ტრადიცია მისიონერული თეოლოგიის პერსპექტივით.

პეტრე ვასილიადისი

დაიბადა 1945 წელს 6 აგვისტოს ქ. თესალონიკში

1963-1967 წლებში სწავლობდა თესალონიკის უნივერსიტეტის თეოლოგიურ ფაკულტეტზე. მიიღო თეოლოგიის ბაკალავრის ხარისხი.

1970-1972 წლებში თესალონიკის უნივერსიტეტში გაიარა მათემატიკის ორწლიანი კურსი.

1972-1974 წლებში სწავლობდა მაგისტრატურაში ბიბლიური თეოლოგიის განხრით (ახალი აღთქმის კურსი), სამეფო კოლეჯი, ლონდონი.

1974-1977 წლებში მუშაობდა ასისტენტად ათენის უნივერსიტეტში. 1977 წელს იცავს სადოქტორო დისერტაციას.

1977-1989 წლებში მონაწილეობა მიიღო ახალი აღთქმის თარგმნაში თანამედროვე ბერძნულ ენაზე. გამოიცა ათენში 1989 წ.

1983 წლიდან ასისტენტ-პროფესორია (Assystant Prof.) ახალ აღთქმაში თესალონიკის უნივერსიტეტში.

1985 წლიდან კი ასოცირებული პროფესორია (Associate Prof.) ამავე უნივერსიტეტში.

1986 წლიდან დღემდე ასწავლის აგრეთვე მისიოლოგიას, ეკუმენურ და ლიტურგიკულ თეოლოგიას.

1989 წლიდან სრული პროფესორია (Full Prof.) თესალონიკის უნივერსიტეტისა.

1990 წლიდან მიწვეული პროფესორია (Visiting Prof.) ჟენევისა და აშშ-ს სხვადასხვა უნივერსიტეტებში

1998 წელს ორგანიზებას უკეთებს ეკუმენურ სიმპოზიუმს თემაზე „ლიტურგიული განახლება და ხილული ერთობა“ (USA).

2002 წლიდან თეოლოგიურ ინსტიტუტთა მსოფლიო კონფერენციის პრეზიდენტია.

ინგლისურიდან თარგმნა
დავით თინიკაშვილმა

ტრადიცია (ბერძ. Paradosis) არის ისტორიული ფაქტების, შეხედულებების, გამოცდილების, სოციალური და რელიგიური პრაქტიკის, ასევე ფილოსოფიური დოქტრინებისა და ესთეტიკური კონცეფციების ერთობლიობა, რომლითაც ყალიბდება ერთგვარი სისტემა და გადაეცემა თაობიდან თაობას ზეპირად, წერილობით ან თუნდაც ხელოვნების ფორმით. ამრიგად, ჩვენ შეგვიძლია უშიშრად ვთქვათ, რომ ტრადიცია მოიცავს ფუნდამენტურ ელემენტს არსებობისათვის, ადამიანურ კულტურათა ერთობლიობასა და მათ განვითარებას მოცემულ კონტექსტში.

ფართო რელიგიური გაგებით - თუ მხედველობაში მივიღებთ იმას, რომ სიტყვა „კულტურა“ მომდინარეობს სიტყვა „კულტიდან“ - ტრადიცია უფრო უკავშირდება რელიგიურ პრაქტიკას, ე.ი. ლიტურგიკას, ვიდრე რელიგიურ შეხედულებებს, რომელიც თეორიულად გამოიხატება ან იგულისხმება ამ პრაქტიკაში, რასაკვირველია, მათი ყოველგვარი გამორიცხვის (უგულებელყოფის, დ.თ.) გარეშე.

