ანტონიო როზმინი და მისი ტრაქტატი „წმიდა ეკლესიის ხუთი წყლული“

თეოლოგიურ-ეკლესიოლოგიური ტრაქტატი „წმიდა ეკლესიის ხუთი წყლული“ XIX საუკუნის იტალიელი ფილოსოფოსის, ანტონიო როზმინი სერბატის (1797 - 1855) მთავარი არა, მაგრამ ყველაზე ფართოდ ცნობილი ნაწარმოებია. დასავლეთში ეს პოპულარობა ამ ტექსტს ორმა გარემოებამ მოუტანა: 1) დაწერის დროიდან (XIX საუკუნის 40-იანი წლები) 1959 წლამდე ტრაქტატი კათოლიკური ეკლესიის მიერ შეტანილი იყო აკრძალულ წიგნთა ინდექსში; 2) ამ თხზულებაში ავტორმა პირველად გამოხატა აშკარად და არაორაზროვნად ყველა ის პრობლემა, რომელიც კათოლიკური ეკლესიის წინაშე იდგა, მაგრამ ვატიკანის II კრებამდე მათი გადაწყვეტისათვის არანაირი ნაბიჯი არ გადადგმულა.

ამ კრების შემდეგ გაჩნდა აზრი, რომ როზმინიმ იწინასწარმეტყველა ეკლესიის წინაშე არსებული სიძნელეები. მაგრამ საქმე სინამდვილეში სულ სხვაგვარად იყო: პრობლემები ყოველთვის იდგა, მაგრამ ეკლესიის მთავარნი ვერასოდეს აღიარებენ, რომ დროულად არ ცდილობენ ვითარების გამოსწორებას.

მეორე მხრივ, როდესაც ამა თუ იმ ტექსტს წინასწარმეტყველებად აცხადებენ, ეს თავისთავად გულისხმობს, რომ მასში წამოჭრილი მწვავე საკითხები უკვე აღსრულებულად და გადაწყვეტილადაა მიჩნეული. არც ეს შეეფარდება სინამდვილეს, რადგანაც როზმინის წიგნი, თუ ზოგიერთ უკვე მართლაც გადაწყვეტილ პრობლემას არ ჩავთვლით, დღეს არა მარტო ისტორიულ, არამედ აქტუალურ მნიშვნელობას ინარჩუნებს.

როზმინის წიგნი საკმაოდ რთული გასაგებია გამოუცდელი, მაგრამ ყურადღებიანი მკითხველისათვის. მაგრამ ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ ეს წიგნი ყველამ უნდა წაიკითხოს, ვინც დაინტერესებულია ეკლესიის ადგილით საზოგადოებაში, და ეკლესიის სათანადო შინაგან წესრიგში. ამ წიგნის მკითხველს ერთი პარადოქსული ხერხი უნდა ვურჩიოთ: ტექსტის უკეთესად გაგებისათვის ყურადღება უნდა მოვადუნოთ. ზომაზე მეტად არ უნდა შევჩერდეთ უამრავ ისტორიულ მაგალითზე, რთულ ტერმინზე, უცნობ სახელებზე. უნდა წავიკითხოთ წიგნი გულით და ის გულგრილს არავის დატოვებს. ყოველივე დანარჩენი კი შეიძლება მეორე კითხვისთვის გადაიდოს, რადგანაც კარგი წიგნები მხოლოდ ერთხელ არ იკითხება. როზმინის რთული ტექსტი კი მოთმინებით აღჭურვილ ნებისმიერ ადამიანს ეუბნება თავის სათქმელს.

თვითონ როზმინიმ თავისი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ტრაქტატი „თეოდიცეა“ ასეთი სიტყვებით დაიწყო: „არა მგონია, რომ ღირსია, სიბრძნის სახელს ატარებდეს ის ცოდნა, რომელიც კაცის გულზე არ მოქმედებს და უსარგებლო ტვირთის სახით მხოლოდ მოკვდავი ადამიანის გონებას იკავებს, არ ამრავლებს მის სიკეთეს და არ ამცირებს მის სატანჯველს, ჭეშმარიტი იმედის მოცემით არ აკმაყოფილებს ან არ აწყნარებს მის განუწყვეტელ სურვილებს“.

