ზვიად გამსახურდიას მწერალთა კავშირიდან გარიცხვა

ნინო ყიფშიძე

1977 წელს საქართველოს რესპუბლიკის პროკურატურამ ზვიად გამსახურდიას მოღვაწეობასთან დაკავშირებით მწერალთა კავშირს სათანადო რეაგირებისთვის მიმართა. ზვიად გამსახურდიას ბრალდება - ანტისაბჭოთა პროპაგანდა და მოღვაწეობა გახლდათ. მის სახელს უკავშირდებოდა არალეგალურ გამოცემა „საქართველოს მოამბეში” გამოქვეყნებული ანტისაბჭოთა პროკლამაციები და ფაშისტად და მოღალატედ მონათლულ გენერალ შალვა მაღლაკელიძისადმი მიძღვნილი სტატია.

1977 წლის 1 აპრილის მწერალთა კავშირის სხდომაზე თითქმის ერთხმად გადაწყდა ზვიადგამსახურდიას მწერალთა კავშირიდან გარიცხვის საკითხი. არგუმენტი ერთადერთი გახლდათ -„მწერალთა კავშირის წევრად ითვლებიან ისინი, ვინც მთლიანად დგანან საბჭოთა პოზიციებზე და ღებულობენ აქტიურ მონაწილეობას კომუნიზმის მშენებლობაში. კავშირის წევრი არ შეიძლება იყოს ის,ვინც არ დგას ჩვენს, საბჭოთა პოზიციაზე“.

გთავაზობთ საქართველოს მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმის 1977 წლის 1 აპრილის სხდომის სტენოგრაფიულ ანგარიშს მცირედი შემოკლებით (სტილი დაცულია):

თავმჯდომარეობს გრიგოლ აბაშიძე.

თავმჯდომარე: - ამხანაგებო, დღეს ჩვენ შევიკრიბეთ ერთი ისეთი საკითხის განსახილველად, რომელზედაც, ალბათ, ეს დღეები ყველა თქვენთაგანი ფიქრობს.

თქვენ ყველა გაეცანით პრესაში გამოქვეყნებულ მასალებს ჩვენი კავშირის წევრის ზვიად გამსახურდიას გარშემო.

ჩვენ, ყველანი, ბევრის მომსწრე ვართ, ბევრის შემთხვევა არა გვქონია. მას შემდეგ, რაც სოციალიზმმა გაიმარჯვა ჩვენს ქვეყანაში, მას შემდეგ, რაც საბჭოთა ხალხმა სამამულო ომში ასეთი ძლევამოსილი გამარჯვება მოიპოვა და ასეთი წარმატება აქვს საბჭოთა ქვეყანას, მთელი საბჭოთა მწერლობა დარაზმულია ჩვენი პარტიის ირგვლივ და არ ყოფილა რაიმე ფაქტი რომელიმე ქართველი მწერლის ანტისაბჭოთა მოღვაწეობის შესახებ. უფრო მეტი კიდევ, ისეთი დიდი მწერალი ჩვენი დროისა, როგორიც კონსტანტინე გამსახურდია გახლდათ, რომელმაც ასეთი რთული გზა გაიარა, სრულიად დადგა საბჭოთა პლატფორმაზე, დაწერა ჩვენი დროისათვის სრულიად მოსაწონი ნაწარმოებები, რომანი „მთვარის მოტაცება“, მისი პუბლიცისტური ნაწარმოებები, რომლებიც იდგა საბჭოთა პოზიციებზე და ის მთელი თავისი შემოქმედებით ემსახურებოდა ჩვენი ქვეყნის საქმეს, მოგეხსენებათ, ბოლოს კონსტანტინე გამსახურდია ლენინური ორდენის კავალერიც გახლდათ და მრავალი ჯილდოსა და სახელმწიფო პრემიის მფლობელი.

ეს იმიტომ გავიხსენეთ, რომ დღევანდელი ჩვენი სხდომა ეხება ზვიად გამსახურდიას, ჩვენი კავშირის წევრს. თქვენ იცნობთ გაზეთის მასალას. დღესაც ბლომად არის გამოქვეყნებული მასალა. ეს დღეები პრესა უთმობდა ადგილს იმ მასალებს, რომლებიც ეხებოდა ზვიად გამსახურდიას მოღვაწეობას. ჩვენ მოგვმართა რესპუბლიკის პროკურატურამ „სათანადო რეაგირებისათვის გეგზავნებათ… (კითხულობს)“ ეს მასალა მივიღეთ. პრეზიდიუმის წევრებმა გაიცნეს.

როგორც თქვენ ნახეთ და როგორც გაზეთები ადასტურებენ, ეს არის ანტისაბჭოთა პროპაგანდა. თქვენ მოგეხსენებათ მწერალთა კავშირის წესდება, რომლის მიხედვითაც მწერალთა კავშირის წევრად ითვლებიან ისინი, ვინც მთლიანად დგანან საბჭოთა პოზიციებზე და ღებულობენ აქტიურ მონაწილეობას კომუნიზმის მშენებლობაში. თუ კაცი ეწევა ანტისაბჭოთა პროპაგანდას, ანტისაბჭოთა მოღვაწეობას, ის თავის თავს აყენებს ამ ორგანიზაციის გარეშე. თუ ჩვენ გვაერთიანებს კომუნიზმის მშენებლობა და მისი აქტიური მშენებლები ვართ, ეს არის ჩვენი სულის, ჩვენი მოწოდების ნაკარნახევი, და თუ კაცი იბრძვის მის წინააღმდეგ, ის თვითონ აყენებს თავის თავს ამ ორგანიზაციის გარეშე, ალბათ, ის თვითონ არ სთვლის თავს ჩვენი კავშირის წევრად. აქ ბევრი მასალაა, მაგრამ მარტო ორს დავასახელებ ამ მასალიდან, ერთი გახლავთ „საქართველოს მოამბეში“ გამოქვეყნებული პროკლამაცია, ანტისაბჭოთა პროკლამაცია, რომელიც მოსკოვში გაავრცელეს ფრანგმა და ნორვეგიელმა ტურისტებმა, რომლებიც ამის გამო დაპატიმრებული იყვნენ. ეს პროკლამაცია გადმობეჭდილია ამ „მოამბეში“. მეორე, რამაც გული ატკინა ჩვენს ხალხს, ეს გახლავთ ფაშისტი გენერლის მაღლაკელიძის გარდაცვალების გამო გამოქვეყნებული მასალა, სადაც ქება-დიდებაა იმ კაცისა, რომელიც მოუძღოდა ფაშისტურ ლეგიონს და რომელიც ვითომ საქართველოს სრული განთავისუფლებისათვის იბრძოდა

აი, მოკლედ რაც მინდოდა მეთქვა. ამხანაგები გამოთქვამენ თავიანთ აზრს და შემდეგ მოვუსმინოთ ზვიადს, როგორ გაიმართლებს თავს.

თავმჯდომარე - ნოდარ, ხომ არ დაიწყებთ?!

ნ. დუმბაძე - ჩვენ გავეცანით მასალას, რომელიც დაბეჭდილია არალეგალურ ჟურნალ „საქართველოს მოამბეში“. კიდევ გავეცანით ჟურნალების წყებას, რომელსაც „ოქროს საწმისი“ ჰქვია. პირადად მე, როდესაც წავიკითხე „ოქროს საწმისი“, ის არ მომეჩვენა სერიოზულ ჟურნალად, რადგან მასში ფრიად სუსტი და დაბალი გემოვნების ნაწარმოებები ქვეყნდება და როდესაც გავეცანი იმ მასალას, რომელიც მოგვაწოდა ჩვენ პროკურატურამ, სადაც გამოქვეყნებულია ანტისაბჭოთა პროკლამაცია, რომელიც მოუწოდებს ჩვენს ხალხს საბჭოთა ხელისუფლების დამხობისაკენ, როდესაც წავიკითხე გენერალ მაღლაკელიძის ბიოგრაფია, რომელიც თურმე თანამშრომლობდა ჰიტლერთან, რომლის შთამომავალმა, რომლის შვილიშვილმა ისახელა თავი ვიეტნამის ომში იმით, რომ ჟლეტდა ვიეტნამში ხალხს და ამ ბიოგრაფიაში სწერია, ქართველი ხალხის სახელით ვიღაც ჰპირდება, რომ დიდი სამსახურისათვის ქართველი ხალხი მას არ დაივიწყებს, - მე მიმაჩნია, რომ ამ ჟურნალის ხელმძღვანელი ან ავტორი ამ მასალისა არ არის ღირსი მწერალთა კავშირის წევრობისა და პირადად ჩემთვის, როგორც მწერლისათვის და კომუნისტისათვის, მიუღებელია.

ნოდარ დუმბაძე

თავმჯდომარე - გიორგი!

გ. ციციშვილი - მე ჩემი მეგობრებისათვის არ მითქვამს, საერთოდ არ ვლაპარაკობდი, რომ ძალიან მძიმე წლები გავიარე ომში და არა იმიტომ, რომ დაჭრილი ვიყავი და ბრმა, არამედ ვნახე საშინელებანი, რომლებიც ჩემ თვალწინ ტრიალებდა. ჩვენი პროპაგანდა თავის დროზე კი არ აჭარბებდა, არამედ სუსტი იყო, რომ არ აჩვენა მთელი ის საშინელება, რაც ფაშიზმს მოჰყვებოდა.

მე ვნახე ხალხი დახოცილი „დუშეგუბებში“ მანქანებით დატვირთული რომ გამოჰყავდათ, მე ვნახე ორი შერყეული კაცი ნარვასთან, რომელთაც ტვინში რაღაცას უშხაპუნებდნენ და რამდენი საშინელება. და მე ეს საშინელებანი რომ ვნახე და გავიცანი ფაშიზმის არსი, ჩემთვის შეურაცხმყოფელია ყველაფერი ის, რასაც შეუძლია ფაშიზმის რეაბილიტირება.

მე საშინლად ამაღელვა იმან, რომ მაღლაკელიძე აქციეთ ეროვნულ გმირად, მე არაერთი პროკლამაცია ჩამვარდნია ხელში, მე შტაბში ვმუშაობდი და ბევრი მოჰქონდათ ასეთი პროკლამაციები, ის პროკლამაციები ბევრი მინახავს შტაბში, მაგრამ ამ პროკლამაციამ, რომელიც ამ არალეგალურ ჟურნალშია დაბეჭდილი, საშინლად ამაღელვა იმიტომ, რომ ქართველ ახალგაზრდობაში აღძრავს ეჭვს, ქართველ ახალგაზრდებს ეჭვს უღვივებს და ამ პროკლამაციამ შეიძლება მოწამლოს ქართველი ახალგაზრდობა. ზვიადმა ბრძანა, რომ ამისი რედაქტორი არა ვარო და ჩვენ ყველამ ვიცით, და ისეთი ავტორიტეტული ორგანო სწერს, როგორიც არის პროკურატურა.