პარადოქსულია, მაგრამ ქრისტიანობაში საკმაოდ ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ტრადიციას ძალზედ შეზღუდული მნიშვნელობა ჰქონდა. იგი ნიშნავდა ქრისტიანული რწმენის, უფრო ზუსტად, მისი არაბიბლიური ნაწილის ზეპირ გადმოცემას, რომელიც ჩაიწერა გვიანდელი ხანის ქრისტიანულ ლიტერატურაში და სხვადასხვა გზით გადაეცემოდა ერთი თაობიდან მეორეს. ამრგად, ტრადიცია რეფორმაციისა და ტრინტის შემდგომ პერიოდში განისაზღვრა გამარტივებული ფორმით: ბიბლია და ტრადიცია, ბიბლია ან ტრადიცია, ამგვარადაც კი - ბიბლია ტრადიციის წინააღმდეგ. მხოლოდ ბოლო დროს, ეკუმენისტური ერის დასაწყისიდან შეიძინა ტრადიციამ ფართო მნიშვნელობა და გაგება, თუმცა მას ძველ ეკლესიაშიც გააჩნდა თავისი ნამდვილი მნიშვნელობა. ტრადიციას აღარ ენიჭება ფრაგმენტული მნიშვნელობა, რომელიც დაკავშირებული ქრისტიანული რწმენის მხოლოდ ერთ სეგმენტთან. იგი მიუთითებს ქრისტიანული რწმენის სისავსეზე არა მხოლოდ ქრისტიანულ დოქტრინაში, არამედ ღვთისმსახურებაშიც.

ბიბლიაში ტერმინის „მიღებისა“ და „გადაცემის“ მნიშვნელობით ხსენება არ არის უბრალო დამთხვევა, მაგალითად, პავლე მოციქულის პირველ ეპისტოლეში კორინთელთა მიმართ (თ. 11 და 15) მოიცავს როგორც კერიგმას (დოქტრინას ფართო გაგებით), ასევე ევქარისტიასაც (ქრისტიანული ღვთისმსახურების გულს).

ამრიგად, ტრადიციის მნიშვნელობა ქრისტიანობაში აყალიბებს ცოცხალი მემკვიდრეობის გაგებას ძველი დროის ეკლესიასთან, მოციქულთა ეპოქასთან. იმავე განსაზღვრებით ნარჩუნდება ორი აღთქმის ერთიანობა გნოსტიკოსთა (მარკიონი) მცდელობის საწინააღმდეგოდ, რომლებიც უარყოფდნენ ძველ აღთქმას. ამ გაგებით ტრადიცია არ განიხილება როგორც ბიბლიის დამატება, ან, მით უმეტეს, მისი საწინააღმდეგო მოვლენა. წმ. წერილი და ტრადიცია არ წარმოადგენს ქრისტიანული რწმენის ორ სხვადასხვა წყაროს. ბიბლია არსებობს (within tradition), რომელიც მას (ბიბლიას) ანიჭებს უნიკალურ უპირატესობას, იგი ასევე გულისხმობს მოციქულთა რწმენის შემდგომ განვითარებასაც, რა თქმა უნდა, ახსნა-განმარტების და არა დამატების ფორმით.

ალბრეხტ დიურერი. წმინდა იერონიმე კელიაში

მსოფლიო ქრისტიანობა, მიუხედავად კონფესიონალური საზღვრებისა, აღიარებს, რომ „ჩვენ, როგორც ქრისტიანები, ვარსებობთ სახარების ტრადიციის მიხედვით, რომელსაც მოწმობს წმ. წერილი და გადმოცემულია ეკლესიაში და ეკლესიის მიერ სული წმინდის ძალით“ (IV World Conference on Faith and Order of WCC, Montreal, 1963). თანამედროვე (ეკუმენური) გაგება „ტრადიციისა“ („ტრადიცია“ დიდი ასოთი) განსხვავდება სხვადასხვა - ლოკალური, რეგიონალური ან თუნდაც დროებითი „ტრადიციისაგან“ (პატარა ასოთი), რომელსაც ნამდვილად ვერ ექნება საყოველთაო ავტორიტეტი (universal authority) ეკლესიის ცხოვრებაში, თუმცა ამ ორ შორის არსებობს მჭიდრო კავშირი. „ქრისტიანულ ისტორიაში ტრადიციები განსხვავდებიან, თუმცა დაკავშირებულია მთავარ ტრადიციასთან. ისინი წარმოადგენენ ერთი ჭეშმარიტების, რომელიც არის ქრისტე, გამოვლინებებსა და გამოხატულებებს სხვადასხვა ისტორიულ ეპოქაში“ (Ibid).