თვით სათაური უკვე იწვევს ერთგვარ გაკვირვებას. რას ნიშნავს „ეკლესიის ხუთი წყლული“? მაგრამ უნდა გავიხსენოთ, რომ როგორც მართლმადიდებელ, ასევე კათოლიკურ ეკლესიოლოგიაში ეკლესია განიმარტება როგორც ქრისტეს მისტიური სხეული. ქრისტეს სხეული კი თავის თავზე ჯვარცმისა და გვემის ნიშნებს ატარებს. ეს ძირითადი ნიშნები რიცხვით ხუთია: ხელებზე, ფეხებზე და ფერდზე. ასევე სიმბოლურად აქვს როზმინის დაყოფილი ხუთ ნაწილად ეკლესიის უმნიშვნელოვანესი პრობლემები და თითოეული ეს პრობლემა გარკვეულ ურთიერთობაშია მოყვანილი ქრისტეს სხეულის წყლულებთან. ამგვარად, წიგნი ხუთი თავისაგან შედგება.

ეს სათაური და წიგნის შესაბამისი სტრუქტურა ავტორის აღიარებით შთაგონებულია პაპის, ინოკენტი IV-ის სიტყვით, რომლითაც მან 1245 წელს ლიონის საკლესიო კრება გახსნა და განაცხადა, რომ ქრისტეს ჯვარცმული სხეულის მსგავსად ეკლესიას უმძიმესი წყლულები სტანჯავს. მეორე ცნობილი პაპი, გრიგოლ VII ადარებდა ეკლესიას მის თანამედროვე მდგომარეობას საფლავში მწოლიარე ქრისტეს სხეულს.

აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ როზმინი ეკლესიის „წყლულებს“ მხოლოდ ისტორიულ, ე.ი. წარმავალ მნიშვნელობას ანიჭებს და მხოლოდ მებრძოლი, ანუ ამქვეყნად მყოფი ეკლესიის უბედურებად მიიჩნევს. გასაგებია, რომ ქრისტეს ცხოვრებაშიც მის წყლულებს მხოლოდ ისტორიული, დროებითი მნიშვნელობა ჰქონდა, მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ კი მისი სხეული უხრწნელი და გაბრწყინვებულია.

თვით ისტორიას კი როზმინი გაიაზრებს როგორც საღვთო განგების გამოვლინებას დროში. ამ თვალსაზრისით, არ არსებობს აბსოლუტური ისტორიული უბედურება: ყველაფერი, რაც ხდება, საბოლოო ჯამში გამთბარია ღვთის ზრუნვით კაცთა მოდგმისათვის და თუ რომელიმე მძიმე ისტორიული ვითარების გადაწყვეტის ხანგრძლიობა აჭარბებს ადამიანის სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლიობას, ეს მაინც არ გამოდგება საღვთო განგების მაცხოვნებელი მოქმედების უარსაყოფ არგუმენტად, სწორედ იმიტომ, რომ ქრისტიანული რწმენის თანახმად სული უკვდავია.

აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ თეოლოგია როზმინის ნაწარმოებში არაა გადმოცემის საგანი, ის უფრო მეთოდია, რომლის საშუალებით ხდება ისტორიული სინამდვილის დიაქრონული და სინქრონული ასპექტების გახსნა, მათ საზრისში წვდომა.

მეორე მხრივ, ისტორიული თვალსაზრისითაც ეს უფრო ისტორიოსოფიაა, ვიდრე ისტორიოგრაფია. როზმინის მთავარი მიზანი არაა მოვლენების ჭეშმარიტი სახის ჩვენება, ის ამ მოვლენათა გარკვეული პოზიციიდან შეფასებასა და მკითხველის მოქმედებისკენ მოწოდებას ცდილობს. ამგვარი პათოსი გვაფიქრებინებს, რომ საქმე გვაქვს, თუ შეიძლება ასე ითქვას, პოლიტიკურ წიგნთან, ანუ ტექსტთან, რომელიც გადაწყვეტილების უნარის მქონე მკითხველს გულისხმობს და მისგან გარკვეულ, არა მარტო შინაგან პასუხს ელის. უფრო მეტიც, ტექსტი ამ პასუხის შექმნას, მის პროვოცირებასაც ცდილობს. თვითონ ავტორი ამბობს, რომ „პადუის მახლობლად ერთ ვილაზე ყოფნისას შევუდექი ამ წიგნის წერას ჩემი დატანჯული სულის სანუგეშოდა და, შესაძლოა, სხვათა მხარდასაჭერადაც“.

