეთ.
და ჰრქუა გუელმან დედაკაცსა: არა სიკუდილით მოჰკუდეთ.
რამეთუ უწყოდა ღმერთმან, ვითარმედ: რომელსა დღესა სჭამოთ მისგანი, განგეხუნენ თქუენ თუალნი და იყვნეთ, ვითარცა ღმერთნი, მეცნიერ კეთილისა და ბოროტისა.
და იხილა დედაკაცმან, რამეთუ კეთილ არს ხე ჭამად და სათნო თვალთათჳს ხილვად და შუენიერ განცდად. და მიმღებელმან დედაკაცმან ნაყოფისაგან ჭამა და მისცა ქმარსა-ცა მისსა მის თანა და ჭამეს.“
სწორედ ასე ხდება დღესდღეობითაც, პირველადია შემთხვევა, შემდეგ ხდება ყურადღების გადატანა, არა რაიმე არარსებულზე, არამედ მასზე რაც რეალურია და ღმერთმავე საჭიროებისამებრ შექმნა, შემდეგ წარმოიშვება ინტერესი, ამის შემდგომ სურვილი, რასაც მოჰყვება გადაწყვეტილება და საქმე.
ამჯერად ძირითადად გამოვყოფ მეორე (ყურადღება) და მესამე (ინტერესი) საფეხურებს და განვიხილავ მათ როგორც, რელიგიური ერთერთი მახასიათებლის – მაგიის მოქმედების, ასევე სათნოების შემთხვევებშიაც.
პირველ ყოვლისა, ყურადღებასა და ინტერესს პირობითად გავაერთიანებ და მათ სინთეზს დავარქმევ ფარდის ეფექტს.
მაშ ასე, წარმოდგენა იწყება, სცენაზე ვიღაც (შესაძლოა შემთხვევითაც) შიგნიდან გაარხევს ფარდას და მაყურებლის ყურადღება მთლიანად მიექცევა ხოლმე სცენისაკენ, ხოლო რაც სცენიდან იქნება შემოთავაზებული, ეს უკვე მაყურებელზე აღარაა დამოკიდებული. მაგრამ რა? ფარდა ჯერ არ იხსნება. იგივე განმეორდა რამოდენიმეჯერ, ყურადღება ისევ მოდუნდა მაგრამ ქვეშეცნეულად განსაკუთრებით გააქტიურდა ინტერესი, მოლოდინი რაღაცის ან ვინმესი. ესაა განსაკუთრებული მდგომარეობა როდესაც ინტერესი მოიცავს ადამიანის მთელს არსებას, თუნდაც სცენაზე მისთვის ნაცნობი სპექტაკლი ან კონცერტი ელოდეს.
დიახ იულიუს კეისრის ცნობილი ფრაზა, „მიეცით ხალხს პური და სანახაობა …“ მთლად პოლიტიკური განაცხადი არ გახლავთ, იგი პირველ რიგში მოგვთა და კერპთმსახურთა სწავლებაა, ხოლო წარმართულ სამყაროში ყველა მმართველს თავისი მისტიკის მასწავლებელი ჰყავდა და ჰყავს დღესაც.
თუმცა მე ვიტყვი, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში პოლიტიკა რელიგიის გარეშე არ არსებობს და პირიქით, ასეა თვით ათეიზმის შემთხვევაშიაც, რადგან ათეიზმიც კი სარწმუნოებაა, ათეისტს სწამს რომ ღმერთი არ არსებობს. ასევეა ყველა პოლიტიდეოლოგიაში, მას, რომელ იდეოლოგიასაც მისდევენ, ან სწამთ იმ იდეოლოგიის, ან და უარეს შემთხვევაში ხალხს ატყუილებენ.
მოკლედ რწმენაც მუდამჟამს თან სდევს ადამიანს ყველანაირი მოქმედების დროს და ყოველ ფეხის ნაბიჯზე, და ეს პირდაპირი მნიშვნელობითაც ასეა, რადგან თავიდანვე თუ არ ირწმუნა კაცმა რომ არ წაიქცევა ნაბიჯსაც არ გადადგამს.