ჩვენ წავიკითხეთ ეს მასალა, თმები ყალყზე დაგვიდგა, განსაკუთრებით ეს პროკლამაცია. წარმოუდგენელია, 1977 წელს ასეთი პროკლამაცია ვინმემ შეთხზას ან გადმობეჭდოს.

მან ამრიგად შეურაცხყო ქართველი მწერლის სახელი, რამდენადაც ის დაკავშირებულია ამ დოკუმენტთან, ყველამ ვიცით, რომ ეს ამასთან არის დაკავშირებული, მე მიმაჩნია, რომ რა თქმა უნდა, ზვიადი არ შეიძლება იყოს კავშირის წევრი.

თავმჯდომარე - იოსებ!

ი. ნონეშვილი - მე სამამულო ომის მონაწილე გახლავართ, იმ თაობას ვეკუთვნი და არა მარტო ჩემი თაობისათვის, არამედ ყველა თაობისათვის ცნობილია, რა საშინელებაა ფაშიზმი. კაცობრიობის ყველა გონიერ ადამიანს ფაშიზმი სძაგს და ახლა ფაშიზმზე ლაპარაკი, ფაშისტი გენერლის ეროვნულ გმირად გამოყვანა ჩემთვის წარმოუდგენელია.

მე მიჭირს, როცა ამას ვლაპარაკობ, როცა ამ საკითხზე ვლაპარაკობ, იმიტომ, რომ ვამაყობ კონსტანტინე გამსახურდიათი, მაგრამ მე ვხედავ, რომ ფაქტია ეს პროკლამაცია, ამ ფაშისტი გენერლის ასე ეროვნულ გმირად გამოცხადება. მაგრამ, რაც მთავარია, ზვიადი ბრძანებს, რომ ჩემი დაწერილი არ არისო და ჩვენი პრეზიდიუმის წევრებს სხვა წყარო არ გაგვაჩნია გარდა იმისა, რასაც პროკურატურა გვწერს, რაც პრესაშია, ის, რაც დღეს „ლიტერატურულ საქართველოშია „დაბეჭდილი. მე ამაღელვა საქართველოს პატრიარქის წერილმა, რომელიც „ლიტერატურულ საქართველოშია“ დაბეჭდილი. ეკლესიასაც უნდა ვერწმუნოთ და პროკურატურასაც, რომ მათ შეისწავლეს და გვწერენ და თუკი ის შემდეგ დაადასტურებს, დაარწმუნებს პროკურატურას (ეს არ არის ამ საქმეში), ჩვენ ყველანი გახარებული ვიქნებით და ამოვისუნთქავთ, რომ ამ საქმეში მას მონაწილეობა არ მიუღია - არც ფაშისტი გენერლის ქებასა და არც ამ პროკლამაციის შედგენაში.

მაგრამ ჯერჯერობით ეკლესია, პროკურატურა გვიმტკიცებს და როგორც წესდებაშია, მწერალთა კავშირის წევრი არ შეიძლება იყოს ის, ვინც არ დგას ჩვენს, საბჭოთა პოზიციაზე.

ამიტომ მე, როგორც სხვებმა ბრძანეს, მიმაჩნია, რომ მწერალთა კავშირის წევრი არ უნდა იყოს ის, ვინც პროკლამაციას ავრცელებს და ფაშისტ გენერალს აქებს.

თავმჯდომარე - მორის!

მ. ფოცხიშვილი - შეიძლება გამეორება მომიხდეს იმისა, რაც უკვე ითქვა. ვერ წარმომედგინა, რომ ჩვენს წრეში, მწერალთა რიგებში და საერთოდ ჩვენს ქვეყანაში აღმოჩნდებოდა ადამიანი, რომელიც ასეთ მიმართულებას მოუნახავდა ფაშისტი გენერლის მოქმედებას. ამიტომ შეშფოთებული ვარ, და თუკი ეს დადასტურდება, რომ როგორმე ვინმე მხარს უჭერდა ამ წერილებს, - ასეთი კაცი არ შეიძლება იყოს მწერალთა კავშირის წევრი, თუ ეს მისი ხელიდან არის გამოსული, ის არ შეიძლება იყოს მწერალთა კავშირის წევრი.

თავმჯდომარე - კარლო!

კ. კალაძე - მინდა განვაცხადო, რომ სხვებთან ერთად უახლოესი, უერთგულესი და უსაყვარლესი ადამიანი იყო ჩემთვის კონსტანტინე გამსახურდია და არის.

ახლა, დღეს მე ძალიან ძნელ მდგომარეობაში ვარ, მძიმე მდგომარეობაში ჩაგვაყენა ჩვენ ზვიადმა. არა მარტო თავისი თავი ჩააყენა მძიმე მდგომარეობაში, უპირველეს ყოვლისა თავისი თავი, მაგრამ უკიდურესად ძნელ მდგომარეობაში ჩამაყენა მე და ყველა მწერალი, რომლებიც ამ ხნის განმავლობაში, თითქმის 40 წლის განმავლობაში, როგორც კონსტანტინესთან, ისე ამ ოჯახთან ახლოს ვიდექით.

რასაკვირველია, მე ვეკუთვნი იმ ამხანაგებს, რომლებმაც (ჩვენ) კონსტანტინე გამსახურდიას ვაჟიშვილი მივიღეთ მწერალთა კავშირში. მეც მივეცი ხმა.

ზვიად გამსახურდია

ახლა, ვინაიდან მწერალთა კავშირში ყოფნა ნიშნავს, რომ იზიარებდე შენ იმ შეხედულებას, იმ მდგომარეობას, იდეურად იდგე იმათ გვერდით, ვინც ამ მწერალთა კავშირშია გაერთიანებული, ამიტომ მწერალთა კავშირის უმრავლესობის აზრს ვიზიარებ, რომ ჩვენი ერთად ყოფნა არ შეიძლება, ის სცილდება ყოველგვარ საკითხს, ეს არის სამშობლოს საკითხი, ეს არის პატრიოტული სინდისის საკითხი, ეს არის თვით კონსტანტინესთან დამოკიდებულების საკითხი, რაც არ უნდა მძიმე იყოს, პასუხი უნდა აგოს ზვიადმა თავისთავის მაგივრად, ზვიადმა პასუხი უნდა აგოს კონსტანტინეს მაგივრადაც. ის უნდა ყოფილიყო ჩვენ გვერდით და რადგან არ ისურვა, მან უნდა მკაცრი პასუხი აგოს, და ის ამას შეურიგდა. მე მგონია, ჩვენთან ერთად მისი ყოფნა ძნელია და წარმოუდგენელი.

თავმჯდომარე - კიდევ ვის სურს გამოთქვას აზრი?

ალ. გომიაშვილი - ვიდრე ჩემს მოსაზრებას გამოვთქვამდე, მინდა შევეკითხო ზვიადს. ზვიადმა რეპლიკა ისროლა, ის არის მწერალთა კავშირის წევრი.

თქვენ განაცხადეთ - ამისი არც რედაქტორი ვარ და არც ავტორიო. თუ თქვენ რედაქტორი არა ხართ და არც ავტორი, როგორც მწერალთა კავშირის წევრი, როგორ უყურებთ ამ ორგანოს პოზიციას? რა პოზიცია გაქვთ ამ ორგანოსთან? და თუ თქვენ მონაწილე ხართ ამ ყველაფრისა, და იმის შესახებ, რაც გაზეთში იყო გამოქვეყნებული, იმ სიტყვების შემდეგ, რაც მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმის სხდომის პროცესში მოისმინეთ - რა აზრი დაგებადათ და რა მოსაზრება გაქვთ?

ზ. გამსახურდია - მოკლედ მოგახსენებთ. სოლჟენიცინი რომ გარიცხეს კავშირიდან, საკუთარი ნაწარმოებებისათვის გარიცხეს. თქვენ მაგდებთ იმისთვის, რაც ჩემი არ არის, უმთავრესად ანტიფაშისტური პროკლამაციის და მაღლაკელიძის ბიოგრაფიისათვის, რომლებიც ჩემი არ არის, ჩემი დაწერილი არ არის. მე არ ვაწერ ხელს. მე ვაგებ პასუხს მხოლოდ იმაზე, რასაც მე ვწერ და ხელს ვაწერ. ეს რომ იყოს ჩემი ჟურნალი, მაშინ მოვაწერდი ხელს. შეიძლება ბევრ რამეს მე არ ვიზიარებ, ის პროკლამაცია ჩემთვის უცხოა.

თუ არის იმ ჟურნალში რაიმე დოკუმენტური მასალა, ამას ვიზიარებ. აქ ცდილობენ გაცილებით მეტი დამაბრალონ მე, ვიდრე ეს სინამდვილეშია. პრესაც ამას ცდილობს. პოზიცია? ამაზე მე თავს ვიკავებ, ამას ბოლოს ვიტყვი.

ალ. გომიაშვილი - მე მგონია ბევრი ლაპარაკი ზედმეტია. ჩვენი წესდება, რასაც გვეუბნება, ჩვენი ვალდებულებაა, მწერალთა კავშირის წევრები უნდა ვიყოთ საბჭოთა პოზიციაზე და ვამართლებდეთ წესდებას, ვინც ამ წესდებას არ იზიარებს, ვინც ამ პოზიციაზე არ არის, ის მწერალთა კავშირის წევრი არ უნდა იყოს.

თავმჯდომარე - ელგუჯა!

ელ. მაღრაძე - ამხანაგებმა თქვეს უკვე გარკვევით, ჩემთვისაც ბატონი კონსტანტინე იყო ვაჟკაცობის, დიდი მწერლობის და ყველაფრის იდეალი, ყველაფერ იმის, რომელმაც (მე ასე მიმაჩნია) ქართველ ერს შეუქმნა სიტყვაკაზმული მწერლობა, შეაყვარა სამშობლო, თავისი ხალხი, - ვისაც მისი წიგნები წაკითხული აქვს და სხვა ერის შვილებსაც კი შეაყვარა საქართველო. ჩემთვის დღევანდელი გამოსვლაც, ეს ლაპარაკიც ძალიან ძნელია, ეს კაცი ჩვენს ხელში გაიზარდა, ძალიან ძნელია.

მე მიმაჩნია, რომ ზვიად გამსახურდია არის მსხვერპლი იმ განუკითხაობისა, რაც 20 წლის განმავლობაში გრძელდებოდა ჩვენს რესპუბლიკაში, რასაც 20 წლის განმავლობაში ვერ ვებრძოდით და როცა მან პირველი ნაბიჯი გადადგა ამ მხრივ, ჩვენ პასუხისმგებლები ვართ და დამნაშავე ვართ, რომ თავის დროზე არ მივუთითეთ და არ ვუთხარით, რომ ეს მცდარი გზაა. ჩვენს ორგანიზაციას რომ უფრო მეტი ფხა, უფრო მეტი ვაჟკაცობა, შორსმჭვრეტელობა გამოეჩინა, მიეთითებინა მისთვის (თითქმის ყველას შვილეულ ასაკად გვეკუთვნის), ჩვენ შეგვეძლო მისი მობრუნება, აღზრდა, გვეთქვა, რომ ის არის მცდარი გზა, მაგრამ ჩვენს მწერალთა კავშირში იმ 20 წლის მანძილზე იყო დანერგილი ის, რომ ექსცესებითა და ჩხუბით ვინც გადიოდა, ჩვენ ამას ვუწყობდით ხელს, ვაქეზებდით. ამანაც თავისი დაღი დაასვა. ჩვენ რომ თავის დროზე აგველაგმა ის, ვინც ექსცესებით იკაფავდა გზას, საქმე აქამდე არ მივიდოდა.