ერთი შეხედვით, წინააღმდეგობრივი ჩანს თავად კონცეფცია ტრადიციისა, რადგან სულიწმინდა, რომელიც წინ უძღვის ეკლესიას „ყოველი ჭეშმარიტებისაკენ“ (ინ. 16, 13), ვერ იქნება შეზღუდული მხოლოდ ტრადიციული ფასეულობებით, ვინაიდან „სულს, სადაც უნდა იქ არის“ (ინ. 3,8). თუკი ჩვენ სერიოზულად გავითვალისწინებთ ქრისტიანული რწმენის ტრინიტარულ და ესქატოლოგიურ პრინციპებს, ეკლესია, როგორც კრებული, რომელიც გამოხატავს ღვთის მომავალი სუფევის დიდებას, ე.ი. როგორც წინსვლასა და მოძრაობას უწყვეტი განახლებისაკენ, შეიძლება განპირობებული იყოს წარსული გამოცდილებით.

ამრიგად, ტრადიცია შესაძლოა განიხილებოდეს როგორც სტატიკური მოცემულობა. მაგრამ ის აგრეთვე დინამიური რეალობაცაა. იგი არ წარმოადგენს წარსულის მხოლოდ მკვდარ (მექანიკურ, დ.თ.) გადმოღებას, არამედ სულიწმინდის ცოცხალ გამოცდილებას აწმყოში. სხვანაირად, იგი არის შეფარდებითი პრინციპი, რომელიც აბსოლუტური და მკაცრი გაგებით სრულიად შეუთავსებელია ნებისმიერი სახის ინდივიდუალიზმსა და ობიექტივიზმთან. გიორგი ფლოროვსკის სიტყვებით: „ტრადიცია წარმოადგენს სულიწმინდის მოწმობას, მის უწყვეტ გამოვლინებასა და კეთილი უწყების მოფენას... იგი არ არის მხოლოდ დამცავი და კონსერვატიული (conservative) კრიტერიუმი, არამედ ძირითადად ზრდისა და განახლების პრინციპია“.

ტრადიციის ამგვარი დინამიური გაგება უკავშირდება თანამედროვე მისიოლოგიურ ტერმინოლოგიას. არსებობს მთელი რიგი ტერმინები და ცნებები, რომლებიც ამჟამინდელ მისიოლოგიურ დისკუსიებში გამოიყენება: მისიონერობა, კონვერსია, ევანგელიზაცია, ქრისტიანიზაცია, დამოწმება და მოწამეობა. აქედან მხოლოდ ბოლო ორი ცნება, როგორც ყველაზე შესაფერისი ჭეშმარიტი ქრისტიანული მისიონერობისათვის, ფართოდ მიიღეს „ეკუმენურ“ წრეებში, ყველა დანარჩენი ცნება კი მათ ქრისტიანულ შეგნებაში ვერ ინარჩუნებს აუცილებელ ძალას, რომლებიც განეკუთვნებიან „ევანგელურ“ მიმდინარეობას ჩვენი ქრისტიანული ტრადიციისა.

