ისააკ ასური - ჭვრეტა გეენიის თემაზე

ისააკ ასური

ჭვრეტა გეენიის თემაზე, რამდენადაც შეიძლება ებოძოს ადამიანურ ბუნებას მადლი _ ჰქონდეს მოსაზრება ამ საიდუმლოსთან დაკავშირებით

ნეტარი დავითის გამონათქვამებიდან გამოვიყენებთ შემდეგ სტრიქონებს და გაოცებულნი ამოვიძახებთ: `ვითარ განდიდნეს საქმენი შენნი, უფალო, ფრიად ღრმა იქმნეს ზრახვანი შენნი“ (1). აქვე დავამატებთ: „განკითხვანი შენნი უფსკრულ მრავალ“ (2); და პავლე მოციქულთან ერთად: „ვითარ გამოუძიებელ არიან განკითხვანი მისნი და გამოუკულევენ არიან გზანი მისნი“  (3). მაგრამ, როგორც დავითი ბრძანებს, „წრფელ არს სიტყუაი უფლისაი და ყოველნი საქმენი მისნი სარწმუნოებით არიან“ (4); ჰოი, მიუწვდომლობა ღვთის შემეცნებისა: ის უსაზღვროა (5). რამეთუ ასეთია სიკეთე უფლისა - უცვლელი და მარადიული; ასეთია სიყვარული, ასეთია გარდამეტებული გულმოწყალება მისი ბუნებისა და განჭვრეტა მისი შემოქმედებისა და მისი სხვა თვისებებიც. მაშ რა არის მიზეზი ესოდენ რთული რაიმეს დადგინებისა, როგორიც გეენიაა? ამ საიდუმლოთი გაოცებული და გაოგნებულია ყველა, ვინც ჭეშმარიტება უწყის (6). ამ ჭვრეტიდან, რომელიც ყოველგვარ კვლევას გაურბის, დუმილით უვლის გვერდს (7) ყველა მცოდნე და გონიერი (8), საღვთო საიდუმლოებათა ჭვრეტის თანამოსაუბრე. ისინი თაყვანს სცემენ საიდუმლოებებს იმის ყოვლადსიბრძნისა, ვისაც თაყვანი უნდა სცენ მდუმარედ, რამეთუ მისი ყველა ქმედებაც გაოცებასა და თაყვანისცემას უნდა იწვევდეს.

იმის ფიქრი, რომ მრისხანება, გაბრაზება, შური შესაძლოა იყოს ამ ღვთაებრივ ბუნებაში, უზომოდ საზიზღარი იქნებოდა: არცერთი ჭკვიანი და გონიერი ასეთ უგუნურებას არ იფიქრებს და ღმერთზე მსგავს რამეს არ გაიფიქრებს. ასევე ვერანაირად ვერ ვიტყვით, რომ ის ამას იქმს შურისძიებით, თუმცა, წმიდა წერილის სიტყვასიტყვითმა გაგებამ, შესაძლოა, აქამდეც მიგვიყვანოს (9). რამეთუ ღვთის შესახებ ამის გაფიქრებაც კი სირცხვილია - რომ შესაძლოა, ბოროტი საქმეების გამო შურისძიება არსებობდეს მასში, რამეთუ ამრიგად მის ბუნებას უძლურებას მივაწერდით, თითქოსდა ესოდენ დიადსა და რთულ საგანს შურისძიებისთვის იყენებდეს. თვით იმ ადამიანებშიც კი, ვინც ღვთისმოსავად და მართლად ცხოვრობენ და რომელთა აზრებიც მთლად ეთანხმება ღვთის ნებას, დაუჯერებელი იქნებოდა ამის არსებობა და, მითუმეტეს, ღმერთში, თითქოსდა ის რამეს იქმოდეს შურისძიების გამო იმ ბოროტი საქმეებისთვის, რომელთა შესახებაც წინასწარ უწყოდა, რომ ამას ჩაიდენდნენ ისინი, ვისი ბუნებაც პატივითა და უდიდესი სიყვარულით მოიყვანა მან ყოფიერებაში. მან მათი ყველა საქმეც უწყოდა, მაგრამ მაინც არ ამოუწურავს მათთვის მადლის წყარო (10); მას შემდეგაც კი, რაც ისინი ურიცხვ ბოროტებაში ჩაეფლნენ (11), წამითაც კი არ დაუტოვებია ისინი თავისი ზრუნვის გარეშე.