ახლა ის დაპირისპირებული აღმოჩნდა ჩვენთან, ყველა ჩვენთაგანთან და წესდებასთან. მისი საქციელი და მოქმედება დასაგმობია და ამდენად, მწერალთა კავშირის რიგებში რომ დარჩეს, ძნელია.

თავმჯდომარე - ხუტა!

ხ. ბერულავა - მწერალთა კავშირი - ეს არის თანამოაზრეთა კავშირი, როგორც ამას ჩვენი წესდება ითვალისწინებს. რა თქმა უნდა, ეს მოქმედებაც შეუთავსებელია საბჭოთა მწერლების სახელთან.

მე მინდა დავეთანხმო ზოგიერთი ამხანაგის წინადადებას. რადგან ზვიად გამსახურდია აცხადებს, რომ ეს მას არ ეკუთვნის, რომ ეს მისი ხელმძღვანელობით, თუ მონაწილეობით არ გაკეთებულა (გვითხრას ვისია) და თუკი ეს ასეა, ერთხელ კიდევ შევეცადოთ იქიდან აღმოვაჩინოთ...…

თავმჯდომარე - ამაზე რომ არ იყოს ლაპარაკი, მოგახსენებთ: ის, რაც პრესაშია დაბეჭდილი და რაც აქ მოტანილია, ეს დადასტურებულია და არავის არ უნდოდა ამის გამოგონება და შეთხზვა. ეს არის დადასტურებული და დამტკიცებული და იმიტომ არის გამოტანილი. ვიდრე ბოლომდე არ იყო დამტკიცებული, არ გამოუტანიათ. ზვიადს შეუძლია გამოთქვას თავისი აზრი. ის, რაც არის - დამტკიცებულია და ამას არ გავხდით სადავოდ. ვიმსჯელოთ იმაზე, რომ ფაქტიური მასალაა. ხომ არ შეიძლება გაზეთი „კომუნისტი“, „თბილისი“, „ახალგაზრდა კომუნისტი“, „ლიტერატურული გაზეთი“ ტყუილს სწერდეს?!

ხ. ბერულავა - ყველაზე მთავარი ის არის, რომ ჩვენ არავის არ უნდა მივცეთ უფლება სული აუმღვრიოს ჩვენს ახალგაზრდობას, რომელიც ჩვენ, შემოქმედებითმა მუშაკებმა უნდა აღვზარდოთ კომუნისტურ იდეალებზე და კომუნისტური სულისკვეთებით და ამ შემთხვევაში, როდესაც ლაპარაკია ძალიან მაღალ და წმინდა საქმეებზე, აქ დათმობა არ შეიძლება.

მე ვუერთდები ამხანაგების აზრს - საქართველოს მწერალთა კავშირის რიგებში არ შეიძლება, რომ ასეთი კაცი იყოს.

თავმჯდომარე - სერგი!

ს. ჭილაია - მე სხვა მასალას არ ვიცნობ, რაც გაზეთშია, იმას ვიცნობ და მე მიმაჩნია - საბჭოთა პრესაში მოყვანილი ფაქტები და მასალა ისეთ შეუვალ სურათს ქმნის, რომ აქ ორი აზრი არსებობდეს, შეუძლებელია.

ჩემთვის ყველაზე უფრო სამძიმოა ეს იმიტომ, რომ თვითონ კონსტანტინე გამსახურდიას აქვს - „თუ არა საბჭოთა ხელისუფლება, ჩემთვის დიდ მწერლობასთან წილნაყრობა არ შეიძლებოდა“. ეს აქვს ნათქვამი მას და ასე არის ნამდვილად - დიდოსტატად ის ჩვენმა სინამდვილემ აქცია და ამიტომაც ჩვენი სინამდვილის გულწრფელი მომღერალი იყო.

მით უფრო სამწუხაროა ამ დიდი ქართველი კაცის, ამ დიდი ოსტატის, ჩვენ ამ დიდ ლიტერატურულ ბრძოლებში ჩვენი მეგობრის შვილის საკითხს რომ ვიხილავთ - იყოს თუ არა ის ჩვენს რიგებში. დიდად გული მტკივა, მიმძიმს ამის წარმოდგენა იმიტომ, რომ თვითონ კონსტანტინე გამსახურდიამ რაღაც საოცრად რთული გზა გაიარა და ეს განაცხადა. ამის დამადასტურებელია მისი ნათელი შემოქმედება, რომელიც მისი ხელიდან არის გამოსული.

ამიტომ მე ვიმეორებ და ვეთანხმები ამხანაგების აზრს, მაგრამ აქ ჩვენმა პარტორგანიზაციის მდივანმა განაცხადა, „თუ ეს ასეა“ და როგორღაც ეჭვქვეშ დააყენა საკითხი, მე ვფიქრობ, საკითხი ისე უნდა გამოგეტანათ, რომ არ ყოფილიყო ეს „თუ ეს ასეა“. ეს იმ ტკივილებს კიდევ ერთ ტკივილს უმატებს. მე მომეწონა ბატონმა ალექსიმ რომ პირდაპირ მიმართა კითხვით. ზვიადმა არ უპასუხა; უპასუხეთ ბოლომდე, რომ ჩვენ შეგვეძლოს ნათელი დამოკიდებულება გვქონდეს საკითხთან. ვიმეორებ, მე მხოლოდ იმ მასალას ვიცნობ, რაც პრესაშია და აქ ისეთი ფაქტებია, რომ ამიტომ ამხანაგების იმ წინადადებას ვუერთდები, მაგრამ მაინც მოვითხოვ „თუ ეს ასეა“ და სხვა - ამ კითხვებზე პასუხი იყოს.

მ. ფოცხიშვილი - ბატონო სერგი, ზვიადმა რომ სთქვა, მე ხელს არ ვაწერ, მე არ ვარ ავტორიო, ამან დაბადა ეს აზრი.

ისე, თქვენ თუ არ წაგიკითხავთ მასალა, აქ არის და წაიკითხეთ.

თავმჯდომარე - ირაკლი, ხომ არ იტყოდით რამეს?

ი. აბაშიძე - რამდენი ხანია, რაც მივიღეთ ზვიადი მწერალთა კავშირში?

ზ. გამსახურდია - 1966 წლიდან.

თავმჯდომარე - 1968 წლიდან. აქ არის მასალა, ზვიად!

ი. აბაშიძე - 1968 წლიდან მე არ მახსოვს რომელიმე კაცის შესახებ გველაპარაკა და მათ შორის, პირველ რიგში, რასაკვირველია, უმძიმესია ვილაპარაკო კონსტანტინე გამსახურდიას ოჯახის წევრების შესახებ.(თავმჯდომარე - უკაცრავად, 1965 წელს მიგვიღია წევრად.) რა მძიმეც არ უნდა იყოს ამის თქმა, ამხანაგებო, უნდა ვთქვათ - საბჭოთა მწერალს არ შეიძლება სხვა რაიმე აზრი ჰქონდეს. საბჭოთა კავშირის მწერალთა კავშირის წევრი ჩვენს წესდებას იცნობს, მათ შორის, რასაკვირველია, ზვიადიც იცნობს. რასაკვირველია, არ შეიძლება, თუ ეს ყველაფერი ვიცით, რაც ვიცით ჩვენ...… (მე ახლა ავად ვიყავი და ყველაფერი ვერ წავიკითხე). თქვენ აქ დაგიძახეს იმიტომ, რომ სთქვათ…(ზვიადგამსახურდია - ბოლოს ვიტყვი).

- სხვათა შორის, ბოლოს ჩვენ უნდა ვთქვათ. ჩვენ რას ვლაპარაკობთ?

(ზ. გამსახურდია - სასამართლოზე ჯერ ეკითხებიან ბრალდებულს და შემდეგ გამოაქვთ განაჩენი).

- თუ საჭიროა კენჭი ვუყაროთ, კენჭი იმიტომ, რომ თქვენთვის გადაწყვეტილია, საკითხი ნათელია და მე მომხრე ვარ, საბჭოთა კავშირის მწერალთა კავშირიდან ზვიად გამსახურდია გაირიცხოს, მაგრამ ჩვენ ალბათ, იმიტომ დავუძახეთ, რომ მას მოვუსმინოთ. ახლა ჩვენ ვლაპარაკობთ და მერე მოვუსმენთ?

11 წელია მწერალთა კავშირში გვყავს კაცი, ჩვენი დიდებისა და სიამაყის შვილი, ჩვენი ყველა ოჯახის შვილი. რა ვქენით, რა გავაკეთეთ?! ჩვენს თავზეც უნდა ვთქვათ და პირადად ჩემ თავზედაც - ვუთხარით მას რაიმე, გავაფრთხილეთ, დავუძახეთ? აი, მე რომ ირაკლი აბაშიძე ვარ - რა გავაკეთე. 1966 წელს მიგვიღია წევრად. ეგ დაჭერილი იყო ერთხელ, მეც მოვეხმარე. ჩემ თვალწინ უთხრა კონსტანტინე გამსახურდიამ, მოგკლავო, თუკი გაიმეორებო. მერე რა მოხდა, დავუძახეთ, ველაპარაკეთ, თუ რა ვქენით?! ასე არ არის სულ, ჩვენ ხომ გვთხოვენ პასუხს და მოგვკითხავენ და სავსებით მართალი იქნება. ასე კი არ არის - აუწევთ ხელს. ეს იმხელა დიდი მოვლენაა, რომ არც ერთ რესპუბლიკაში არ მომხდარა. თქვენ ამას ანგარიში უნდა გაუწიოთ. ეს კაცი ამბობს - მე არა ვარ რედაქტორი, ჩემი ხელმოწერა არ არის. ვკითხოთ რაშია საქმე აბა.

რა არის, დაგვეძახებინა, ერთხელ გაგვეფრთხილებინა, მეორედაც; უნდა გვემუშავა.

მე ცოტა მკაცრად გამოვდივარ, ავად ვარ - მე ჩემ შესახებაც ვლაპარაკობ იმიტომ, რომ ძმად მიმაჩნდა კონსტანტინე და მეგობრად მისი ოჯახი. ამ ბოლო ხანებში ხუთჯერ ვიყავით და დღე არ იყო, რომ არ დაერეკა ჩემთვის და გიორგი ნატროშვილისათვის. ჩვენ დამნაშავეები ვართ და ჩვენ მოგვთხოვენ პასუხს.