გარდა ამისა, ბოლო დროს მისიის თანამედროვე გაგებასთან დაკავშირებით აღინიშნა, რომ ადამიანური გამოცდილება წარმოადგენს მხოლოდ მიდგომას ღვთაებრივისადმი და მხოლოდ უსაფრთხოების სარქველს, რომელსაც შეუძლია შეამოწმოს ექსკლუზივიზმისა და ობიექტივიზმის გამოვლინებები თეოლოგიაში, რათა ჯანსაღად ინარჩუნებდეს მას, ადამიანის გამოცდილებების აშკარა მრავალფეროვნება, რომლებიც სხვადასხვა სოციალურ, კუტურულ, ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და ა.შ. კონტექსტში ჩამოყალიბდა, უარყოფს თავად შესაძლებლობას ერთადერთი უნივერსალური თეოლოგიისა და ქრისტიანული მისიისადმი ერთადერთ უნივერსალურ მიდგომას. მაშასადამე, მოცემულ სიტუაციასი ნამდვილ და ეფექტურ მისიას მჭიდრო კავშირი აქვს ტრადიციასთან, ტრანსფორმირდა რა ერთგვარად „ლოკალურში“, „დროებითში“. ამგვარად, ცხადია, რომ ტრადიცია, ისევე როგორც მისიის თეოლოგია, ხდება „კონტექსტუალური“.

საკითხი, რომლებიც ისმება კონტექსტუალური თეოლოგიის მიერ, კლასიკური თეოლოგიისგან განსხვავებით, არ უკავშირდება იმას, თუ რამდენად არის თეოლოგიური პოზიციები ტრადიციასთან თანხმობაში, არამედ აქვთ თუ არა ამ პოზიციებს დინამიური ურთიერთობა დღევანდელი სამყაროს მოცემულ პირობებთან. ქრისტიანული მოწმობის სფეროდან აღებულ მნიშვნელოვან მაგალითს წარმოადგენს ის ცვლილება, რომელსაც ადგილი ჰქონდა ეკუმენურ, მისიონერულ წრეებში ქრისტიანულ პასუხისმგებლობასა და ანგარიშვალდებულებასთან დაკავშირებით. ადრეულ ეკუმენურ პერიოდში ეკლესიები ინტერესდებოდნენ საქველმოქმედო მსახურების კონკრეტული გამოხატულებებით, რომლებიც მიმართული იყო სოციალური ინდეფერენტიზმისა და უსამართლობის შედეგებისაკენ. გარკვეული ხნის შემდეგ სოციალური მსახურებისადმი ინტერესმა განვითაება იწყო ეკლესიათა მსოფლიო საბჭოში და იმავე ინტერესის კონკრეტული გამოვლინებები უკვე მიიმართა სოციალური ინდიფრენტიზმისა და უსამართლობის მიზეზებისაკენ.

იგივე ითქმის წმინდად თეოლოგიურ დონეზეც: ვერაფერი იქცევა ავტორიტეტულ საფუძვლად დიალოგისა და ერთობლივი დამოწმებისათვის, თუ იგი არ იქნება შემოწმებული „ტრადიციის“ მიერ (წმ. წერილით, ან საერთოდ, ეკლესიის ტრადიციით), რადგან ეკლესიის ყოველი გამოცდილება განპირობებულია გარკვეული (და, მაშასადამე, რელატიური?) კონტექსტით. ზოგიერთი ამტკიცებს, რომ არგუმენტი „ტრადიციისგან“ აღარ შეიცავს ურყევ და შეუცვლელ მნიშვნელობას ზოგიერთ საკითხთან მიმართებაში (მაგალითად, ქალთა ხელდასხმის, ინკლუზიური ენისა და ქრისტიანული რწმენის ტრინიტარულ საფუძველთან დაკავშირებითაც კი). ეს აგრეთვე შეეხება დიალოგს ხილულ ერთობის მისაღწევად, იმ მინიმუმს, რომელიც გაამართლებს საღვთო მოწოდებას ერთობლივ ქრისტიანულ მოწმობასთან დაკავშირებით.