ახლა შევუდგეთ წიგნის უფრო სისტემურ განხილვას.

პირველი წყლული: ერისა და სამღვდელოების
ერთმანეთისაგან გახლეჩა საჯარო ღვთისმსახურებისას

ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი უბედურება საეკლესიო ცხოვრებაში ისაა, რომ ერს არ ესმის ღვთისმსახურების ენა, მისი მიმდევრობა და ამიტომ ვერ მონაწილეობს მასში. ერი მხოლოდ პასიური დამსწრეა. საღვთო სიტყვის, სახარების მოსმენა, მისი ღვთივშთაგონებული საზრისის წვდომა აუცილებელია ყოველი ადამიანის ცხოვნებისათვის. ამიტომ ეკლესია არ უნდა განვიხილოთ როგორც მხოლოდ სამღვდელოთა კრებული.

თავის აზრებს როზმინი ქრისტიანული ანთროპოლოგიის საშუალებით ამტკიცებს: ადამიანის პიროვნება წმინდაა, რადგანაც ყოველი ჩვენგანი შექმნილია ხატად და მსგავსად ღვთისა. ამიტომ უსამართლოა, როდესაც საჯარო ღვთისმსახურებისას, როცა უცნობი ენა გამოიყენება და როცა არავინ ზრუნავს, რომ მრევლი სრულად ჩაწვდეს საღვთო წერილის შინაარსს, დასუსტებულია და თითქმის გაუქმებულია ყოველი ცალკეული მლოცველის კავშირი სხვებთან, ანუ თვით ეკლესია, როგორც მორწმუნეთა კრებული და ერთობა.

მაგრამ როზმინი მხოლოდ საღვთისმსახურებო ტექსტებით არ შემოიფარგლება: მრევლს კარგად უნდა ჰქონდეს შეგნებული ღვთისმსახურების ყოველი ჟესტი და ქმედება. გასაგები ენა თვითმიზანი კი არაა, არამედ საშუალებაა იმისათვის, რომ ღვთისმსახურება მთელი თავისი სისრულით იქნეს გაგებული და შეთვისებული.

თვით როზმინიმ 1849 წელს მოამზადა ბროშურა, სადაც გადმოსცა წირვის განმარტება უბრალო ხალხისათვის. ეს ტექსტი არ გამოქვეყნდა: და მხოლოდ 1921 წელს გამოვიდა მსგავსი შინაარსის ბროშურა, რომლის ავტორი იყო მღვდელი ემანუელე კარონტი.

მეორე წყლული: სამღვდელოების არასაკმარისი განათლება

ეს სიძნელე მჭიდროდ უკავშირდება წინას: როცა არა ხარ ვალდებული, ასწავლო სხვას, შენი საკუთარი განათლების აუცილებლობაც პრობლემატური ხდება. როზმინისათვის დამახასიათებელია ცოდნისა და ყოფიერების არსებითი დაკავშირება ერთმანეთთან. იგი არ მიიჩნევს, რომ ამ წყლულის განკურნება სასულიერო განათლების უბრალო ინტენსიფიკაციითაა შესაძლებელი. განათლებული სამღვდელოება მხოლოდ იმ თემებიდან შეიძლება წარმოიშვას, სადაც შენარჩუნებულია ქრისტიანული სიწმინდე. გავიხსენოთ როზმინის აფორიზმი: „მხოლოდ დიდ ადამიანებს ძალუძთ დიდი ადამიანების გამოზრდა“.