ირაკლი აბაშიძე

ხმები - სთქვას.

ზ. გამსახურდია - საერთოდ, რა უნდა მოგახსენოთ. სასამართლო რომ სასამართლოა, მას თავისი წესი აქვს - საბჭოთა კავშირსა თუ უცხოეთში არსებობს იურისპრუდენცია, არსებობს კანონი. თუ ყველაფერი მოთავებულია, უნდა გავჩუმდე და თქვენ რაც გინდათ, ის გამოიტანეთ, ის დაადგინეთ. არ შეიძლება, სანამ სასამართლო არ დაადგენს დანაშაულს, კაცი დაისაჯოს და იმის თქმა, რომ ეს სიმართლეა იმიტომ, რომ პრესაშია. პრესას შეიძლება შეეშალოს. ვერც პრესა გასწევს სასამართლოობას და ვერც პროკურატურა. ეს რომ ასე იყოს, მაშინ სასამართლო აღარ იქნებოდა. პროკურატურა გამოთქვამს თავის აზრს და მას რომ შეეძლოს გადაწყვეტა, მაშინ სასამართლოც არ იქნებოდა საჭირო. მარტო პროკურატურის აზრი რომ იყოს კომპეტენტური, სასამართლო აღარ იარსებებდა. სასამართლო იმიტომ არსებობს, რომ დაადგინოს სიმართლე, ის სიმართლე, რომელსაც ვერ ადგენს პროკურატურა.

რატომ არსებობს სასამართლო და შეიძლება თუ არა ასე სროლა ადამიანის მიმართ ინსინუაციების და ყველაფერი ის, რასაც პრესა აკეთებს?! ყველაფერი, რაც ენაზე მოადგება „სოვეტსკაია კულტურის“ კორესპონდენტს, გადმოეგზავნება აქ და იბეჭდება. ან თუნდაც ის, რომ მე რადიო „სვობოდას“ ვუგზანი მასალებს. როგორ შეიძლება ასე დაბრალება? და რამდენი უნდა მოვთვალო?

აი, თვით აქ რაც წამძღვარებულია. მე არ ვიცი, სად გამოდის ეს ჟურნალი, ვის მიერ. მე ვწერ და ვაძლევ მეგობრებს. მე ვწერ და რასაც ხელს ვაწერ, სამწუხაროდ არ იბეჭდება, ცენზურა მკაცრია, ამიტომ ვაძლევ ნაცნობმეგობრებს. მაგალითად, ძეგლთა დაცვის მდგომარეობაზე დავწერე, პრესის ყველა ორგანოს მივმართე. არ დამიბეჭდეს და შემდეგ გადავწყვიტე მიმეწოდებინა ხალხისათვის.

რაც შეეხება პროკლამაციას, არ მინახია, არც მითარგმნია და საერთოდ მე არ ვარ საბჭოთა წყობილების მტერი, არც მისი დამხობის მომხრე და არც არავის მოვუწოდებ ამისკენ, თუ მე რაიმეს ვწერ, ვაკრიტიკებ რომელიმე დაწესებულებას, ეს არ ნიშნავს, რომ მე ვარ მტერი.

ნუ აიღებთ თქვენს თავზე სასამართლოს ფუნქციას. მე ვიცი თქვენ ეს დაგეგმილი გაქვთ და, რაც არ უნდა ვთქვა, თქვენ ვერაფერს შესცვლით. ეს გადაწყვეტილია, მაგრამ თქვენ სასამართლო არ ბრძანდებით, თქვენა ხართ მწერალთა წრე.

არავითარი მაღლაკელიძის შესახებ წერილის ავტორი მე არა ვარ. გადახედეთ და ნახავთ - არც ერთი სიტყვა ჩემი არ არის.

და სხვათა შორის, მაღლაკელიძის შესახებ უნდა მოგახსენოთ, - ის თქვენი „მერნის“ კონსულტანტი იყო, თუ ის ფაშისტი გახლდათ, რატომ არ მოხვდა ნიურნბერგის პროცესში? იმიტომ, რომ სწორედ ის იყო ანტიჰიტლერელი, ანტიფაშისტი, უბრალო სამხედრო. ის გახლდათ შულენბერგის დაჯგუფების წევრი, ანტიფაშისტი.

მე არც ვიცნობდი და არც ვმეგობრობდი მაღლაკელიძესთან, ის თქვენი გამომცემლობა „მერნის“ თანამშრომელი იყო წლების განმავლობაში და ყველა თქვენთაგანს მასთან პური უჭამია და კარგი სიტყვა უთქვამს. (გიორგი ჟორჟოლიანი - მე არ ვარ მაგ წერილის ავტორიო...) თუ სასამართლო დაამტკიცებს, რომ მე ვარ მაგ წერილის ავტორი, ან ეს პროკლამაციაც ჩემი თარგმნილია...… მე არ ვაწერ ხელს ჟურნალს, იმიტომ კი არა, რომ მეშინია, არა, მე არა ვარ მშიშარა. მე არ ვიცი სად გამოდის ეს ჟურნალი. ამ ჟურნალში ყველაფერი - რაც ფაქტიური მასალაა - სიმართლეა და მე ამაზე ვაწერ ხელს.

გ. ციციშვილი - თქვენ ამბობთ, რომ არ იცით, სად გამოდის, ვინ არის რედაქტორი და ხელმძღვანელი. გაქვთ თუ არა უფლება მწერალთა კავშირის წევრს ბეჭდოთ, გაუშვათ თუნდაც უწყინარი კორესპონდენცია იმ ჟურნალში, რომლის არც რედაქტორი იცით, არც შემდგენელი, არც ინიციატორი, არც ფასი აწერია და ის კი ნამდვილად იცით, რომ არალეგალური ჟურნალია. მე პირადად არც მინახია ეს ჟურნალი. ეს რომ ყოფილიყო დაბეჭდილი „ცისკარში“, „მნათობში“, გამოვიდოდი, შევაფასებდი.

რანაირად შეფასდება ეს თქვენი საქციელი ამ შემთხვევაში, როცა თქვენ ბეჭდავთ იმ ჟურნალში?

ზ. გამსახურდია - ბატონო გიორგი, ეს ისეთი ჟურნალია, სადაც შეიძლება ხვალ თქვენი ნაწარმოებიც მოხვდეს. მე ჩემს ნაწარმოებებს ვუშვებ ჩემს ნაცნობმეგობრებში, ისეთებს, რომლებსაც არ მიბეჭდავს პრესა. იქ რედაქციაა და კანტორა კი არ არის, როგორც წერენ, არავითარი კანტორა არ არის. ეს გეშლებათ. ეს ყველაფერი დასადგენია და რაც განზრახული გაქვთ უკვე, შეგიძლიათ გადაწყვიტოთ.

თავმჯდომარე - ბატონო გიორგი!

გ. მერკვილაძე - ზვიადის გამოსვლამ ჩვენ მაინც ვერ დაგვარწმუნა, რომ მას არავითარი კავშირი არა აქვს. მაინც ფაქტებს თავისი ლოგიკა აქვს და არა მგონია, რომ თქვენ არ იცოდეთ ამ ჟურნალის ასავალდასავალი. ბოლოს და ბოლოს თქვენი ნების გარეშე როგორ იბეჭდება? თქვენ სრული უფლება გქონდათ პროტესტი გაგეცხადებინათ ოფიციალურად, როგორც ეს მოხდა მოსკოვის გაზეთებში. და რაკი ეს ასე არ არის, თქვენ თანამშრომლობთ ამ ჟურნალში და თანაუგრძნობთ ამ ჟურნალის პოზიციას.

კავშირის წევრად ყოფნა იმას ნიშნავს, რაც ევალება, უნდა დაიცვას, თქვენი პოზიცია ამას ეწინააღმდეგება. ბუნებრივად ისმება საკითხი, - თქვენი საქმიანობის შეფასება იმ მოვლენების გარეშე არ შეიძლება.

თქვენ თქვენი ნიჭით, თქვენი ოჯახის ტრადიციებით, რასაკვირველია, კავშირში უნდა იყოთ ჩვენთან და თქვენი პრაქტიკული საქმიანობა საწინააღმდეგოა ამისა, ამიტომ მეც მხარს ვუჭერ წინადადებას, რომ თქვენი კავშირში ყოფნა შეუთავსებელია კავშირის წევრის მოვალეობასთან.

თავმჯდომარე - გურამ!

გ. ფანჯიკიძე - მე ვარ ძალიან ცუდ დღეში და ძალიან მიჭირს დღეს გამოსვლა, ვინაიდან ორი წელია მე და ზვიადი ერთმანეთს არ ველაპარაკებით, რადგან გვქონდა ძალიან დიდი ჩხუბი. ახლა არ მინდა ამ გაჭირვებულ დროს ბრალმდებელი გამოვიდე, ვინაიდან არ დავემსგავსო ჩასაფრებულ მტერს. მიუხედავად ამისა, მე ვიზიარებ პრეზიდიუმის აზრს.

ისე კი არსებობს წესდება. მაგალითად, პარტიიდან რიცხავენ კაცს, თუ სამი თვის საწევრო არ გადაიხადა, ვინაიდან ზვიადი არ ემორჩილება მწერალთა კავშირის წესდებას, არ იზიარებს მის პროგრამას, თვითონვე უნდა გასულიყო ამ კავშირიდან.

რასაკვირველია, მე ვიზიარებ პრეზიდიუმის აზრს, მაგრამ ძალიან ცუდ დღეში ვარ.

თავმჯდომარე - ხომ არ სურს ვინმეს კიდევ გამოთქვას აზრი?

ხმები - ყველამ გამოთქვას თავისი აზრი, ყველამ!

თავმჯდომარე - არჩილ!

ა. სულაკაური - მეც იგივე მინდა ვთქვა, რაც გურამმა. მე და ზვიადს არა გვაქვს კარგი ურთიერთობა დიდი ხანია. მე, როგორც თქვენ, პირველად გავიგე პრესიდან ეს ამბები. მე პრინციპულად არ ვკითხულობდი რასაც ეგ წერდა, მაგრამ ახლა რაღაცნაირად, ბატონი ირაკლის გამოსვლის შემდეგ, არ შეიძლება ანგარიში არ გავუწიო იმას, რომ პიროვნება უარყოფს, იმას ამბობს, რომ არავითარი კავშირი არ ჰქონია...…

(ზ. გამსახურდია - კავშირი კი მქონდა, ჩემი მასალა დაბეჭდილია, ამას ყველა ხედავს, სად და როდის გამოდის, მე არ ვიცი).

- ისიც მართალია, რომ სასამართლომ უნდა დაადგინოს. ზვიადი ისე უნდა მოსულიყო, რომ სასამართლოს დაემტკიცებინა ეს. ისე, ვიზიარებ საერთო აზრს.

თამაზ ჭილაძე - ვიზიარებ პრეზიდიუმის აზრს.

თავმჯდომარე - გურამ!