ზემოთ პოლიტიკა ვახსენე და თუ საუბრის ჯერი ქრისტიანობაზე მიდგება, მე თამამად განვაცხადებ, რომ ესაა ერთადერთი მართალი და ზეციური პოლიტიკა, რომელიც ორიენტირებულია პიროვნებების სულიერ აღმშენებლობაზე, რომელთაგანაც შედგება სასუფევლის ერთობა და რომელსაც სათავეში თავად უფალი უდგას, სწორედ ასეთი სახელმწიფო აღმშენებლობით იყვნენ დაკავებულნი ადამიანები, რომელნიც ისტორიას შემორჩნენ მესიის მახვილის სახელით. რადგანაც პოლიტიკა, სწორედ რომ სახლის შენებას ნიშნავს – აქვე დავსძენ: – „ლოდი რომელი დაიწუნეს მაშენებელთა, ესე იქმნა თავკიდეთა, უფლისა მიერ იყო ესე და არს საკვირველ წინაშე თუალთა ჩვენთა!“ …
გავაგრძელებ თემას და დავსვამ კითხვას: – რომელ მაშენებლებზეა საუბარი, რომელთაც დაიწუნეს ჭეშმარიტების ლოდი? ჭეშმარიტების ლოდი რომელიც „საცდურების ლოდად“ ექცა წუთისოფელს და შვილთა მისთა. დიახ, მოგვობა (მაგი, ბიბლიური ორი ერი – გოგ და მაგოგ) სხვა არაფერია თუ არა რაიმეს აგებით დაინტერესებულთაგან რაიმეს აგების მცდელობა, ოღონდ ამ შემთხვევაში იგულისხმებიან ამასოფლის ბნელი ძალები და მათი მსახურნი, რომლებიც ცდილობენ მოახდინონ სამოთხის პაროდირება და ააგონ ე. წ. იდეალური საზოგადოებრივი წყობა და საზოგადოება, ოღონდ ქრისტეს გარეშე. აქ იგულისხმება არა მარტო თავისუფალ ქვისმთლელთა საზოგადოება, რომლებიც ცნობილია ფრანკ მასონთა სახელით (ფრანგ. franc-maçonnerie; ინგლ. Freemasonry), და რომელნიც ცდილობენ სხვადასხვა საზოგადოებებისაგან გამოთალონ სხვადასხვა ზომისა და დანიშნულების მქონე საზოგადოებრივი ელემენტები. ამასთან დაკავშირებით არ იქნება უადგილო კიდევ ერთი ციტირება მოვახდინოთ ახალი აღთქმიდან: „რაჟამს თქუან: მშვიდობაჲ და კრძალულებაჲ, მაშინ მეყსეულად მოიწიოს მათ ზედა მომსრველი. (1 თესალ. 5:3)
მიუხედავად ყოველივე ზემოთქმულისა, მაინც „… – შეუგვანებელ არს საცთურისა არა მოსლვაჲ.“ (ლუკა 17: 1) და დღეს თუ კარგად დავაკვირდებით, წუთისოფლის ყველა სფერო გაჟღენთილია სხვადასხვა პოლითეისტური, მისტიური, პანთეისტური, და ა. შ. პრეისტორიული, ისტორიული და თანამედროვე რელიგიური კულტმსახურების ელემენტებით. ასეა სხვადასხვა მეცნიერებაში, განათლებაში, ეკონომიკაში, ხელოვნებაში, სპორტში, სხვადასხვა კულტურულ მიმდინარეობაში, არქიტექტურაში და ბოლოს – ასეა ყველა ექსპრესიულ (expressio “გამოხატვა” რაიმე განცდის, გრძნობის გამოხატვის ძალა; გამომსახველობა.) მიმდინარეობაში, რასაც დღეისათვის უწოდებენ მოდას.
ამ მიმართულებით გავიხსენებ მე-19 საუკუნის ერთ-ერთი შოტლანდიელი ტანსაცმლის დიზაინერის მიერ (რომელიც ერთ-ერთი I მერცხალი გახლდათ, თანამედროვე ტანსაცმლის დიზაინის შექმნის საქმეში(სახელი არ მახსოვს)) გარდაცვალების წინ წარმოთქმულ სიტყვებს:
- მე მსურდა მსოფლიო შემეცვალა.
ნუთუ ეს შესაძლებელია ერთმა კაცმა შესძლოს? – ალბათ დიახ. მან ეს გარდაცვალების შემდგომ თუ სრულად არა, მეტწილად მაინც მოახერხა.