თუ ადამიანი ამბობს, რომ უფალი აქ ესოდენ ხანგრძლივად იმიტომ გვითმენს, რომ შემდეგ უმოწყალოდ გვტანჯოს იქ - ასეთი ადამიანი  წარმოუდგენლად ღვთისმგმობელია თავისი ბავშვური შემეცნებით: ის ართმევს უფალს მის სიკეთეს, მადლსა და გულმოწყალებას - იმას, რისი წყალობითაც უფალი სინამდვილეში ითმენს ცოდვილებსა და ბოროტმოქმედებს. ასეთი ადამიანი უფალს ვნებების ქონას მიაწერს, თითქოსდა ღმერთმა არ ინება მათი აქ ტანჯვა, რამეთუ ბევრად მეტი ბოროტება მოუმზადა ხანმოკლე მოთმინების სანაცვლოდ. ასეთი ადამიანი არათუ არ მიაწერს ღმერთს რაიმე სწორსა და საქებარს, არამედ ცილსაც სწამებს მას.

სწორი აზრი ღმერთზე ასეთია: მადლიანი უფალი, რომელიც ყოველივე მის მიერ ქმნილით გონიერი ქმნილებების დახმარებისკენ ისწრაფის, სამსჯავროზე ფიქრს მიმართავს იმათ სასარგებლოდ, ვინც ამ მძიმე საგანს იღებს. რამეთუ უსაზღვროდ საძაგელი და ღვთისმგმობელობა იქნებოდა იმის ვარაუდი, თითქოსდა შესაძლოა, ღმერთში სიძულვილი და წყენა არსებობდეს (დემონთა ბუნების საპირისპიროდაც კი), ანდა იმის ფიქრი, რომ უძლურება, ვნება ან რაიმე სხვა ძლიერი სისუსტე გამოვლინდება სიკეთისა თუ ბოროტების სანაცვლოს მიგების პროცესში, მიემართება ამ დიად ბუნებას. მაგალითად, ის ჩვენს თავს აღასრულებს იმას, რასაც ჩვენთვის სასიკეთოდ მიიჩნევს, ტანჯვას მოგვიტანს ეს თუ ნუგეშს, სიხარულს თუ ტკივილს, უნნიშვნელო იქნება ეს თუ დიდებული: ყოველივე მიმართულია ერთიანი მარადიული მადლისკენ, თითოეული ადამიანი განისჯება თუ რაიმე დიადს მიიღებს ღვთისგან - ეს შურისძიების გამო არასოდეს იქნება, არამედ მხოლოდ სასარგებლო და მისგან გამომდინარე მოხდება.

როგორც უფალმა ადამისთვის სიკვდილი დაადგინა გარეგნულ განაჩენად ცოდვისთვის და როგორც სასჯელის მეშვეობით გამოაჩინა ცოდვის არსებობა, თუმცა თავად სასჯელი არ ყოფილა უფლის მიზანი, სწორედ ასევე მან უჩვენა, თითქოსდა სიკვდილი ადამისთვის დადგინდა, როგორც მისი შეცდომის საზღაური. მაგრამ მან დაფარა თავისი ჭეშმარიტი საიდუმლო და რაღაც დასაშინებელის სახის მიღმა დამალა თავისი წინასაუკუნო განზრახვა (12) სიკვდილთან დაკავშირებით და თავისი ბრძნული გეგმა (13) ამაზე: თუნდაც, თავდაპირველად ეს საშიში, სამარცხვინო და ძნელი იყოს; ამის მიუხედავად, სინამდვილეში ეს არის საშუალება ჩვენ გადასაყვანად იმ შესანიშნავ და არაჩვეულებრივ სამყაროში. ამის გარეშე აქედან გადასვლა და იქ ყოფნა ვერ მოხერხდებოდა. როცა შემოქმედმა სიკვდილი დაადგინა, არ უთქვამს: „ეს გემართებათ თქვენთვის მომზადებული მადლისა და ამჟამინდელთან შედარებით უფრო დიდებული ცხოვრებისთვის.“ პირიქით, ეს საშინლად ბოროტად და დამანგრეველად წარმოაჩინა. ისევ და ისევ, როცა ადამი და ევა (14) სამოთხიდან გამოაძევა, ამას გარეგნულად მრისხანების სახე მისცა: „მცნების დარღვევის გამო სამოთხის გარეთ აღმოჩნდებით“ - ისე, თითქოს მათი უღირსების გამო წაერთვათ სამოთხეში ყოფნა. მაგრამ ამ ყოველივეში უკვე იყო ჩადებული განგებულება, რომელიც ყოველივეს სრულყოფდა და შემოქმედის თავდაპირველი ზრახვისკენ მიჰყავდა. ადამის სახლში სიკვდილი ურჩობას არ შეუყვანია, არც მცნების დარღვევას გამოუძევებია ადამი და ევა სამოთხიდან, რამეთუ ცხადია, რომ ღმერთს ისინი არ შეუქმნია სამოთხეში, მიწის მცირე ნაწილზე ყოფნისთვის; მათ მთელი დედამიწა უნდა დაეპყროთ. ამიტომ არც კი ვამბობთ, რომ უფალმა ისინი მცნების დარღვევისთვის გამოდევნა; რადგან მათ რომ მცნება არ დაერღვიათ, სამუდამოდ სამოთხეში მაინც ვერ დარჩებოდნენ.