თავიდან სასულიერო განათლების ცენტრი ეპისკოპოსი იყო. მისი სახლიდან გამოდიოდა მომზადებული სამღვდელოება. მღვდელმთავართან განუწყვეტელი უშუალო კავშირი უმთავრეს როლს ასრულებდა სასულიერო განათლებაში, რომლის სიმძიმის ცენტრმა მოგვიანებით სპეციალური სასულიერო სასწავლებლებისა და სემინარიებისკენ გადაინაცვლა, ხოლო თვით განათლების პროცესმა მეთოდოლოგიური და უნიფიცირებული ხასიათი მიიღო. ცოცხალი სიტყვა დაწერილმა კომპენდიუმმა შეცვალა. როზმინის განაჩენი სასტიკია:

„აზრებისა და გრძნობების უბადრუკობა და სიღატაკე, რომელიც თანამედროვე სასულიერო განათლების ბირთვსა და აღჭურვილობას წარმოადგენს, იწვევს ისეთი სამღვდელოების გაჩენას, რომლის წარმომადგენლებს არანაირი აზრი არ გააჩნიათ არც ქრისტიანულ სამყაროზე, არც ქრისტიანულ მღვდლობაზე, არც იმაზე, თუ როგორ უკავშირდება ეს ორი ერთმანეთს“.

სასულიერო განათლების ამგვარი დაცემის უმთავრესი მიზეზი კი როზმინის მიხედვით, საეკლესიო და საერო მთავრობათა დაახლოებაა. სიმდიდრითა და გავლენით ცდუნებული ეპისკოპოსები იმდენად არიან ჩართულნი ამქვეყნიურ ზრუნვაში, რომ მოწაფეთათვის თითქმის დრო არ რჩებათ. უმაღლეს და უდაბლეს სამღვდელოებას შორის ლამის წოდებრივი უფსკრული ჩამოყალიბდა.

როზმინი მიიჩნევს, რომ სწავლება არაა მხოლოდ ინფორმაციის გადაცემა და მისი ახალ „სათავსოში“ შენახვა. სწავლება ეს განუწყვეტელი ჰერმენევტიკული პროცესია, რომლის დროსაც მოწაფე იძულებულია გამუდმებით იმყოფებოდეს მასთან სხვადასხვა არხებით მომდინარე სიბრძნის ზეგავლენის ქვეშ. როცა განათლების მიღება ფორმულათა სასრული რაოდენობის დამახსოვრებაზეა დაყვანილი, ეს ჭეშმარიტებასთან კი არ აახლოვებს, არამედ თვით ამგვარი განათლების აუცილებლობის ეჭვს აღძრავს.

საბოლოო დასკვნა კი ასეთია: საკუთარ არსებამდე დაყვანილი საზრისი ქრება. მთავარია ტექსტი და არა მისი შინაარსი. განათლების სულისა და სიცოცხლის შესანარჩუნებლად აუცილებელია ახალი ტექსტების შექმნა. მხოლოდ ძველის განმარტება უბრალოდ მომხმარებლური დამოკიდებულების მანიშნებელია, მოხმარება კი ამოწურვამდე უფრო მიგვიყვანს, ვიდრე წვდომამდე.

საბოლოო ჯამში თვით სასულიერო განათლებამ დაკარგა თავისი აზრი როგორც განათლებამ და ერთგვარ კლასობრივ ნიშნად იქცა.

მესამე წყლული: ეპისკოპოსთა განცალკევება

ტრაქტატის მესამე თავში აშკარად შეინიშნება საეკლესიო ისტორიისათვის ძალიან დამახასიათებელი იდეალიზაცია ქრისტიანობის პირველი ექვსი საუკუნისა. აქ აშკარად შეინიშნება ის, რასაც როზმინის ზოგიერთი მკვლევარი ზედმეტი სიფრთხილის გამო უწოდებს „ნაწარმოების უტოპიურ მუხტს“. ოღონდ, უნდა ითქვას, რომ ქრისტიანული მეცნიერებისათვის ნიშანდობლივი ეს უტოპია მომავალში კი არა, წარსულშია ლოკალიზებული. თუკი უტოპია, როგორც ასეთი, შეიძლება განვიხილოთ როგორც დროითი თვალსაზრისით შებრუნებული მოთხრობა დაკარგული სამოთხის შესახებ, საეკლესიო ისტორია ამ მოთხრობის პარალელური და კონკრეტიზებული შემთხვევაა: საეკლესიო ისტორიაში დაკარგული ედემის როლს ქრისტიანთა პირველი იერუსალიმური თემი ასრულებს, სადაც, ლუკა მახარებლის თანახმად, მორწმუნეებს ერთი სული და ერთი გული ჰქონდათ. თუ როზმინის მიერ გადმოცემულ ისტორიასაც ამ სქემას მივუსადაგებთ, აღმოჩნდება, რომ ცოდვისა და ედემის დაკარგვის ადგილს აქ ე.წ. „კონსტანტინეს ძღვენი“ წარმოადგენს, ანუ ეკლესიის დაახლოება საერო ხელისუფლებასთან, აქედან გამომდინარე ყველა მატერიალური და პოლიტიკური პრივილეგიით. სწორედ ამ პრივილეგიებმა აქციეს ეპისკოპოსები ფეოდალურ სენიორებად და გათიშეს მათი ერთ დროს მონოლითური კორპუსი.