აქ მაგალითისათვის მოვიყვან დღევანდელი მოდის მხოლოდ რამოდენიმე დეტალს.
თანამედროვე მოდას, რომელიც აუცილებლად ახდენს გავლენას საზოგადოებაზე და მის ხასიათზე, განსაზღვრავს მატერიისა და მასალის ნაირსახეობა, ფერი, ან ფერთა შეხამება და ფორმა – თავისი საერთო და ცალკეული დეტალებით.
სურათზე ნაჩვენები ჩლიქისა და ქალის ფეხსაცმლის მსგავსებაში ალბათ ეჭვიც არავის შეეპარება, უდავოა რომ აქ არის ქვეცნობიერი ბრძანება ყურადღება გამახვილდეს ცხოველურ ინსტინქტებზე, მითუმეტეს სიარულის დროს, როდესაც ფეხსაცმლი გამოსცემს მონოტონური კაკუნის ხმას.
ბერძნულ მითოლოგიაში ჩლიქები ესხა მამრ დემონს, ტყის სულს, სიძვის განსახიერებას, რომელსაც ერქვა – პანი, რომაულად ფავნუსი. რამდენად გასაკვირიც არ უნდა იყოს ერთერთი ვერსიით „პანი“ მბრძანებელს ნიშნავს, რასაც ის ფეხის ბაკუნით გამოხატავდა.
ნიშანდობლივია, რომ ძველ საბერძნეთში სჯეროდათ, სალამინისა და მარათონის ბრძოლების დროს სპარსელებმა პანის მყუდროება დაარღვიეს და გაბრაზებულ ღვთაებას თითქოსდა პანიკური შიში მოუგვრია სპარსელებისთვის, ბერძნებიც ძვწ. 490 წლის გამარჯვებას პანს მიაწერდნენ.
თუ დავაკვირდებით დედაკაცის დღევანდელ შესამოსელს, აქ ზემოხსენებული ფარდის ეფექტისა და ნაწილობრივი გაშიშვლების მონაცვლეობა აშკარაა. თანაც ზუსტად იგივე აღწერილობა-ეფექტებით როგორიც ზემოთ წარმოვადგინე სცენის მაგალითზე. აქ ერთმანეთს ენაცვლება ფორმის, დიზაინის, ფერისა და სიმბოლიკების მაგია. ზოგჯერ კი ისინი ერთდროულადაა წარმოდგენილი.
აქვე დავსძენ, რომ ერთი და იგივე ბუნებრივი თუ სულიერი ფორმულა შეიძლება გამოყენებულ იქნას არა მხოლოდ უარყოფითი, არამედ პირველ ყოვლისა დადებითი მიმართულებით, რადგან დასაბამიდან არც ცოდვა არსებობდა და არც ნეგატიური ქმედებები.
შესაბამისად მინდა ხაზი გავუსვა მაცხოვრის ქადაგებებს, რომელსაც იგი ძირითადად იგავთა საშუალებით აწარმოებდა. უფლის იგავები სწორედ რომ სულიერი ფარდაა კაცობრიობასა და ჭეშმარიტებას შორის, თანაც ყოველი იგავი არა უბრალოდ იგავი იყო, არამედ ის იყო სიმბოლიკური ასლიც არსებული ჭეშმარიტებისა, რომელიც საბოლოოდ ქრისტეს მეორედ მოსვლისას განცხადდება.
სწორედ ასეთი სიმბოლიზმი დევს საეკლესიო ხატებშიაც, რომლებიც ქრისტიანის რწმენით პირველსახემდე ამაღლდება ადამიანის სულში.
იგივე ითქმის კერპთა და წარმართულ სიმბოლოთა შესახებაც, რა თქმა უნდა ნეგატიური თვალსაზრისით. ყოველი მათგანი არა მხოლოდ ფორმით, არამედ ხშირად ფერთა შეხამებითაც ამაზრზენი იყო.
ეს გახლავთ ინდიელთა ტოტემი, რომელშიაც მათი რწმენით მათივე წინაპრის სული სახლობდა.
მინდა ამ ტოტემის მაგალითზე ყურადღება გავამახვილო ფერთა ურთიერთშეთანხმების თავისებურებებზე.