შენ ხედავ, რომ მართალია, ღვთის მზრუნველობას მისი ნების შესატყვისი მიზნისკენ მივყავართ, ამ მიზნის მისაღწევი საშუალებები, გარეგნული წარმოდგენით, ჩვენგანვე მომდინარეობს; მაგრამ უფალი ხომ ნებისმიერი საშუალებით აღწევს იმას, რაც თავად ჩვენ სასარგებლოდ დაადგინა. ასე იმიტომ ხდება, რომ მან წინასწარ უწყის ჩვენი მიდრეკილება ყოველგვარ მანკიერებაში დაცემისკენ და გაითვალისწინა მათი დამანგრეველი შედეგები. მაშასადამე, სწორედ ეს შედეგები აქცია მან ყოვლადბრძნულად (15) მადლთან მიმყვანებელ და ჩვენი დაზიანებული ბუნების გამოსწორებისკენ მავალ ჭიშკრად: ეს მხოლოდ ღვთისთვის ცნობილი მადლია. მაგრამ მას შემდეგ, რაც ჩვენ პრაქტიკაში ნელნელა ვიღებდით შეწევნას ამ საგნებისგან, როცა ისინი ხდებოდა, გავიაზრეთ და ჩავწვდით მას; ყველაფერი ხომ ვერ მოხდებოდა სხვანაირად, თუ არა შესატყვისობაში იმასთან, რაც ღმერთმა წინასწარ განჭვრიტა (16). ასეთია მისი ყველა საქმე, თუმცა შესაძლოა, ყველაფერი სხვაგვარად წარმოგვიდგეს: უფალი არაფერს იქმს შურისძიების გამო, არამედ უმზერს სარგებლისთვის, რომელიც მისმა ქმედებამ უნდა გამოიწვიოს. ერთ-ერთი ასეთი საგანია გეენია.

რაც შემეხება მე, ვფიქრობ, რომ მას განზრახული აქვს, გვიჩვენოს დასასრული და უდიდესი და აუხსნელი გულმოწყალე ქმედება დიადი შემოქმედის მხრიდან ამ მის მიერ დადგენილ მძიმე ტანჯვასთან მიმართებაში, რათა ამის წყალობით კიდევ უფრო მეტად გამოვლინდეს მისი სიყვარულის სიმდიდრე,  მისი ძალა და სიბრძნე, აგრეთვე მისი სახიერების ტალღის დამანგრეველი ძალა. გულმოწყალე ზეციურმა მეუფემ იმისთვის როდი შექმნა გონიერი ქმნილებანი, რომ უმოწყალოდ გაიმეტოს ისინი უსასრულო ტანჯვა-მწუხარებისთვის - ისინი, ვის შესახებაც მან მათ შემქნამდე უწყოდა, თუ რას დაემსგავსებოდნენ და რად იქცეოდნენ შესაქმის შემდეგ და რომლებიც მან მაინც შექმნა. მითუმეტეს, რომ ბოროტების ჩაფიქრება და შურისძიება ქმნილებათა ვნებებს ახასიათებთ და არა შემოქმედს. რამეთუ ეს თვისებაა ადამიანებისა, რომლებმაც არ უწყიან ან არ იაზრებენ, რას აკეთებენ ან ფიქრობენ, როცა რაიმე ემართებათ (17); რადგან თუ მოულოდნელად რაიმე შეემთხვევათ, მრისხანებით ისინი შურისძიებისთვის აღენთებიან. ასეთი რამ არავითარ შემთხვევაში არ ახასიათებს შემოქმედს, რომელმაც, მანამდეც კი, სანამ შესაქმის ყოფიერების სურათს მოხაზავდა, უწყოდა ყოველივე, რაც მანამდე მოხდა და რაც შემდგომში მოხდებოდა ქმედების შედეგად, აგრეთვე გონიერ ქმნილებათა ზრახვებიც.