უნდა აღვნიშნოთ, რომ როზმინი თავის ეკლესიოლოგიაში უპირატესობას ეკლესიის ისტორიულ ასპექტს ანიჭებს და ეკლესიის მიმართ ძალიან იშვიათად იყენებს მეტაფორებს - „ქრისტეს სძალი“, „ქრისტეს მისტიური სხეული“ და მისთანა. როზმინის მიხედვით, ეკლესია ადამიანთა ერთობაა, რომელიც ყველაზე მკაფიოდ გამოხატავს საღვთო განგების მოქმედებას ისტორიაში. საღვთო და კაცობრივი საწყისი ეკლესიაში თანასწორადაა წარმოდგენილი.

ამ თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია, რომ ეკლესიაშიც კი ნებისმიერი იდეა და მისი საზრისი უკიდურესად დამოკიდებულია ისტორიულ სიტუაციაზე. მაგალითად, შუა საუკუნეებში ძალიან გავრცელებული ლოზუნგი „ჭეშმარიტ სამოციქულო ცხოვრებასთან დაბრუნებისა“ ახალ დროში უკვე პროტესტანტიზმის ქადაგებად იქცა. თვით როზმინისაც ძალიან ხშირად საყვედურობდნენ იეზუიტები ლუთერისა და კალვინის პროპაგანდას, ამიტომაც თავის ეკლესიოლოგიურ ტრაქტატში ავტორი არასოდეს პირდაპირ არ მიმართავს ახალი აღთქმის ინტერპრეტაციას, არამედ ყოველთვის აშუალებს მას ეკლესიის მამათა მოძღვრებაზე დაყრდნობით.

მეოთხე წყლული: ეპისკოპოსთა დანიშვნის უფლება
საერო ხელისუფლებამ მიითვისა

რომის ეკლესიის კანონთა კოდექსის 377 მუხლის თანახმად: „დიდი პონტიფიკი თავისუფლად ნიშნავს ეპისკოპოსს, ან საეპისკოპოსო წოდებაში ამტკიცებს მას, ვინც თავისუფლად იქნა არჩეული“. ტრაქტატის მეოთხე თავში როზმინი ძალიან ვრცლად განიხილავს ეკლესიის კანონიკურ სამართალს. მაგრამ თუ გავითვალისწინებთ, რომ აკრძალვათა ნუსხა ყოველთვის იძლევა წარმოდგენას იმაზე, თუ რა ქმედებებს სჩადიოდნენ ყველაზე ხშირად. აქედან გამომდინარე, ის დაჟინება, რომლითაც საეკლესიო კანონებში აღნიშნავენ ეპისკოპოსის არჩევის თავისუფლებას, მეტყველებს იმაზე, თუ როგორი წარმატებითა და სიხშირით ცდილობდა საერო ხელისუფლება ამ პრეროგატივის მითვისებას.

ამ პრობლემას როზმინი უდიდეს მნიშვნელობას ანიჭებს და მეოთხე თავი მთელი ტექსტის 49 პროცენტს შეადგენს. უფრო მეტიც, ტრაქტატის მეორე გამოცემას როზმინიმ დაურთო სამი სტატია, რომელიც სწორედ ეპისკოპოსთა არჩევნების საკითხს ეხება.