კონტექსტუალური თეოლოგია, რომლის ამოსავალი წერტილია ეკლესია, როგორც „ნიშანი“ ღვთის სასუფევლისა და „სამება ღმერთის მიერ მონიჭებული ერთიანობისა“, მოწოდებულია განიხილოს შესაბამისი საკითხები, რათა ხელი შეუწყოს, მაგალითად, ქალთა და მამაკაცთა თანასწორუფლებიან საზოგადოების განვითარებას როგორც ეკლესიაში, ასევე, საერთოდ, საზოგადოებაში. აგრეთვე შეიძლება წამოიჭრას საკითხი მარადიულ, დაურღვეველ სახარებასა და ყველა სასრულ კულტურას შორის ურთიერთობასთან დაკავშირებით და უფრო მეტად, ქრისტიანობასა და სხვა რელიგიებს შორის დიალოგთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით გავითვალისწინებთ რა იმას, რომ ქრისტიანულ მისიას იმგვარ პირობებში უწევს მოქმედება, რომელიც ძლიერად განიცდის სხვა რწმენის მქონე ადამიანთა გავლენას.

ალბრეხტ დიურერი. რაინდი, სიკვდილი და ეშმაკი

ამრიგად, ბუნებრივია, რომ მისია უკეთ იქნება გააზრებული, როგორც შედეგი სამება ღმერთის შინაგანი დინამიკისა (ურთიერთობისა, დ.თ.), ანუ იმ ურთიერთკავშირისა და სიყვარულისა, რომელიც არსებობს სამების შიგნით. ამგვარ ტრინიტარულ საფუძველს არა მხოლოდ მაშინ აქვს უზარმაზარი ეფექტი, როდესაც ეკლესია ცდილობს დაძლიოს ყველანაირი იმპერიალისტური და კონფესიონალური დამოკიდებულებები, რომელიც მას ახასიათებდა წარსულში, არამედ იგი ტრადიციას ანიჭებს ახალ მნიშვნელობას. აიონ ბრაიას (Ion Bria) სიტყვებით: „ტრინიტარული თეორია მიუთითებს ფაქტზე, რომ ისტორიაში ღმერთის ჩარევის მიზანია კაცობრიობისა და, საერთოდ, მთელი ქმნილების მიყვანა იმ ღვთაებრივ სიყვარულთან ურთიერთობამდე. მისიის არსის გასააზრებლად ამ დებულების დასკვნები ძალზედ მნიშვნელოვანია: მისიის მიზანს არ წარმოადგენს ძირითადად პროპაგანდა და გავრცელებული ინტელექტუალური შეხედულებებისა, დოქტრინებისა, მორალური მოთხოვნებისა და ა.შ. (ე.ი. არ არის დამოკიდებული ტრადიციის სტატიკურ გაგებაზე), არამედ მისი მიზანია იმგვარი ურთიერთობების გადაცემა, რომელიც არსებობს თავად ღმერთში“.

ტრადიციის ამგვარი გაგება ძალიან დაეხმარა თანამედროვე ეკუმენურ მისიოლოგიას ჩამოშორებოდა „უნივერსალური პროზელიტური მისიის“ ძველ კონცეფციას. ეს არ არის ქრისტიანობის მარცხის შედეგი სამყაროს მოქცევაში, ან იმ იმედგაცრუების შედეგი, რომელიც გამოიწვია ჩინეთში მისიის დასასრულმა, ყველაზე ამბიციურმა წამოწყებამ თანამედროვე მისიონერობის ისტორიაში, არამედ ეს არის ბუნებრივი შედეგი ეკლესიის ნამდვილი შეგნებისა და დავიწყებული სამების კვლავაღმოჩენისა. უფრო კონკრეტულად, ეს იყო მისიოლოგიურ აზროვნებაში პნევმატოლოგიის გაზრდის შედეგი, რაც ნათლად გამოჩნდება ეკლესიის ისტორიის განმავლობაში მისიონერული თეოლოგიის განვითარების შესახებ ქვემოთ წარმოდგენილ მოკლე განხილვაში.