მაგრამ იმისთვის, რომ ვინმე ადამიანს მოშურნე წარმოდგენებით (თითქოსდა ჭეშმარიტების მოშურნეა), არ ეფიქრა, თითქოსდა, ჩვენის მხრივ, რაიმე სიახლე შეგვაქვს, რაზეც ძველი მართლმადიდებელი მამები არ საუბრობდნენ, თითქოს ჩვენ წამოგვეყენებინოს ჭეშმარიტებასთან შეუთავსებელი მოსაზრება, ყველა მსურველმა მიმართოს ნეტარი განმმარტებლის (18) ნაწერებს - ადამიანისა, რომელიც მადლმოსილი ნიჭებით იყო აღსავსე და რომელსაც გაუცხადდა წმიდა წერილის ფარული საიდუმლოებანი, რათა მან ჭეშმარიტების გზაზე განსწავლოს ჭეშმარიტების მთელი სათემო;  ვინც უპირველეს ყოვლისა განგვანათლა ჩვენ, აღმოსავლელნი (19), დიდი სიბრძნით: ჩვენი გონება ვერ იტევს საღვთო სულით შთაგონებულ მის თხზულებათა ბრწყინვალებას. რამეთუ ჩვენ როდი უარვყოფთ მის სიტყვებს - ნუ იყოფინ ესრეთ! პირიქით, მას ერთ-ერთი მოციქულივით ვიღებთ და ყოველი, ვინც მის სიტყვებს შეეწინააღმდეგება, ვინც კამათობს მისი განმარტებების გამო ან მის თხზულებებში ეჭვი ეპარება - ასეთს საეკლესიო თემისთვის უცხოდ და ჭეშმარიტების წინააღმდეგ შემცოდედ მივიჩნევთ. მაშასადამე, შეგვეძლო დაგვემტკიცებინა ჩვენი სწავლება მისი მრავალტომეულიდან ურიცხვი ამონარიდების საფუძველზე, ამის მიუხედავად, ის საქმეს განსაკუთრებით ნათლად გადმოსცემს  პირველი ტომის დასასრულს, რომელიც შეადგინა მათ წინააღმდეგ, ვინც ამბობს, რომ ცოდვა დამახასიათებელია ადამიანის ბუნებისთვის.

ნეტარი თეოდორე განმმარტებლიდან

სხვა ბრწყინვალე აზრების შემდეგ ის ამბობს: „მომავალ სამყაროში ისინი, ვინც აქ მშვენიერება აირჩია, ქებასა და მადლით ტკბობას დაიმსახურებენ; ბოროტები კი, ვინც მთელი თავიანთი ცხოვრების განმავლობაში ავ საქმეებს არ ეშვებოდნენ, მას შემდეგ, რაც სასჯელითა და შიშით გონივრულად გამოსწორდებიან, სიკეთეს აირჩევენ, რადგან მიხვდებიან, რომ მძიმედ შესცოდეს და ბოროტ საქმეს იქმოდნენ და არა სიკეთეს; ამის შემდეგ ისინი შეიმეცნებენ მშვენიერ სწავლებას ღვთის შიშზე და ისწავლიან, რომ ნებაყოფლობით დაადგნენ ამ გზას: „ვიდრე არა მისცე უკუანაისკნელი კოდრატი“ (21), ჩვენთვის რომ შეუძლებელი ყოფილიყო, როცა ცოდვების გამო ტანჯვით ვზღავთ, მათგან გავთავისუფლდებით. უფალს არ უბრძანებია - „ყოველსა, რომელსა მიეცა დიდად, დიდადცა მიეღოს მისგან, და რომელსა მიეცა ფრიად, უმეტესი მოჰხადონ მას“ (22) (ლუკა, 12, 47-48). მართლაც ასე რომ ხდებოდეს, ცოდვის შესატყვის ტანჯვას დასასრული არ ექნებოდა.