იმ გარდამტეხ მომენტად, როცა ეკლესია საერო ხელისუფლების მიერ საბოლოოდ იქნა დამონებული, როზმინი XI საუკუნეს წარმოადგენს. ეს მეტად მნიშვნელოვანია, რადგანაც შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ ამ დროიდან დაიწყო ევროპის ისტორიაში ის ხანგრძლივი და, სირთულის მიუხედავად, გარკვეული აზრით ერთიანი პროცესი, რომელიც ეროვნულ სახელმწიფოთა წარმოქმნით დაგვირგვინდა. რა თქმა უნდა, არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ამგვარი დაგვირგვინება წინასწარ ჩაფიქრებული ან თავიდანვე შეგნებული იყო.

სწორედ XI საუკუნეში მოხდა ევროპაში ის ეკონომიკური და დემოგრაფიული ნახტომი, რომელმაც ეკლესია საერო ხელისუფლების ხელში იდეოლოგიურ აპარატად აქცია. ამ დროიდანვე დაიწყო ლათინური ენის თანდათანობითი შესუსტება და ეროვნულ ენათა განვითარება, მათი სოციალური ფუნქციის გაფართოება. სწორედ ამ დროიდან მოყოლებული ეკლესია უკვე აღარ არის ევროპისათვის ზეეროვნული და გამაერთიანებელი ფაქტორი.

როზმინის თვალსაზრისი ამ საკითხებზე ორი ძირითადი ასპექტით გამოირჩევა: 1) საერო ხელისუფლების ჩარევა საეკლესიო ცხოვრებაში უპირობო ბოროტებაა; 2) ეკლესიის სოციალური მნიშვნელობის დეგრადაცია პირდაპირაა დაკავშირებული ფეოდალიზმის განვითარებასთან.

ორივე ეს თვალსაზრისი შეზღუდულია. პირველი გულისხმობს იმას, რომ საეკლესიო ღირებულებათა სისტემა ერთადერთი და უზენაესია და მხოლოდ ამ სისტემის ფარგლებშია სამართლიანი. მეორე კი პირველს ეწინააღმდეგება იმით, რომ იმპლიციტურად აღიარებს ღირებულებათა სისტემის დამოკიდებულებას გარეგან ფაქტორებზე (ფეოდალიზმზე).

აქ, საკითხის გასარკვევად, შეიძლება მოვიყვანოთ ერთი ადგილი უმბერტო ეკოს რომანიდან „ფუკოს ქანქარა“: „რა არის კათოლიკური ეკლესია, - იკითხავს 3000 წელს ჩამოფრენილი მარსელი ისტორიკოსი, - შეადგენდნენ მას ისინი, ვინც მგლებს უვარდებოდა ხახაში, თუ ისინი, ვინც ერეტიკოსებს კლავდა? რა თქმა უნდა, ერთნიც და მეორენიც“. ისტორიაში არ არსებობს გათამაშებული ან სასწავლო სიტუაციები და ეკლესიამაც თავისი ცხოვრების მანძილზე შეგუების მნიშვნელოვანი უნარი გამოავლინა.

და მაინც წლების განმავლობაში ეკლესიამ შეიმუშავა თავისი უზენაესი იდეალის გამომხატველი ელემენტები: წმიდა მამათა მოძღვრება, ღვთისმსახურების ძირითადი უცვლელი პრინციპები, ზოგიერთი ასკეტიკური საწყისი. მაგრამ საეკლესიო ისტორიის მუდმივი კრიზისი იმაში მდგომარეობს, რომ სულ უფრო ძნელდება რეალური მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის მოთავსება ამ ვიწრო იდეალურ ჩარჩოებში. ეს გარემოება საეკლესიო ისტორიკოსს გარეგან მიზეზებს აძებნინებს. ამიტომაც როზმინი ფეოდალიზმს განიხილავს არა მარტო როგორც ქრონოლოგიურად საკმაოდ მკაფიოდ შემოსაღვრულ ისტორიულ ეპოქას, არამედ როგორც „საეკლესიო უბედურებათა ჰერმენევტიკულ კატეგორიას“.

მაგრამ როზმინი მაინც არ მოუწოდებს იდეალისკენ დაბრუნებას: ეს იდეალი რეალურად არ არსებობს, რადგანაც ერთხელ და სამუდამოდაა მოცემული ყველა დროისათვის. მისი იდეალობა მეტისმეტად ცხადია.