ადრეულმა ეკლესიამ ფეხი აიდგა როგორც ქარიზმატულმა მოძრაობამ. მას არ გააჩნდა არც ქონება, არც გეგმა და არც ინსტიტუციური ცენტრი. პირველი ქრისტიანების სურვილი იყო ამ მშფოთვარე სამყაროში საკუთარი თვითმყოფადობა იესოს ხსოვნითა და ბოლო ჟამის მოლოდინით განემტკიცებინათ. მათი მისია, უბრალოდ, სხვათა მოწვევა იყო, რათა შეერთებოდნენ ამ მოძრაობას და მოემზადებინათ საკუთარი თავი სამყაროს აღსასრულისათვის.

როგორც კი ბერძნულად მოლაპარაკე სამყაროში გავრცელდა ქრისტიანობა, მისმა მისიონერულმა იდეებმა გავლენა მოახდინა ბერძნულ ფილოსოფიაზე. ქრისტიანობაში შესუსტდა მოლოდინი ქრისტეს დაბრუნებასთან დაკავშირებით და მან ფესვი გაიდგა ამ სამყაროში. იგი გადრაიქმნა ერთგვარ ინსტიტუტად, რომლის მიზანია ადამიანის ღმერთამდე აყვანა. ეკლესია, როგორც ნიშანი და სიმბოლო სამყაროში ღვთის არსებობისა, მოუწოდებს ადამიანებს ღმერთთან შინაგანი ურთიერთობისაკენ. ყველაზე მნიშვნელოვანი ბიბლიური ტექსტი ბერძნულენოვანი ეკლესიისათვის იყო იოანე 3,16: „ვინაიდან ღმერთმა ისე შეიყვარა ქვეყანა, რომ მისცა მისი ძე მხოლოდშობილი, რათა ყველა, ვისაც სწამს იგი, კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე“. ქრისტიანული მისია გამოიხატებოდა ღვთის სიყვარულსა და თაყვანისცემაში.

მიუხედავად ამისა, ქრისტიანული მისიის შინაარსი ცვლილებას განიცდიდა. როდესაც მან დასავლეთ ევროპაში შეაღწია, განიცადა რომაული ცივილიზაციის იურიდიული გავლენა და სამართლებრივად გადაიქცა. ლათინური ეკლესია მისიას აღიქვამდა როგორც ვალდებულებას, ვიდრე (ნებაყოფლობით, დ.თ.) ღვთისმოსაობას. ძირითადი თვისების მიხედვით, ქრისტიანულ ცივილიზაციასა და მისიონერობას უნდა განემტკიცებინა ეკლესიის ძალაუფლება და გაევრცელებინა მისი გავლენა მთელს ქვეყანაზე. ყველაზე მნიშვნელოვანი ბიბლიური ტექსტი შუასაუკუნეების ლათინური ეკლესიისათვის იყო ლუკა 14,23: „და უთხრა ბატონმა მონას: გადი გზებსა და ძალით მოიყვანე წვეულნი, რათა აივსოს ჩემი სახლი“. ლათინურმა ეკლესიამ წამოიწყო ჯვაროსნული ლაშქრობები, რათა განეხორციელებინა საკუტარი მოწოდება, რომელიც განპირობებული იყო სწორედ ამგვარი მისიონერული დამოკიდებულების გამო და უფრო მეტად ქრისტიანული ცივილიზაციის გავრცელებას გულისხმობდა, ვიდრე ღვთის სასუფევლისას.