გ. ასათიანი - ყველამ თქვა და მეც უნდა ვთქვა - ძალიან მტკივნეული საკითხია. ძალიან მძიმე მდგომარეობაში ვართ. მე არა მგონია, რომ დარბაზში იყოს მწერალი, რომელიც პირად მტრად თვლიდეს ზვიად გამსახურდიას. მე ესეც მაწუხებს, მე მინდა ზვიადს მივმართო და თუ ის ობიექტურად შეაფასებს, ძნელია, ასე დასცილდეს პირად განცდას.

მე მგონია ყველა, ვინც აქ არის, აბსოლუტური უმრავლესობა ისაა, რომელთაც ყველაზე მეტად იციან კონსტანტინე გამსახურდიას ფასი. უფრო მეტიც, ეს ის ადამიანები არიან, არამარტო უფროსები, არამედ შუა თაობა, რომლებიც ზვიადის ოჯახს იცნობენ, მის ღვთისნიერ დედას, შესანიშნავ დას და გასაგები უნდა იყოს ჩვენი გრძნობები.

აქვე ითქვა და კიდევ მინდა გავიმეორო, რომ, რასაკვირველია, ჩვენი დღევანდელი საუბარი ნაგვიანევია. უნდა გვეცადა ყოველ ჩვენგანს (ჩემგან დავიწყებ), რომ ეს დღე არ დამდგარიყო.

იმის მიხედვით, რაც მე მსმენია, რასაც გავეცანი გუშინ, მე შემექმნა ასეთი შთაბეჭდილება - მე ვფიქრობ, ის გზა, რომელიც ზვიადმა აირჩია, მცდარია და სარისკო. ეს ის საქმიანობაა, რომელმაც შეიძლება გამოიწვიოს ძალიან მწარე შედეგები, ისეთი სავალალო შედეგები, რომლებსაც ერთი ადამიანის ცხოვრებაც კი ვერ გამოისყიდის. მე ასე მჯერა, ამის თქმის უფლებას მაძლევს გამოცდილება, რომელიც შეუძენია უფროსი თაობის მწერლებს, კონსტანტინე გამსახურდიასა და მისი თაობის მწერლებს.

საბოლოოდ გავიმეორებ, ის, რაც აქ ითქვა, - ყველა ორგანიზაციას აქვს თავისი პრინციპები, თავისი წესდება და თუ რომელიმე უპირისპირდება ამ პრინციპებს, ის აყენებს თავს ამ ორგანიზაციის გარეშე.

ზვიად გამსახურდიას ადგილზე მე პირადად უფრო ადრე დავწერდი განცხადებას იმის შესახებ, რომ გამოგვეყვანა კავშირიდან.

შოთა ნიშნიანიძე

თავმჯდომარე - რომან, თქვენ ხომ არ გნებავთ რამე?

რ. მიმინოშვილი - ძალიან ძნელია ლაპარაკი. გვიან შემოვედი. აქ რაზე იყო საუბარი, მე არ ვიცი, მაგრამ რამდენადაც ვატყობ, პატივცემული ზვიადი უარყოფს იმას, რომ ეს გამოცემები მისი ინიციატივით ხდებოდა.

პრესაში რაც გამოქვეყნდა მასალა, ეს მხოლოდ ნაწილია, რის საქმის კურსში შეიძლება იყოს განყოფილება.

აქ რომ მოვდიოდი, მე ზოგიერთი რამ მოვიტანე (გადასცემს გრიგოლ აბაშიძეს) და ზოგი რამ გამგეს აქვს. ეს არის „თავისუფლების ტრიბუნა“, სადაც დაბეჭდილია ზვიად გამსახურდიას სიტყვა და აგრეთვე კონსტანტინე გამსახურდიას გამოუქვეყნებელი ნოველა და რამდენადაც მე ვიცი კ. გამსახურდიას არქივზე არავის არ მიუწვდება ხელი.

(თავმჯდომარე - ეს არის ემიგრანტული ჟურნალი?)

- დიახ, ეს არის ემიგრანტული ჟურნალი, რომლის სარედაქციო კოლეგიაში შედიან გ. წერეთელი, მ. ნოზაძე და...… ზვიად გამსახურდიას ღია წერილი პროფესორ ლენგს.

ზ. გამსახურდია - ეს ჩემია, მე ვაწერ ამას ხელს. ეს წერილი მე გავუგზავნე დევიდ ლენგს. ასევე ხვდება „თავისუფალ ხმაში“ ყველაფერი. ვის მიაქვს, მე არ ვიცი.

რ. მიმინოშვილი - აი, ეს ერთგვერდიანი ამონაწერი „საქართველოს მოამბიდან“. აქ არის ჩამოთვლილი ის პირები, რომლებიც მოსკოვში ხელმძღვანელობენ ე. წ. ადამიანთა უფლებათა დაცვას და მათი წერილია, რომელსაც ხელს აწერენ: აკად. სახაროვი, ტვერდოკრედოვი და ჭელიძე და იტყობინებიან „საბჭოთა კავშირში ადამიანთა უფლებათა დაცვის ჯგუფი... (კითხულობს)...… შემდეგ ამას მოსდევს ადამიანთა უფლებათა დაცვის საინფორმაციო ჯგუფი საქართველოში” - „ადამიანის უფლებათა ჯგუფი” ჩამოყალიბდა საქართველოში 1974 წელს - ჯგუფი მიზნად ისახავს შეისწავლოს...… (კითხულობს)...… ჯგუფის წევრები: ზ. გამსახურდია, მ. კოსტავა, ვ. რცხილაძე და სხვანი. „ოქროს საწმისის“ შესახებაც იგივე მდგომარეობაა.

ზ. გამსახურდია - რასაც მე ვაწერ ხელს, ის არის ჩემი, რაც შეეხება მაგ ჯგუფს, საბჭოთა კავშირმა მოაწერა პირველმა ხელი.

რ. მიმინოშვილი - ამ „ოქროს საწმისთან“ დაკავშირებით მინდა მოგახსენოთ, „ოქროს საწმისში“ არის კ. გამსახურდიას გამოუქვეყნებელი ნაწარმოები. საიდან ღებულობს რედაქცია? (ზ. გამსახურდია - მთელს ქალაქში დადის ეს.)

- აი ეს არის ჩემი ინფორმაცია.

თავმჯდომარე - რეზო!

რ. ჯაფარიძე - მეგობრებო, ალბათ თვითეული ჩვენგანი დათმობდა თავისი სიცოცხლის რამდენიმე წელს, რომ ეს ამბავი არ მოსწრებოდა. მე დავთმობდი რამდენიმე წელს, რომ არ მჭირდებოდეს აქ გამოსვლა. მე არ ვიტყვი რატომ, რა ურთიერთობა მქონდა კ. გამსახურდიასთან, როგორ მიყვარს ზვიადი, მაგრამ აქ რომ ბრძანდებოდეს, ჩვენს პრეზიდიუმზე, ბატონი კონსტანტინე, ისიც ასე იტყოდა.

არსებობს წესდება და ფორმალური ლოგიკა მოითხოვს, როცა არ ეთანხმები ამ წესდებას, შენ თვითონ დასწერო განცხადება და არ ჩაგვაყენო ჩვენ უხერხულ მდგომარეობაში.

კარგი იყო, რომ ზვიადს ასე გაეკეთებინა და ძალიან ვწუხვარ, და იძულებული ვარ ყველა იმის გამო, რაც ჩვენთან არის აქ, მხარი დავუჭირო ამ წინადადებას.

თავმჯდომარე - მურმან!

მ. ლებანიძე - გაოცებული ვარ იმ მდგომარეობით და გაკვირვებას იწვევს ის ფაქტი, რომ ჯერ კიდევ ბოლომდე არ არის გარკვეული და სამტკიცებელი ხდება ჩვენს სხდომაზე, როგორც ბატონი ზვიადი აცხადებს, არის თუ არა ის ყველა ამ მასალის ორგანიზატორი, რედაქტორი და რედაქტორ-გამომცემელი.

მურმან ლებანიძე

თავმჯდომარე - ამხანაგებო, მე ოფიციალურად ვაცხადებ - როცა ეს საკითხი დაისვა, ჩვენ გვითხრეს, რომ ყველაფერი დოკუმენტირებულია და ნუ გავხდით სადაოს, და თუკი ზვიადი დაამტკიცებს, ჩვენ არ გაგვიჭირდება სხვანაირად ვიმსჯელოთ.

მ. ლებანიძე - მაინც, ნუთუ ზვიადს არ დაუძახეს და დღეს სალაპარაკო ხდება - არის თუ არა რედაქტორი. დღეს ზვიადი აქ უნდა მოსულიყო აბსოლუტურად განიარაღებული, აბსოლუტურად შემზადებული, რომ ეთქვა - კი ბატონო! ამის შემდეგ უნდა მოხდეს ზვიადის აღსარება და სად? - სხვაგან, ისე რომ ჩვენ არ გვეცოდინება.

თუ ის მარტო გურამ რჩეულიშვილის კეთილი მოსაგონარის ავტორია, მაშინ ულოგიკოა მისი გარიცხვა. მაგრამ თუ ის იმ ჟურნალის რედაქტორია, სადაც პროკლამაცია და მაღლაკელიძის მოსაგონარია დაბეჭდილი, მაშინ მისთვისაც და ჩვენთვისაც ნათელია, რომ ის გაირიცხება.

თავმჯდომარე - კიდევ თუ დარჩა ვინმე?

შ. ნიშნიანიძე - ორი აზრი არ შეიძლება არსებობდეს იმის შესახებ, რაც აქ ითქვა, თუ ეს ბრალდებები დოკუმენტირებულია, კარგია, თუკი ზვიადი მოახერხებს თავის მართლებას, მაგრამ თუ ეს ვერ მოახერხა, მაშინ საჯაროდ, პრესაში აღიაროს შეცდომები, ეს ბევრ რამეს ნიშნავს. მას ისეთი აღზრდა აქვს, ისეთ გარემოშია აღზრდილი, რომ არ შეიძლება ერისათვის სასარგებლო არ იყოს განათლების გამო, წიგნიერების გამო, ხომ შეუძლია ისე ითანამშრომლოს, რომ ერისათვის სასარგებლო იყოს. მე მგონია, მთელი ქართველი მწერლობისათვის ეს კარგი იქნება, თუ გამართლება და თავისთავის რეაბილიტაცია ვერ მოახერხა, ამ შეცდომის აღიარება ნიშნავს მისი სინდისის წინაშე ერთგვარ გამარჯვებას და პერსპექტივაში ჩვენთან იქნება ეს კაცი.

თავმჯდომარე - ბატონო დემნა!