აი, რა გადმოსცა ნეტარმა თეოდორემ თავის წიგნებში ნათლად და დაუფარავად, ცხად, პირდაპირ და არაბუნდოვან სიტყვებში ჭეშმარიტების მოყვარულთათვის შესამეცნებლად და სასწავლად, სხვა მსგავს მოსაზრებებთან ერთად; აი, რა შეხედულებები უნდა გვქონდეს ღმერთზე, ყოველივეს შემოქმედზე, მის სასჯელებსა და მოსალოდნელ სამსჯავროზე.

10. რამდენადაც, უფლის სიტყვისამებრ, ორი ადამიანის დამოწმება ჭეშმარიტებაა (23), განსაკუთრებით ასეთი საოცარი, წმიდა და ღვთაებრივი მამების შემთხვევაში,  - ჩვენი სიტყვა დავადასტურით სხვა დამოწმებით,  ისეთივე ჭეშმარიტი მოწმისა, როგორიც პირველია, რომლის წყაროდანაც იხმევდა თავად ნათლადმოუბარი თეოდორე, კეძოდ, ეკლესიის დიდი მასწავლებელი, უბრძენესი დიოდორე (24).

11. წმიდა დიოდორე, ტარსინიის ეპისკოპოსი

ასევე ნეტარი დიოდორეც, გასაოცარი მის მასწავლებელთა და დამმძღვრელთა შორის (25), ეთანხმება ამ მოსაზრებას და მბრძანებლურად გამოხატავს ამას წიგნში - „საღვთო განგებულებაზე“ და მეხუთე სიტყვაში ბრძანებს: „შემოქმედის სამართლიანობის ღირსი ჯილდო ღვაწლისთვის ელოდებათ მართლებს; ბოროტებს კი - ტანჯვა, სხვათა შორის, არა მარადიულად.“ მაშასადამე, უკანასკნელთათვისაც კი არ არის უსარგებლო უკვდავების მომავალი მდგომარეობა (26); ისინი ხომ მხოლოდ ხანმოკლე დროით იტანჯებიან, რაც დაიმსახურეს თავიანთი მანკიერებისა და მზაკვრობის ხარისხის შესატყვისად, ამიტომ დამსახურებისამებრ იღებენ თავიანთი საქმეების ხარისხისდა მიხედვით, ტანჯვასაც მხოლოდ ხანმოკლე დროით განიცდიან; უკვდავებით ისინი სამარადჟამოდ დატკბებიან.“

 ის უბრუნდება იმავე სიტყვას, დააზუსტებს და ამბობს: „თუ ღვაწლისთვის ჯილდო ესოდენ დიდია, მაშ რამდენად დიდი იქნება უკვდავების ჟამი დროებით ბრძოლასთან ანუ ამ სამყაროსთან შედარებით; ტანჯვის ხანგრძლივობა ხომ ურიცხვ ცოდვაზე ბევრად ნაკლებია. რამეთუ მკვდრეთით აღდგომა მხოლოდ კეთილებს როდი შეეხება:  ის ბოროტებისთვისაცაა. რამეთუ საღვთო მადლი ჯილდოს უსაზღვროდ იძლევა, სასჯელს კი - ზომიერად.“

ასეთია ნეტარი დიოდორეს სიტყვები და მოსაზრება. მაგრამ მეექვსე სიტყვაში ის სხვა რამესაც ბრძანებს, კერძოდ: ღმერთი ხომ კეთილ საზღაურში მალავს ღვაწლის ზომას; უფალი მადლის სიდიადეში ამცირებს სასჯელს მათთვის, ვინც ტანჯვას დაითმენს და მის ხანგრძლივობას ამოკლებს. ის არც კი უშვებს ტანჯვის დროის გახანგრძლივებას იმდენ ხანს, რამდენიც ბოროტი საქმის აღსრულებას სჭირდება. მართალია, ის დამსახურებულზე ნაკლებს მიუზღავს, ისევე, როგორც ზომასა და დროში ახანგრძლივებს კეთილთა ტკბობას (27), რამეთუ ჯილდოს დასასრული არ აქვს, მითუმეტეს, როგორც გითხარით, უცნობია, მუდამ მოითმენს კი საღვთო მადლი ბოროტების არსებობას, რომელიც დანაშაულის გრძნობას აჩენს და განსჯილთ ზიანს აყენებს (28).