ამ შემთხვევაში ფერთა პალიტრაში წამყვანი ადგილი თეთრ ფერს უჭირავს, მაგრამ იგი იმდენად ფრაგმენტულია რომ ძვლებად და ჩონჩხის სხვადასხვა ნაწილებად უფრო აღიქმება, ვიდრე ფონად. აშკარაა რომ იგი განასახიერებს სიკვდილს. აქ ვხედავთ ორ თავის ქალას, ქვედა თავის ქალა არის დათვის, რომელსაც დასისხლული ცხვირპირი და დაკრეჭილი კბილები აქვს, ხოლო ზედა თავი, რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, მიუხედავად თეთრი ფერისა, არის ყორანის, რაც ძველ ამერიკაში ძვლების გამათეთრებლად იყო ცნობილი. ყორანსაც ნისკარტი და ენა სისხლით აქვს მოსვრილი, ჩამწვანებული ჭაობისფერი თვალთა უპეები, შიგადაშიგ შავი ფერის კომბინაცია, ფორმის თავისებურება და ეს ყოველივე ერთად, რა თქმა უნდა მასზე მლოცველის სულს კარგს არაფერს უქადდა.
აქვე მინდა ვისაუბრო სინესთეზიაში ყველაზე უფრო ცნობილ წითელისა და შავი ფერების ურთიერთშეთანხმების შესახებ, რაც უეჭველ დისკომფორტს წარმოშობს ადამიანში. ცნობილია რომ წითელი ფერი არის უკიდურესად ცხელი ფერი, იგი ასოცირდება რომელიმე კონცენტრულ გემოსთან (ცხარე, მჟავე და ა. შ.), რომელიც ახდენს სულის ენერგეტიკული პოტენციის პროვოცირებას, ხოლო წითელი ფერი შავი ფონით ნიშნავს, ენერგიას ბრძანებით მივმართავთ ნეგატიური მიმართულებით, რასაც აქვს ორი განვითარება, ა) აგრესიული (რაც გამომჟღავნდება სხვადასხვა კრიმინალისა და გარყვნილების სახით) და ბ) პასიური (იმ დროს ენერგია ემსგავსება ზღვას, რომელიც მიუხედავად მოზღვავებისა არსად მიდის და მლაშდება, დროდადრო კი აბობოქრდება და ათასგვარ ნგრევას იწვევს). ეს ორი შემთხვევა კი აუცილებლად ერთსა და იმავე რეზულტატს იძლევა.
დავაკვირდეთ: ჩვენს წინაშეა ორი ფოტოსურათი.
1
2
- პირველ სურათზე მოცემულია შავი ფონი, ტოტზე ლოკოკინა (ზანტი სულდგმული, რომელიც თავისი სიბეჯითით ძალიან დიდ მანძილს ფარავს, აქაა ჩინური მისტიური მიმდინარეობის, თაი-ძის, იგივე ტაი-ჩის სიბრძნე: – სწრაფად ეს ნიშნავს – ნელა, ოღონდ მუდმივად), ამას დამატებული წითელი ფერი და არა უბრალოდ მოცხარი, არამედ თავად მოცხარის მომჟაო-მოტკბო გემო და მაგიური სურათიც მზადაა.
- მეორე ფოტოზე ვხედავთ ზუსტად იმავე სურათს აღქმის სინესთეზიური თვალსაზრისით, შავი ფონი, წითელი შესამოსელი, რომელიც რა თქმა უნდა არ იჭმება, მაგრამ მის შიგნით ერთი შეხედვით ტკბილი, სინამდვილეში კი საკმაოდ მჟავე ხასიათია გამომწყვდეული, ეს გოგონაც ლოკოკინასავით საკმაოდ შორს წასულა, ან უფრო ზუსტად – შორს შეუტოპავს, თუმცა გაჩერებასაც არ აპირებს და ყოველივე ამას აგვირგვინებს ის რომ ხედვა თავდაყირაა.
დიახ, მე აქ კომენტარისათვის აღარ მოვცდები.