დ. შენგელაია - ამხანაგებო, ძნელია იმ ყმაწვილის მდგომარეობა და მისი გათვალისწინება ჩემთვის, რომლის ხელშიც ის გაიზარდა. სულ პატარა იყო, როდესაც კონსტანტინე მას თავს ევლებოდა და დღეს სულ სხვანაირად წარმოსდგა. საკმარისია ჩემთვის ის, რაც პრესაშია, არ შეიძლება ასე, პირადი მორალის საკითხი საეჭვოა ძალიან. ანონიმურ წერილებს რომ კაცი წერს სამღვდელოებაზე, 170 წერილი გაუგზავნია ანონიმური, და ზვიადმა ამაზე ნაკლები წერილები კი არ გაგზავნაო. გაუფრთხილდეთ ქართულ ენასო, ეს ისეთ ეჭვებს აღძრავს, აქ არავითარი სასამართლო დადასტურება არ გვჭირდება, ყველაფერი ნათელია. ეს ყველაფერი ახდენს ძალიან ცუდ შთაბეჭდილებას, როგორც მოქალაქის და აქ ინტელექტის მდგომარეობაა კიდევ საფიქრებელი. ჭკუათმყოფელი კაცი ამას არ იზამს და მით უმეტეს შენ, სამშობლოს შვილი ხარ და ამღვრევ წყალს.

მე ვწუხვარ, ჩვენი ოჯახის წევრი აქამდე რომ მივიდა და თუ ზვიადი მოახერხებს იმას, რომ გაიმართლებს თავს, არ ვიცი, ეს არის ცილისწამება. თუ ის გაიმართლებს თავს, ეს იქნება ბედნიერება, ეს იქნება მისი გადარჩენა და კონსტანტინეს გადარჩენა და გადარჩენა ჩვენი პრეზიდიუმის სახელის გატეხისა, ეს საკითხი ძალიან რთულია. რთულია ჩემთვის პირადად ბიოგრაფიულად მისი წარმოდგენა, ეს „სამიზდატი „, ეს ყველაფერი, არაფერი სისაძაგლე რომ არ აკლია ამ საქმეს. ეს სამწუხარო მდგომარეობაა. არ აკლია არც ანტიპატრიოტიზმი, არც ამხანაგების დასმენა და გაწირვა. აბა რა არის ანონიმური წერილები. მე ძალიან მენიშნა ერთი სიტყვა, რომელსაც ამბობს სამღვდელოება „პარანოიკები „.

მე ვფიქრობ, ეს საქმე გარკვეული იქნება და თუ თქვენ გაიმართლებთ თავს, ამაზე ბედნიერება რა იქნება, მაგრამ არა მგონია აქედან გამოსავალი იყოს.

თავმჯდომარე - ამხანაგებო, ყველამ გამოთქვა აზრი და ყველამ აღნიშნა ეს მძიმე ამბავი და თუ ვინმე არის მძიმე მდგომარეობაში, ჩემთვის ეს არის ყველაზე მძიმე, რადგან ჩემ დროს ხდება.

რა თქმა უნდა, თქვენ კარგად იცით, რომ ჩვენს ქვეყანას იმდენი მტერი ჰყავს, რომ მტრის გამოგონება კიდევ არავის არ სჭირდება და ვიდრე ამ საკითხს აქ მოვიტანდით, გვითხრეს, რომ ეს ფიქსირებულია. მაგრამ რაკი ზვიადმა ეს განაცხადა, ბევრი სიკეთე გვაკავშირებს მასთან, თუკი ის იმ აზრისაა, რომ არ იზიარებს, რაც აქ არის და გაიმართლებს თავს ან დასწერს ეხლავე, რომ გმობს ყველაფერს...…

ზ. გამსახურდია - ყველაფერს არ ვგმობ. რაც მე დამიწერია, იმას არ ვგმობ. არავითარი ანტისაბჭოთა მე არ დამიწერია, მთავრობის წინააღმდეგ მე არაფერი დამიწერია. რაც შეეხება პროკლამაციას, ის მე არ მეხებოდა, არ ვიცი.

თავმჯდომარე - თუ თქვენ ცნობთ, რომ ეს არის ანტისაბჭოთა მოღვაწეობა, გმობთ და არ იზიარებთ; არ იზიარებთ იმ რადიოგადაცემებს და წინააღმდეგი ხართ ამ მოქმედების...…

ზ. გამსახურდია - ყველაფერს როგორ ვგმობ, ჩემი თავის წინააღმდეგი ხომ არ ვიქნები? დამიწერია დავით გარეჯის ძეგლის მდგომარეობის შესახებ და სხვა ძეგლების შესახებაც და ამას ყველაფერს მე არ ვგმობ. ვგმობ იმ პროკლამაციას, რაც არის ანტისაბჭოთა, ანტისაბჭოთა მე არაფერი დამიწერია.

გ. ჟორჟოლიანი - თქვენ განაცხადეთ, - არ იცით ამ ჟურნალის გამოცემა, სად იცემა და ვინ განაგებს და არც მოგწონთ. მაშ, როგორ ბეჭდავთ?

შ. ნიშნიანიძე - დაწეროს ახსნა-განმარტებითი ბარათი, აი ის, რაც მოგვახსენა. ეს კარგი იქნება.

თავმჯდომარე - ზვიად, როცა თქვენ იყავით სირაძესთან, განა არ იყო ამაზე ლაპარაკი?

ზ. გამსახურდია - სირაძესთან მე ვიყავი მემკვიდრეობის საკითხთან დაკავშირებით და ეს ვუთხარი.

გ. ჟორჟოლიანი - „ოქროს საწმისი“ იხსნება თქვენი წერილით და ლექსით.

ზ. გამსახურდია - ლექსი ჩემია, წერილი კი არა

გ. ჟორჟოლიანი - ხელმოწერა არის ბატონი ზვიადის

ს. ჭილაია - ბევრ რამეზე ამბობს უარს და ეგებ დაწეროს.

თავმჯდომარე - მე ნუ ჩამაყენებთ ბრალმდებლისა და მოსამართლის როლში. ჩვენ მოვუსმინეთ აქ გამოთქმულ აზრებს. თუ მართლა ზვიადი დაამტკიცებს, რომ არავითარი ურთიერთობა არა აქვს, ჩვენ გვეტყვიან და აღვადგენთ ისე, რომ წასული არ იქნება მისი გარიცხვა, ეს იქნება ჩვენთვის დიდად სასახელო და ჩვენი ყველას რეაბილიტაცია. განა მარტო ზვიადი, არამედ მთელი ორგანიზაციაა უხერხულ მდგომარეობაში. ვის გაეხარდება ეს. ხვალვე დავარღვევთ ამ დადგენილებას, ოღონდ დაამტკიცეთ. როგორ გეკადრებათ?!

სერგი ჭილაია

ჩვენ ვთქვით, რომ ჩვენი კავშირის წევრისათვის ეს შეუთავსებელია და შენ თვითონ უნდა დაასაბუთო შენი სიმართლე. შენ ვერაფერი სთქვი.

კენჭისყრა მაინც უნდა მოხდეს, ფორმალურად ხომ უნდა ვუყაროთ კენჭი იმას, რაც აქ ითქვა.

რ. ჯაფარიძე - არ უნდა კენჭისყრა.

თავმჯდომარე - ვინ არის მომხრე იმ აზრისა, რომელიც თქვენ სთქვით?.. არ არის კენჭისყრა საჭირო?!... ვინ არის მომხრე იმ წინადადებისა, რომელსაც ყველა აწერს ხელს?

ი. აბაშიძე - რომ გაირიცხოს?!...

თავმჯდომარე - ვინ არის მომხრე გაირიცხოს, გთხოვთ ასწიოთ ხელი, გთხოვთ დაუშვათ, ვინ არის წინააღმდეგი? არავინ. თავი ვინ შეიკავა? არავინ. მაშასადამე, წინადადება მიღებულია ერთხმად.

მე კიდევ ვიმეორებ, თუ ზვიადი დღესვე დაამტკიცებს იმას, რაც მან განაცხადა - არა აქვს კავშირი ამ საქმიანობასთან, ჩვენ პირველები ვიშუამდგომლებთ, რომ გააუქმონ დადგენილება.

ალ. გომიაშვილი - მოდით ორშაბათამდე მივცეთ ვადა, ორშაბათს თუ წარმოადგენს, ხელახლა შევიკრიბოთ და გადავხედოთ.

თავმჯდომარე - ჩვენ კენჭი ვუყარეთ და გავათავეთ და მე ვამბობ - თუ კი ზვიადი გამართლდება, რომ მას არავითარი დამოკიდებულება არა აქვს და არ იზიარებს იმ პროკლამაციის დაბეჭდვას და ანტისაბჭოთა პროპაგანდას, ჩვენ ყველანი დავუჭერთ მხარს მის კავშირში დაბრუნებას.

ამით ჩვენი ეს დღევანდელი სხდომა დამთავრებულია.¹

__________________

1. სსიპ საქართველოს შსს არივი, ფ. №6, ს. №7726, ტ. №52, ფურც. 47-105

Zviad Gamsakhurdia's
Expulsion from the
Soviet Union

Nino kipshidze

In 1977 the Prosecutor office of the Georgian Republic appealed to the Writers' Union concerning Zviad Gamsakhurdia's activities. Zviad Gamsakhurdia was accused of anti-Soviet agitation and activities. He was accused of writing anti-Soviet proclamations and an article about „fascist and traitor” Shalva Maghlakelidze which had been published in an illegal journal Sakartvelos Moambe ( „The Georgian Herald”).

The meeting of the Writers' Union which was held on April1, 1977 resembled the trial rather than a meeting of the Writers' Union. The decision about Zviad Gamsakhurdia's expulsion was made unanimously. The argument was as follows: „The member of the Writers' Union must actively be involved in constructing communism. If a man carries out anti-Soviet activities he/she can't be enrolled with us. Constructing communism and helping its constructors is our object. Those people who commit anti-Soviet activities must not be considered to be members of our Union”.

We offer Stenographic Report of the Writers' Union of the Georgia SSR which was held on April 1, 1977. [sic.]

Chairman - Grigol Abashidze

Chairman: - Comrades, today we have gathered here to discuss the issue all of us had been thinking about for the last few days.

You have read the materials about Zviad Gamsakhurdia that have been published in the press.

We are all witnesses to many facts. After the socialists won victories in our country and the Soviet people won the Great Patriotic War, Soviet writers have been involved in activities supporting the Soviet party. There has been not even one instance of anti-Soviet activity in the Georgian writers' circle. Konstantine Gamsakhurdia is a great writer of our time. He followed a very difficult path. His socialist novel „Mtvaris Motatseba” ( „Stealing the Moon”) has met with success. Because of his work, he was in his country's favor. As you know, Konstantine Gamsakhurdia was awarded the order of knighthood and was the recipient of many prizes and state rewards.

Today's meeting is about Zviad Gamsakhurdia who is a member of our union. There are many articles about his work in the newspaper. The prosecutor of the republic has

sent us this material with the following inscription: „Sent for appropriate response”. The members of the presidium have read this material.