შემდეგ ის თავის სიტყვას იმეორებს და ამბობს, რომ „სამსჯავროსა და ტანჯვის განაჩენი არც ისე ხანგრძლივია, როგორც სასუფევლით ტკბობა, რომელსაც მაშინ მოვიპოვებთ“, აგრეთვე ამის მსგავსი სხვა სიტყვებიც, რომლებიც იგივე აზრს შეიცავს და იგივე მიზნითაა ნათქვამი. ის განიხილავს აგრეთვე საკითხს დემონებზე (და მათ უდიდეს მიდრეკილებაში ბოროტებისკენ)  (29): „ისეთი დიდი ბოროტებაც კი, როგორიც მათია, - ამობობს ის, - არ აღემატება ღვთის მადლის საზომს.“

ასეთი და მსგავსი განსაცვიფრებელი ხედვა და მოსაზრება, რომელსაც შემოქმედის სიყვარულისა და მისით გაოცებისკენ მივყავართ, ეკუთვნით ეკლესიის ამ დიად ბურჯებს, როცა ისინი საუბრობენ განგებულებაზე, ღვთის მოსალოდნელ სამსჯავროზე, ღვთის უდიდეს თანალმობაზე, რომელიც მთელი თავისი გარდამოფენით აღემატება და ამარცხებს ქმნილებათა ბოროტ საქმეებს. ისინი (30) ცნობიერებიდან განდევნიან ბავშვურ მოსაზრებას ღმერთზე - მოსაზრებას იმათი, ვისაც შემოჰყავს ბოროტება და ვნება ღვთის ბუნებაში, როცა ამბობენ, რომ დროის გარემოებათა (31) გამო უფალი იცვლება. ისინი გვასწავლიან აგრეთვე ღვთის სასჯელებსა და ტანჯვაზე, ამქვეყნად თუ იმქვეყნად, იმაზე, თუ რა მოწყალე ზრახვები და მიზანი აქვს უფალს  ჩვენზე ტანჯვის დაშვებით, და რა მშვენიერი შედეგები გამომდინარეობს მათგან. საუბარი იმაზე როდია, რომ ამ ტანჯვაში უნდა დავიღუპოთ; არც იმაზე, რომ მათი მარადიულად დათმენა მოგვიწევს. პირიქით, ღმერთი მათ მამობრივად გვიგზავნის არა შურისძიების გამო, რაც სიძულვილის ნიშანი იქნებოდა. მათი მიზანი ისაა, რომ ვფიქრობდეთ ღმერთზე და შევიმეცნოთ ის, რომ მისით გაოცებამ მისადმი სიყვარული აღგვიძრას, რომ შეგვრცხვეს და საქციელი გამოვისწოროთ ამ ცხოვრებაში (32).

დავუბრუნდეთ ჩვენს თემას და განვაგრძოთ უწინდელი მსჯელობა, განმტკიცებულებმა იმაში, რომ  ყოვლადბრძენი და მადლიანი უფალი ყოველივეს ჩვენი გამოსწორებისთვის იქმს და არაფეს უშვებს ჩვენზე ჩვენსავე დასაღუპად ან ჩვენი ჯიბრით, რომ ამ მტანჯველ სასჯელს დასასრული აქვს, მაგრამ მის მადლს - არა. რამეთუ პირველს უფალი ჩვენ შესაცვლელად უშვებს, რათა ვისარგებლოთ იმით, რასაც სიკეთისკენ მივყავართ და სიკეთეში განვმტკიცდეთ. ამრიგად, ღვთისგან გამომავალი სასჯელისა და ტანჯვის ყველა სახე და ფორმა მისგან დაშვებულია არა იმიტომ, რომ წარსული საქმეებისთვის მოგვიზღოს, არამედ მათ  მათგან გამომდინარე  მომავალი სარგებლისთვის იყენებს. მას  სინდისის ქენჯნისთვის ჩვენი წარსული საქმეები როდი მოჰყავს, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა ამ წარსულმა ცოდვისადმი სიძულვილი უნდა გაგვიღვივოს.