ერთი მხრივ, როზმინის ტრაქტატის ის ნაწილები, რომლებიც სამღვდელოების საერო უღლიდან გათავისუფლებას მოუწოდებს, აშკარად გულუბრყვილოა, ლამის საკვირაო ქადაგების დონეზეა, მაგრამ როზმინი იძულებული იყო ეს სტილი აერჩია, რადგან ძალიან კარგად ხედავდა თავისი მდგომარეობის გამოუვალობას. მეოთხე თავში ის წერს: „სად შეიძლება ვიპოვოთ მდიდარი სამღვდელოება, რომელსაც გაღარიბების სიმამაცე ეყოფოდა? ან ისეთი სამღვდელოება, რომელიც მიხვდებოდა, რომ დადგა ჟამი, როცა ეკლესიის გაღარიბება მის გადარჩენას ნიშნავს?“.

მაგრამ საეკლესიო სიღარიბეზე ტრაქტატის მეხუთე თავშია საუბარი.

მეხუთე წყლული: საეკლესიო ქონების დამონებულობა

ჩვეულებრივ ფიქრობენ, რომ მეხუთე თავში როზმინი ეკლესიის სიღარიბეზე საუბრობს. მართლაც, როზმინი ძალიან ხშირად იყენებს სიტყვას „სიღარიბე“. მაგრამ მისი მნიშვნელობის გასაგებად აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ტრაქტატის ზოგადი მიმართულება და სამღვდელოების სოციალური ფუნქციის რეალური ისტორიული ევოლუცია.

კათოლიკური ეკლესია იმ დროს და ამ მხრივ არა მარტო სოციალური და მატერიალური პრობლემის წინაშე იდგა. მნიშვნელოვანი იყო სიძნელე მისიონერულ და იდეოლოგიურ ასპარეზზე. 1854 წელს ეპისკოპოსი გაეტანო ბედინი წერდა, რომ „ამერიკელებს არ შეუძლიათ დაუშვან აზრი, რომ სიღარიბე, თუნდაც ნებაყოფლობითი, შეიძლება განვიხილოთ როგორც სიქველე... მატერიალურ აყვავებაზე მზრუნველნი, ისინი სიღარიბეს ზნეობრივ მანკიერებად მიიჩნევენ“.

ამ მხრივ, როზმინი არ მოუწოდებს უბრალოდ ღარიბების დახმარებაზე, ან იმაზე, რომ სამღვდელოებამ უნდა დათმოს თავისი სიმდიდრის ნაწილი. როზმინის მოწოდება გაცილებით უფრო რადიკალური ხასიათისაა და ის ამტკიცებს, რომ სამღვდელოების განსაკუთრებულ სოციალურ კლასად არსებობას აუცილებლად აქვს დროითი ზღვარი.

როზმინის მიერ ნაქადაგები სიღარიბე აღარაა წმიდა ფრანჩესკო ასიზელის მშვენიერი ქალბატონი, მას არაფერი აქვს საერთო გერმანული რეფორმაციის გლეხურ ამბოხებთან, როცა ცელებით შეიარაღებული ბრბოები აუქმებდნენ მონასტრებს და თავიანთ მოძმეებს, ბერ-მონაზვნებს შიმშილით სიკვდილისთვის იმეტებდნენ. დროება შეიცვალა.

ევროპის სოციალურ რუკაზე სულ უფრო და უფრო მკაფიოდ ჩნდებოდა ახალი არე - სამოქალაქო საზოგადოება. აქედან გამომდინარე, შეიცვალა საკუთრების ფორმები და თვით ფლობის ცნებაც უკვე ისეთი აღარ იყო, როგორც ადრე. ახალ დროში ეკლესიის სიღარიბე მისი შემგუებლობის კიდევ ერთ მობილიზაციას მოითხოვს: საკუთრების ახალი ფორმების გათავისებასა და სოციალური კლასის უბრალო პროფესიად გადაქცევას. ამით ის მხოლოდ უფრო ადვილად და თავისუფლად განაგრძობს იმის მსახურებას, ვინც თქვა: „სუფევაი ჩემი არა ამა სოფლისა არს“.

Please Share it! :)