This material is anti-Soviet agitation. You know the regulations of the Writers' Union, according to which the member of the Writers' Union must actively be involved in constructing communism. If a man carries out anti-Soviet activities he/she can't be enrolled with us. Constructing communism and helping its constructors is our object. Those people who commit anti-Soviet activities must not be considered to be members of our Union. Here are many materials, but I would like us to pay attention to two of them. First one is an anti-Soviet leaflet that has been published in „Sakartvelos Moambe” ( „The Georgian Herald”). This leaflet was spread in Moscow by French and Norwegian tourists. They were imprisoned for it. This leaflet wass republished in this Herald. The other material is about the death of fascist general Shalva Maghlakelidze. This one is the praise of the man who led the fascist legion as if he fought for the liberation of Georgia.

That is all I wanted to say. Now let's listen to the other comrades and then Zviad will explain himself.

Chairman - Won't you start, Nodar?!

N. Dumbadze - We have learnt the material that had been published in the illegal journals „Sakartvelos Moambe” ( „Georgian Messenger”) and „Okros Satsmisi” ( „Golden Fleece”). As for me, I did not like „Okros Satsmisi” because it consists of poor quality work. I studied the materials that had been published in this journal and given to us by the prosecutor. These materials include an anti-Soviet leaflet encouraging people to overthrow the Soviet authority and the biography of General Maghlakelidze, who was in alliance with Hitler. The General's grandson appeared himself in the Vietnam War, slaughtering people. According to this biography, someone promised him that the Georgian people would not forget him. I think that the editor of this journal or the author of this article is not worthy of being a member of the Writers' Union. He is unacceptable to me as to the writer and communist.

Chairman - Giorgi!

G. Tsitsishvili - I have never spoken about the hard time I had to go through in war. It was hard time not because I was wounded and went blind, but because I saw many terrible things. The anti-fascist activities we carried out were very weak. We should have exposed all the terrible things that came about because of fascism.

I have seen the cars filled with dead people. Near Narva I saw two mad men. A special injection was put into their brains. I have seen many terrible things. That's why anything that can rehabilitate the fascism is unacceptable to me.

I get very furious because Maghlakelidze is deemed to be a hero. I have seen many leaflets when I was working in the headquarters. But this leaflet made me furious because it can arise suspicions among the youth. Zviad said that he is not the editor of this journal. But we know that he is because we have been informed by the prosecutor.

We have read this material and were surprised. It is unbelievable to write such leaflet in 1977.

He (Zviad) insulted the name of the Georgian writer. He can't be a member of the Writers' Union.

Chairman - Joseph!

J. Noneshvili - I participated in the Great Patriotic War. Every generation knows how terrible fascism is. All reasonable people hate it. That is why it is unacceptable to me that a fascist general is considered to be a national hero.

It is very hard to me to speak about this because I am very proud of Konstantine Gamsakhurdia. What Zviad says is noteworthy. He says that he is not the author of this leaflet. The members of the Presidium know only the facts that have been informed of by the prosecutor and are published in „Literary Georgia”. I was troubled with the letter from the Catholicos-Patriarch of All Georgia that had been published in „Literary Georgia”. We all will be very happy if it turns out that Zviad did not take part either in praising the fascist general or drawing up this leaflet.

But the prosecutor and the church claim that he participated in it, and Zviad can't be a member of the Writers' Union.

As for me, I think that the person who spreads the

leaflets and praises the fascist General can't be a member

of the Writers' Union.

Chairman - Moris!

M. Potskhishvili - I am afraid I'll have to reiterate. I could not believe that there would be a person in our Union or in our country who would have characterized a fascist General like this. That is why I am worried. If there is a man who supports these leaflets, such person can't be enrolled in the Writers' Union.

Chairman - Karlo!

K. Kaladze - I want to say that Konstantine Gamsakhurdia was the closest, dearest and most devoted friend to me.

Now I am in a very difficult situation. Our Zviad drove us to such a situation. He drove not only himself into a very awkward situation but he drove me and every writer of the Union as well. We are people, who for years have had very friendly relations with Konstantine and his family. I am among those persons who voted for getting Zviad, the son of Konstantine Gamsakhurdia into the Writers' Union.

When a person is a member of the Writers' Union it is his/her duty to share its ideology and to stand by the other members of this Union.

Thus, I share position of the majority. He can't be among us as he does not share our position about different issues. Though it is very hard, Zviad must account for his and for Konstantine's actions. I think that he (Konstantine) should have been here now. It must be very difficult for him to attend this meeting.

Chairman - Who else wants to express his position?

A.Gomiashvili - First of all I want to ask Zviad. He made a comment and he is a member of the Writers' Union.

You said that you are neither editor nor author of this journal. If you are not the editor of this leaflet, what do you think about this organ? What is your attitude toward this organ? How changed your attitude after you listened to the positions at this Presidium? What do you think?

Z. Gamsakhurdia - I will express myself in brief. Solzhenitsin was expelled from the Union for his work. You want to expel me for pro-fascist proclamation and for Maghlakelidze's biography but I have not written or signed any of them. I am responsible only for what I write or sign. I would have signed these proclamations if it had been my journal. This proclamation is absolutely unknown to me. I share the documentary materials of this journal and that is all. Both you and the press try to blame me for more than actually exists. I will abstain from expressing my position. I will say it at the end.

A.Gomiashvili - I think there is no use speaking. According to the regulation of the Writers' Union, its members must share the Soviet ideology. The person who

does not accept it must not be a member of the Union.

Chairman - Elguja!

E. Maghradze - The comrades have already expressed their point. Mr. Konstantine is an idealization of bravery and a great writer. Those who have read his books fell in love with Georgia, its nation and Georgian fiction. It is very difficult for me to speak today as this person has grown before our eyes.

I think that Zviad Gamsakhurdia is a victim of the unfair situation that for twenty years has been in our country. It is our fault that we did not try to stop him when he took the first step in the wrong direction. Our organization should have shown more skill, more bravery and more foresight to stop him. He is the age of our sons. We could bring him up. But we acted to the contrary. We encouraged those who reached goals through fighting and excess. This affected Zviad. If we had hindered such persons, we would not have faced what we have to face now.

Now he is on the side of the opposition. His behavior is unacceptable and reprehensive and thus, he can't stay in the Union.

Chairman - Khuta!

Kh. Berulava - The Writers' Union consists of people with identical ideas. For this reason, Zviad's action can't be acceptable to the other members of the Union.

I approve the above-mentioned suggestion about expelling Zviad from the Union. He said that he had not written that proclamation. Let him tell us who had written it.

Chairman - Let me say that the information that is published in press is absolutely true. Nobody wanted to invent this. Zviad can express his ideas but this issue is proved to be true and there is nothing to doubt. Is it possible that newspapers like Communist, Tbilisi, Young Communist and Literary Newspaper publish false information?!

Kh. Berulava - The most important is that we must not let anyone spoil the soul of our young generation. We must raise them with communist ideology. We don't have right to compromise.

I approve the idea of the others that is as follows: such person should not be the member of the Writers' Union of Georgia.

Chairman - Sergi!

S. Chilaia - I know nothing else but what is written in the newspaper. I think that the material published in the Soviet press is so clear that there can't be any doubt about its accuracy.

Konstantine Gamsakhurdia said himself the following: „I would not be a great writer if not for the Soviet authority”. He said it himself and that is true. The existing reality made him a writer and that is why he praised it in his works.

It is a pity that we have to discuss the issues of the son of such great master. It hurts me because Konstantine Gamsakhurdia himself has gone through very a difficult life. His works speak of him.

For this reason, I agree with the idea that has been expressed here. But it is noteworthy that the secretary of the Party organ somehow doubted the facts we are discussing now. He should not have said „and if it is the truth”. I approve that Mr. Alex asked Zviad a question. He did not answer. I think that Zviad should answer clearly to clarify the situation. Let me repeat that I know the information that is written in press. Although I agree with the abovementioned suggestion, I think that each question and suspicion should be answered and clarified.

M. Potskhishvili - Mr. Sergi, this doubt arose because Zviad had said that he was not the author of that proclamation. By the way, if you have not read the material, here it is. You can read it.

Chairman - Irakli, would you like to add anything?

I.Abashidze - How long has Zviad been a member of the Writers' Union?

Z. Gamsakhurdia - Since 1966.

Chairman - Since 1968. Here is the document, Zviad!

I.Abashidze - Since 1968 we have not discussed anyone's case. Moreover it is difficult to discuss the case of Konstantine Gamsakhurdia's family member. (Chairman - Sorry, Zviad has been a member since 1965). It is very had to say but we must say that the members of the Writers' Union know the regulations and they should not have any anti-Union ideology.

Chairman - I was ill and I could not read everything. You are here to express your ideas.

Z. Gamsakhurdia - I will say at the end.

Chairman - By the way, last word belongs to us.

Z. Gamsakhurdia - At trials, the verdict is passed after an accused has expressed himself.

Chairman - I think we can vote. I am for expelling Zviad Gamsakhurdia from the Writers' Union. We call upon him to let him speak, but we are speaking and not listening to him.

This son of a great man has been among us for 11 years. What have we done?! We must say this about ourselves as well. Have any of us warned him? Let's take me. I - Irakli Abashidze have not taken any measures. He became a member of the Union in 1966. He was arrested once but I helped him. Konstantine Gamsakhurdia said that he would kill him if Zviad did the same again. But what have we done after? Nothing and for this reason, we are also responsible for everything going on here.

This man says: „I am not an editor. There is not my signature. Let's ask him what is going on. We should have called him and warned him earlier. We should have worked with him on this matter.

I know that I am strict now, but this was a concern of mine as well. I consider Konstantine my brother and his family - my friends. Lately, I have visited him five times and he rings me and Giorgi Natroshvili every day. We are guilty and we are responsible.

Voices - Let him speak.

Z. Gamsakhurdia - What can I say?! The court has its rules in the Soviet Union and abroad. It has its jurisprudence and law. I think you have decided everything. I have nothing to do but to be silent and await your verdict. It is wrong to punish a man until the trial and to say that something is true because it is written in the press. The press may make a mistake. Neither the press not the prosecutor's office can be the judge. The prosecutor expresses his position but he can't pass a sentence. If he could and if his position were competent, there would not have been a court. The court must find out the truth that is beyond the prosecutor's office.

What is the duty of the court?! Can the speeches be full of insinuations?! Our press publishes everything that is written by the correspondent of Soviet Culture. You blamed me as if I sent the information to Radio Svoboda (Freedom). Who can count the other charges against me?!

As for this journal, I don't know where and by whom it was issued. I write and give to my friends. I always put my signature to the work I do. But unfortunately, my works are not published as censorship is too strict. For this reason, I spread my work among my friends. E.g. I have written an article about defending monuments. I appealed to all the press organs but they did not publish the article. Only after that I decided to spread it so that people could read it.

As for the proclamation, I have not seen or translated it. I am not an enemy of the Soviet system. I don't want to overthrow this regime and I don't call upon anyone to have anti-Soviet inclinations. If I criticize some organ, it does not mean that I am its enemy.