ახლა ვნახოთ როგორია ფერთა შეხამების კანონიკა საეკლესიო ხატწერის შემთხვევაში, რომელიც დადგენილია წმიდა მამათაგან მეშვიდე მსოფლიო საეკლესიო კრებაზე:
წითელი ფერი, უფრო კი მეწამული განასახიერებს ღვთიურ ბუნებას, ხოლო მოლურჯო-მომწვანო ფერები ადამიანურ ბუნებას, ამიტომ დედა ღვთისას ყოველთვის გამოსახავენ – შიგნით ლურჯ-მწვანე კვართით და გარედან მეწამული ფერის მანდილ-საბურველით, რაც მის განმღრთობას მოასწავებს, ხოლო უფალი იესუ ქრისტეს კი პირიქით, შიგნით ყოველთვის აცვია ღვთიური ბუნების მიმანიშნებელი კვართი, ხოლო გარედან კი ლურჯი ან მწვანე მოსასხამი, ნიშნად იმისა რომ – „…ჩვენთვის კაცთათვის, და ჩუენისა ცხოვრებისათვის, გარდამოხდა ზეცად, და ხორცნი შეისხნა სულისაგან წმიდისა, და მარიამისაგან ქალწულისა, და განჰკაცნა …“
მაცხოვრის, ღმრთისმშობლისა და ღვთის სხვადასხვა წმიდანთა სიმბოლო-გამოსახულებებს განამშვენებს მეტწილად ნარინჯისფერი ფონი, რაც მკვდრეთით აღდგომას და ღვთის საუკუნო მეუფებას აღნიღნავს.
რა შეიძლება ითქვას დღევანდელობის და დღევანდელი ადამიანის შესახებ, იმ ეპოქის შესახებ, როდესაც, პავლე მოციქულის სიტყვებით რომ ვთქვათ: – უსჯულოების საიდუმლო უკვე მოქმედებს. რით შეიძლება ვანუგეშოთ დღევანდელი ქრისტიანული საზოგადოება, როდესაც მტრის ხელში მასობრივი ფიზიკური განადგურების იარაღზე მეტი საშიში მანქანაა, რომელსაც შეუძლია ჯერ სულით მოკლას ადამიანი, ან როგორ უნდა გადაეწყოს დაცემული ადამიანი ღვთივსათნო ცხოვრებაზე, სამწუხაროდ ხშირია შემთხვევა, როდესაც მავანნი ცდილობენ ადამიანი გარეგნულის იძულებით შეცვალონ შინგანად. გავკადნიერდები და ვიტყვი, რომ ასეთი მიდგომით ასი შემთხვევიდან ასივე – სრული კრახით, სრული წარუმატებლობით დასრულდება.
უფალი იესუ ქრისტე საამისოდ იძლევა ერთადერთ სწორ გზას: „ფარისეველო ბრმაო, განწმიდე პირველად შინაგანი იგი სასუმელისაჲ და პაროფსიდისაჲ, რაჲთა იყოს გარეშეცა იგი მისი წმიდა.“ (მათე: 23:26)
სხვაგან იტყვის:
„მარადის ილოცევდით, რამე თუ ესე არს ნება ღმრთისა.“ იესოს სახელით მლოცველები კი გულით ეზიარებიან ისეთ ვინმეს და აღწევენ ესეთ რაიმეს, ხმამაღლა გამხელის შემთხვევაში შეიძლება გიჟადაც შერაცხონ.
გავიხსენებ კიდევ ერთს, თუ კი ბოროტი სულები განისხმებიან ლოცვითა და მარხვით, მაშინ რაღა ითქმის ხორციელ მტერსა და მათ ფიზიკურ საომარ აღჭურვილობაზე, ან თუნდაც იმ ეზოთერულ მექანიზმზე, რომელიც მათ ბირთვულ იარაღზე მეტად ეიმედებათ.