საუკუნეების განმავლობაში მრავალმა ადამიანმა და რელიგიურმა ლიდერმა გამოხატა კრიტიკული პოზიცია დასავლური ქრისტიანობის იმპერიული და ავტორიტარული ხასიათის გამო. პროტესტანტი რეფორმატორები, მარტინ ლუთერისა და ჟან კალვინის მსგავსად, უპირისპირდებოდნენ ქრისტიანული მისიის ამ მეტისმეტად იურიდიულ გაგებას. მათი თეოლოგიის მიხედვით, ღმერთი ადამიანს გადარჩენას ანიჭებს იესო ქრისტეში. პროტესტანტი რეფორმატორების აზრით, ადამიანი იმდენად ცოდვილი და დაცემულია, რომ სრულიად დამოკიდებულია ღვთის მადლზე. მათი მტკიცებით, ხსნა დამოკიდებულია მხოლოდ წმ. წერილზე (Sola Scriptura), ვიდრე ეკლესიის საიდუმლოებებზე. არსებობს მრავალი ბიბლიური ტექსტი, რომელსაც პროტესტანტები იმოწმებენ მისიის სხვადასხვაგვარობასთან დაკავშირებით. როდესაც ხაზს უსვამენ რწმენას, ეყრდნობიან რომაელთა 1,16-ს: „არა მრცხვენია ქრისტეს სახარების გამო, რადგან იგია ძალა ღვთისა, ყველა მორწმუნეს მხსნელი, ჯერ იუდეველისა, შემდეგ კი ბერძნის“. როდესაც საუბრობენ ადრეულ ეკლესიაში არსებულ ღვთის მომავალი სუფევის მოლოდინზე, ეყრდნობიან მათე 24,14:-ს „და იქადაგება სასუფევლის ეს სახარება მთელ ქვეყანაზე, ყველა ხალხის სამოწმებლად და მაშინ დადგება დასასრული“. როდესაც უსამართლობის გამოსწორებასა და კაცობრიობის სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებას ცდილობენ, ეყრდნობიან იოანე 10,10-ს: „მე (იესო) მოვედი, რათა მათ ჰქონდეთ სიცოცხლე და ჰქონდეთ მომატებულად“. ამიტომაც არსებობს ამდენი მისიონერი, რომლებიც ცდილობენ ადამიანთა უზრუნველყოფას საკვებით, მკურნალობითა თუ განათლებით.

მე-19-20 საუკუნეების განმავლობაში, მიუხედავად ასეთი მრავალგვარი მოტივაციისა, მისიის უნივერსალურმა გაგებამ მთელ ქრისტიანულ სამყაროში დაიმკვიდრა ადგილი და მხოლოდ ერთ ტექსტზე ფოკუსირდა მათე 28, 18-20: „მომეცა მე მთელი ხელმწიფება ცაზე და მიწაზე. წადით და ასწავლეთ ყველა ხალხს და ნათელი ეცით მამის, ძის და სულიწმიდის სახელით. ასწავლეთ მათ დაიცვან. ასწავლეთ მათ დაიცვან ყველაფერი, რაც მე გიბრძანეთ და აჰა, მე თქვენთან ვარ მუდამჟამს ქვეყნის აღსასრულამდე“. ამგვარად გაგებული მისია ეყრდნობა იესოს ბრძანებას: „წადით“. შუასაუკუნეების ეკლესიის თეოლოგიის მსგავსად, თანამედროვე მისიის მოწმობით, ქრისტიანები „მორჩილების“ გამო არიან ჩართულნი მისიაში. მაშასადამე მისია აღიქმება არა როგორც სურვილი ღვთის სიყვარულის გაზიარებისა, არამედ როგორც მორჩილება ღვთის ბრძანებისადმი, რომელსაც შეიძლება ვუწოდოთ „წმინდა. ტვირთი“. ღმერთმა გამოიხსნა კაცობრიობა და მოითხოვა მათგან რწმენა და კარგი ქრისტიანები ვალდებულნი არიან გამოეხმაურონ ამ საღვთო მოწოდებას.