Don't assume the responsibility to fulfill the functions of a court. I know that you are planning it. Whatever I say, I know it will not change your attitude toward me. But don't forget that you are not a court. You are the Writers' Union.

I am not an author of the letter about Maghlakelidze. Read it and you will guess that there is not a single word of mine.

By the way, I want to remind you that Maghlakelidze was a consultant of your Merani. If he was a fascist why he had not been in the Nuremberg process? The point is that he was anti-fascist and anti-Hitlerist. He is a simple military. He was a member of the Schulenburg group and an antifascist.

I did not know Maghlakelidze. He was not my friend. For years he had been the collaborator of your publishinghouse Merani. You are the ones who often had a good time with him. (Giorgi Zhorzholiani - He says he is not an author of the letter). Let's see if the court proves that am the author of this letter or I have translated this proclamation. I did not sign this journal not because I am afraid, but because I don't know the place where it is issued. I sign the information - that is fact and truth.

G. Tsitsishvili - You have said that you don't know where the journal is issued and who its editor is. You are a member of the Writers' Union and thus, you don't have the right to publish you articles in an illegal journal, moreover you don't know its editor or establisher. As for me, I have never seen this journal. If this article had been published in Tsiskari or Mnatobi I would have read it and thus, estimate it. I can't estimate your article as it is published in another journal.

Z. Gamsakhurdia - Mr. Giorgi, your works may be published in this kind of journal in the future. I spread my works among my friends. These are works which are not published in the press. This journal has its editorial staff. It is not an office or something like that. You are not right.

Chairman - Mr. Giorgi!

G. Merkviladze - Zviad's speech did not convince us that he did not have any connection with publishing this letter. It's hard to imagine that you don't know the details of this journal. After all, how is it possible to publish your material without having your permission? In that case, you had right to protest. But you did not do it and it makes me think that you are in alliance with this journal and approve its ideology.

Being a member of the Union means defending its position. But you are not. For this reason, it is very natural to discuss your matter.

You should cooperate with us with your skill and with your family's traditions. But now I agree with the others that you must be expelled from the Union.

Chairman - Guram!

G. Panjikidze - I am in a very difficult situation and it's very hard for me to speak now. For two years Zviad and I have not spoken to each other as we had quarreled. Now he is in trouble and I don't want to be his accuser. In spite of this, I agree with the others.

According to the regulations, a man is expelled from the Party if he has not paid the party fee for three months. Zviad does not share the ideology of the Writers' Union. He does not subordinate himself to its rules. For this reason, I think that he himself should have gone from the Union.

I agree with the Presidium by all means, but I am in a very difficult situation.

Chairman - Does anyone else want to express his idea?

Voices - Everyone should state its position, everyone!

Chairman - Archil!

A.Sulakauri - I want to repeat Guram's words. Zviad and I don't have a good relationship with one another. I learnt about this incident from press. I did not read his works. Noteworthy is Zviad's claim that he does not have any connection with the proclamation. (Z. Gamsakhurdia - No, I had connection. My work has been published in that journal but I don't know where and when it is issued). Zviad is right that this case is up to the court. On the whole I agree with the majority's idea.

Tamaz Chiladze - I agree with the Presidium.

Chairman - Guram

G. Asatiani - Everybody expressed their ideas. I want to speak too. It is a very painful question. We are really in a very difficult situation. I don't think there is a writer in the hall who considers Zviad Gamsakhurdia an enemy. This issue hurts me. I want to ask Zviad what he thinks.

I think that majority of us know how valuable Konstantine Gamsakhurdia is. We are people, including the old and young generation, who know Zviad's family. They know his divine mother and wonderful sister. Thus, our feelings are clear.

Let me repeat the aforementioned that today's discussion is belated. All of us, including me, should have done everything to avoid what had happened.

After I have listened to everyone I have the following opinion: I think that the path that Zviad has chosen is wrong and risky. This is such an activity that may cause very bad results. And these results may be so hard that one person will not be able to expiate. I believe in it through the experience of Konstantine and other writers of his generation.

I will repeat what has been already said here. Each organization has its principles, its regulations and if a member opposes any of these he himself expels himself from the organization.

If I were Zviad Gamsakhurdia I would have written a notice about leaving the Union earlier.

Chairman - Roman, would you like to add anything?

R. Miminoshvili - It is very difficult for me to speak. I was late for this discussion. I don't know what you have spoken about. As I guess, Mr. Zviad denies that these publications have been issued at his initiative.

The material that has been published in press is part of his whole work. I brought some materials with me. (He gave them to Grigol) Part I have left with the manager. This is the Tavisuplebis Tribuna (The Freedom Tribune). Here is published Zviad's speech and Konstantine Gamsakhurdia's unpublished short story. As far as I know, nobody has an access to Konstantine Gamsakhurdia's archive.

Chairman - Is it an emigrant journal?

R. Miminoshvili - Yes, it is an emigrant journal. Its editorial board consists of the following persons: G. Tsereteli, M. Nozadze and others. There is published Zviad Gamsakhurdia's open letter to professor Leng.

Z. Gamsakhurdia - It is my letter. I signed it. I have sent this letter to professor Leng. My works are published in the Tavisuplebis Xma (The Freedom Voice). I don't know who gives these materials to them.

R. Miminoshvili - Here is a one-page extract from the Georgian Herald. There is a list of those persons who defend human rights in Moscow and their letter with the signature of the following academicians: Sakharov, Tverdokredov and Chelidze. This letter is about two groups: defense of human right in the Soviet Union and in Georgia. „Group of Human Rights Defense” in Georgia was established in 1974. The major aim of the group is ... The members of the group are: Z. Gamsakhurdia, M. Kostava, V. Rtskhiladze and others.

Z. Gamsakhurdia - I sing what is written by me. As for that group, the Soviet Union has signed it first.

R. Miminoshvili - I want to say a word about the Golden Fleece. Konstantine Gamsakhurdia's unpublished works are published in that journal. How does the editorial board get these materials? (Z. Gamsakhurdia - These works are spread all over the city).

-This is what I know.

Chairman - Rezo!

R. Japaridze - My friends, I think that all of us would sacrifice a few years of living in order not to be present on this day. I would have sacrifice a few years in order not to speak now. I will not speak about my attitude toward Konstantine Gamsakhurdia and how I loved Zviad. But I know that if Konstantine had been here, he would agree with me.

Our Union has its regulations and if somebody doesn't agree with it he should leave the Union. Such people should not put us in such an awkward situation.

I wish Zviad had behaved so. I am sorry but I have to agree with the aforementioned suggestion.

Chairman - Murman!

M. Lebanidze - I can't believe that we have not clarified yet, if Zviad is really an organizer, editor and publisher of those materials that are published in these journals or not.

Chairman - Comrades, I want to say officially that when this question was stated we were told that it had been proved documentary. Don't make this question disputable. We will change our mind if Zviad claims his position.

M. Lebanidze - Today Zviad should admit that he was wrong and did what he had done. Soon after he will have to confess but we don't know the place where he will confess.

I don't think that it is logical to expel him just for the letter remembering Guram Rcheulishvili. But if he is an editor of the journal in which anti-Soviet proclamation and the letter remembering Maghlakelidze's were published, he should be expelled by all means.

Chairman - Is anyone left?

Sh. Nishnianidze - There is no doubt about what has been said here. Every accusation is proved. It is good for Zviad if he is able to explain himself. If he is not, he will have to confess his mistakes in the press. He had gained such education, that he must do activities in favor of the people. I think that it will be very good for Georgian literature if he is found not guilty. If he offers himself up, he will be welcome to our Union again.

Chairman - Mr. Demna!

D. Shengelaia - It is very hard for me as Zviad was grown up before my eyes. I remember him a child and now he is absolutely different. He had sent 170 anonymous letters concerning priests. The letters says: „Let's take care of the Georgian language”. There is no doubt that he is its author. No further confirmation is required. Such proclamations spread bad influence on everyone. A sensible man should not behave like this. Moreover, you are a son of our homeland and you must not muddy the water.

I am very sorry that a member of our „family” behaved such way. It will be very good if Zviad is able to explain himself. It will be his survival, Konstantine's survival and survival of our presidium. This issue is very complicated. It is full of anti-patriotism, denouncement and betrayal. I don't approve anonymous letters. Noteworthy is that the priests mentioned the following word „Paranoids”.

I doubt but I will be very glad if Zviad is found innocent.

Chairman - Comrades, everyone stated their positions. You say that you are in a very difficult situation but let me say that I am in the most difficult situation because I am the chairman.

You know that our country has many enemies and thus, there is no need to invent further more. This question is proved to be the truth. But Zviad tries to convince us that he is innocent and thus, he denounces everything.

Z. Gamsakhurdia - I don't denounce everything. I don't denounce what I have written. I have never written anything that would be anti-Soviet and anti-authority. As for the proclamation, I can't say anything about it as I know nothing.

Chairman - So, you admit that it is anti-Soviet activity and denounce it. You don't approve these radio broadcasts and you are against all those activities...

Z. Gamsakhurdia - I don't say that I denounce everything. I admit that I have written an article about Davit Gareja and about the other monuments. I don't denounce it. I denounce an anti-Soviet proclamation which I have not written.

G. Zhorzholiani - You have said that you don't know where this journal is published and who the editor is. If it is true how you manage to publish your articles there?

Sh. Nishnianidze - It will be very good if he writes an explanation letter about what he has said.

Chairman - Zviad, have not you spoken about this question while your visit to Siradze?

Z. Gamsakhurdia - I visited Siradze concerning the issue of inheritance.

G. Zhorzholiani - The Golden Fleece starts with your letter and poem.

Z. Gamsakhurdia - The poem is mine but the letter isn't.

G. Zhorzholiani - Here is Mr. Zviad's signature

S. Chilaia - He denies much. It will be better if he writes all about.

Chairman - I am not prosecutor or judge. We have listened to everyone. If Zviad is able to prove that he is not guilty, we will happily bring him back into our Union. The whole Union is in an awkward situation. Nobody will be happy with his exclusion.

In conclusion, such behavior is unacceptable for a member of our Union. You must prove that you are not guilty. You could not have done it yet.

Although everyone expressed their positions we must still vote.

R. Japaridze - The vote is not necessary.

Chairman - Who approves voting?

I. Abashidze - Are we voting about expelling him from the Union?

Chairman - Who is for his expelling, raise your hands, please. Who is against? Nobody is. Who abstained? Nobody did. Thus, everything has been decided unanimously.

Let me repeat once again that if Zviad is able to prove his innocence, we will annul this decree.

Al. Gomiashvili - Let's give him time up until Monday. On Monday we shall re-discuss his matter.

Chairman - No, we have already voted. If it is proved that Zviad did not have any connection with this proclamation and anti-Soviet activities, we all will support his return to the union.

Let's call it a day.¹

_____________________

1. LEPL MIA Archive of Georgia, f.6, c.7726, v.52, pp.47-105

წყარო





მსგავსი თემები:



ქართული მწერლობა საბჭოთა სისტემაში: რეალობის განზომილება

Please Share it! :)