უფალი იესო ქრისტეს სახელის მუდმივი მოხსენიება ადამიანის სულში წარმოშობს ზუსტად იმავე განცდას რომელიც დაეუფლა უფლის ორ მოწაფეს „სლვასა შინა გზასა ზედა გალილეასასა,“ განეხუნეს რა მათ თუალნი და „იხილეს უფალი განტეხასა მას პურისასა“, რომელიც მყისვე მიეფარა მათგან და იგინი იტყოდეს ურთიერთას: „ანუ არა გულნი ჩუენნი განჴურვებულ იყვნეს ჩუენ შორის, ვითარ-იგი მეტყოდა ჩუენ გზასა ზედა და ვითარ-იგი გამომითარგმანებდა ჩუენ წიგნთა?…“
ამის შესახებ აღნიშნავენ წმიდა ეფრემი, წმიდა იოანე ოქროპირი, წმიდა ისააკ ასური, წმიდა ისიქი, წმიდა ბარსანუფი და იოანე, წმიდა იოანე კიბისაღმწერელი. შემდგომში ეს ლოცვა ფართოდ გავრცელდა და საეკლესიო წესდებაშიც დამკვიდრდა, რომლის მიხედვითაც ,,იესოს ლოცვას” დაყუდებული მამები ყველა საშინაო ლოცვისა და საეკლესიო მსახურების ნაცვლად აღასრულებდნენ.
„საუბრის დროსაც, საუბრის დაწყებამდე, საუბრის შემდეგაც და ყოველ ჟამსა და ყოველ ადგილას უნდა ვუხმობდეთ ღმრთის სახელს. წმიდა წერილი ამბობს: „მოუკლებელად ილოცევდით“ (1 თესალ. 5,18), რამეთუ ამით განქარდება ყოველი განსაცდელი.“
წმ. ბარსანუფი დიდი
„დაე, ნურავინ იფიქრებს, ჩემო ძმებო, ქრისტიანებო, თითქოს მხოლოდ სამღვდელო პირებსა და მონაზვნებს ევალებათ განუწყვეტლივ და მარადის ლოცვა, და არა ერისკაცებს. არა, არა! ჩვენ ყველას, ქრისტიანებს გვევალება ყოველთვის ლოცვაში ვიმყოფებოდეთ… როდესაც ვსხედვართ ხელსაქმისთვის, როდესაც დავდივარ, როდესაც საზრდელს ვიღებთ, როდესაც ვსვამთ, ყოველთვის შეგვიძლია ვილოცოთ გონებით და აღვასრულებდეთ გონებით ლოცვას, ღმრთისათვის სათნოს, ჭეშმარიტ ლოცვას. სხეულით ვიმსახუროთ, ხოლო სულით ვილოცოთ.”
წმ. გრიგოლი პალამა
„განუწყვეტელი ლოცვისგან ჩვენში მყოფი გონიერი ჰაერი სუფთავდება ბოროტ სულთა ბნელი ღრუბლებისა და ქარებისაგან. როცა გულის ჰაერი სუფთაა, მაშინ აღარაფერი ეწინააღმდეგება მასში იესოს ღმრთაებრივი ნათლის გამობრწყინებას, – თუკი არ აღვზვავდებით ზესთამჩენობითა და თავის გამოჩენის სურვილით… და ამის გამო არ მოვაკლდებით იესოს შეწევნას; რამეთუ ქრისტეს, სიმდაბლის ხატს, სძაგს ყველაფერი ამგვარი.“
წმ. ისიხი იერუსალიმელი
წმინდა მამები ამბობენ: `თუ ღვთისმეტყველი ხარ, შენ კარგად ლოცულობ, ხოლო თუ კარგად ლოცულობ, ე.ი. ღვთისმეტყველი ხარ”.
წმიდა იოანე ოქროპირის თქმით: „- ლოცვა და მარხვა არაფერია სიყვარულის, თავმდაბლობისა და სხვა სულიერ სათნოებათა გარეშე, მაგრამ ამ სათნოებათათვის, ლოცვისა და მარხვის გარეშე ჯერ არავის მიუღწევია“
„წარმოთქვი იესოს ლოცვა და ის გახდება შენთვის ყველაფერი: საკვები და სასმელი, სამოსი და ნათელი, ნუგეში და სულიერი ცხოვრება. ყოველივე მიეცემა მას, ვინც ფლობს ლოცვას. ლოცვის გარეშე ვერ ამოავსებ სულიერ სიცარიელეს. გსურთ შეიყვაროთ უფალი? – ილოცეთ და დაიმდაბლეთ თავი და მაშინ მიხვდებით, რომ “სასუფეველი ღმრთისაი შორის თქუენსა არს” (ლუკ: 17.21).“
არქიმანდრიტი ეფრემი (მთაწმინდელი)
და ყოველივე ეს მხოლოდ დასაწყისია…
Комментариев нет:
Отправить комментарий