ალბრეხტ დიურერი. წმინდა ანტონი ქალაქში

„დიადი მოწოდება“ ასეულობით ქრისტიანი მისიონერის მობილიზებას ახდენდა, რომლებიც აფუძნებდნენ სხვადასხვა სკოლასა და სამკურნალო დაწესებულებას, ღვთის სახელით აღასრულებდნენ მრავალ კეთილ საქმეს, მაგრამ ეს აგრეთვე წარმოშობდა პრობლემებსაც. ამით იქმნებოდა ერთგვარი ექსკლუზიურობა, რომელიც უარყოფდა ქრისტიანული მოწმობის სხვა გამოვლინებებს. ხშირად ბიბლიური ტექსტები გამოიყენებოდა თვითნებურად, რადგან არ ეფუძნებოდა ფხიზელ კრიტიკულ ბიბლიურ მეცნიერებას. მაგალითად, თავად სახარებისეული „დიადი მოწოდების“ ტექსტი განიძარცვა მკაცრად ტრინიტარული ხასიათისგან და, საბოლოო ჯამში, მისი მთლიანი გაგებისაგან. თუმცა „დიადი მოწოდების ტექსტს ყველაზე ხშირად ციტირებენ თანამედროვე ეკუმენურ წრეებში. ეს არ არის მისია, რომელიც დაფუძნებულია სახარებაზე, როგორც „კეთილ უწყებაზე“, არამედ მისია, რომელიც მომდინარეობს ღვთის ბრძანების მორჩილებიდან.

ამის გარდა, „დიადი მოწოდების“ მისიამ ძლიერი გავლენა განიცადა მე-18 ს-ის დასავლური განმანათლებლობისაგან. როგორც დევიდ ბოშმა (David Bosch) აღნიშნა, თანამედროვე მისიონერობამ ბევრი რამ გაიზიარა თანამედროვე ინტელექტუალურ-მეცნიერული მემკვიდრეობისგან: სეპარაცია სუბიექტსა და ობიექტს შორის, რწმენა იმისა, რომ ნებისმიერი სირთულე შეიძლება გადაიჭრას, ინდივიდის ავტონომიურობის იდეა და ა.შ. განმანათლებლობამ შექმნა ამაღლებული წარმოდგენა ადამიანური ბუნების შესახებ, რამაც დასავლელები მიიყვანა „პრიმიტიული ხალხებისადმი“ ქედმაღლურ დამოკიდებულებამდე. რის გამოც მისიონერები სხვა კულტურისა და ასევე სხვა ქრისტიანული ტრადიციის (მართლმად. ჩათვლით) მქონე ადამიანებს, როგორც დაქვემდებარებულებს, ისე ეპყრობოდნენ. უფლის მისია გაიგეს როგორც ადამიანურ მცდელობებზე დამოკიდებული აქტივობა და სწორედ ამის გამო არსებობდა არარეალური უნივერსალური შეხედულებები. დასავლელ ქრისტიანებს სჯეროდათ, რომ ისინი შეძლებდნენ გამოესწორებინათ მთელი სამყაროს მანკიერებები და ამრიგად, ჩვენ განვიცადეთ კოლონიური ექსპანსია და დასავლური ტიპის ეკლესიების დაფუძნება დედამიწის ზურგზე. „დიადი მოწოდების“ მისიონერული აზროვნება ცდილობდა განმანათლებელთა ინდივიდუალიზმისა და დასავლური ქედმაღლური გრძნობების გაერთიანებას ან რაციონალური და რელატივისტური დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას სხვა ტრადიციებისა და შეხედულებების მიმართ.

უკანასკნელ წლებში თანამედროვე მისიონერული თეოლოგია იცვლება! ეკუმენურ ერაში სერიოზული განხილვების შემდგომ - რომელშიც მრავალი კუთხით მართლმადიდებლურ თეოლოგიას მიუძღვის წვლილი - ქრისტიანები კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებენ განმანათლებლობის ყველა ზემოთ ნახსენებ შეხედულებას და თუკი იარსებებს შესაბამისი ბიბლიური ტექსტი ამ ახალი მისიონერული თეოლოგიისთვის, მე მივუთითებდი 1 პეტრ. 3, 15-16: „ყოველთვის მზად იყავით, რათა თვინიერად და მოკრძალებით მიუგოთ ყველას, ვინც გთხოვთ თქვენი სასოების ახსნას“.





ზღვარი 2006 №1(6)

Please Share it! :)