აი, რას ბრძანებს წმიდა წერილი და რას გვახსენებს ჩვენ, როგორც ზემოთ ხშირად ვაჩვენებდით ვრცელი საუბრით, კერძოდ ის, რომ ღმერთი ჯიბრით შურს კი არ იძიებს, არამედ ბოროტების გამომსწორებელია. პირველი ბოროტ ადამიანებს ახასიათებთ, უკანასკნელი კი - მამას. წმიდა წერილი გვიჩვენებს (33), თითქოს უფალი სიკეთესა და ბოროტებას საზღაურის სახით უშვებს ჩვენზე, მაშინ, როცა ღვთის მიზანი ეს კი არაა, არამედ ის, რომ ჩვენში სიყვარული და შიში გააღვიძოს, რათა ამ უკანასკნელის მეშვეობით განვიწმინდოთ ჩვენი ცხოვრების სახე და წესი, სიყვარულის მეშვეობით კი გონივრულ სათნოებებში გავიზარდოთ.

ეს რომ ასე არ ყოფილიყო, მაშინ რა შესატყვისობა იქნებოდა ქრისტეს მოსვლასა და იმ თაობათა საქმეებს შორის, რომლებიც მის მოსვლამდე იყვნენ? ნუთუ იმ ბოროტი საქმეებისთვის საზღაურად გეჩვენება ის დიადი თანალმობა? მითხარი, თუ ღმერთი შურისმაძიებელია და სანაცვლოს მიზღვის მეშვეობით აღასრულებს თავის საქმეებს, კერძოდ რაში ხედავ აქ შურისძიებას, ადამიანო? მიჩვენე!

მაშასადამე, ღვთის საქმეებსა და ქმედებებს ჩვენთან მიმართებაში ნუ მივაწერთ შურისძიების ზრახვას. პირიქით, ვისაუბროთ მამობრივ წინასწარგანზრახულობაზე, ბრძნულ სახლისგანგებულებაზე, ჩვენი სიკეთისკენ მიმართულ სრულ თავისუფლებაზე, სრულყოფილ სიყვარულზე. სადაც სიყვარულია, იქ შურისძიებას ადგილი არა აქვს; ხოლო სადაც შურისძიებაა, ის სიყვარული არ არის. სიყვარულია, როცა კეთილ საქმეებს აღასრულებს ან წარსულ საქციელს გამოასწორებს, ამასთან ერთად, წარსული საქმეებისთვის საზღაურს არ მიაგებს (34). ის არ ზრუნავს იმაზე, რაც მეტნაკლებად სასარგებლოა მომავალში: ის მომავალს იკვლევს და არა წარსულს.

და თუ ჩვენ საპირისპიროს ვფიქრობთ, მაშინ, ასეთი ბავშვური შეხედულების შესატყვისად, შემოქმედი უძლური აღმოჩნდება - მე ვსაუბრობ, როგორც ადამიანი - რამეთუ მას შემდეგ, რაც ღვთის ქმნილება მისი ნების წინააღმდეგ გაიხრწნა, უფალმა რაღაც სხვა საშუალება ჩაიფიქრა და ამ ხრწნილების საზღაურად მას მრავალი ბოროტება მოუმზადა. ასეთი მოსაზრებები შემოქმედთან მიმართებაში უძლურია!

რადგან, თუ დავფიქრდებით იმაზე, რაც ჭეშმარიტად გარკვეული დაფარული განგებულებაა ქმნილების მიმოსვლაში, და თუ გამოვკვლევთ საღვთო განკითხვებს, რომლებიც საკუთარ თავში გარკვეულ საიდუმლოს ატარებენ, რამეთუ გამოუსადეგარია ისეთი გამონათქვამები, როცა შემოქმედის ბუნებას ვუახლოვდებით ჭვრეტით, რადგან ისინი უძლურნი არიან ღვთის ქმედებებში გამოვლენილ  ამ ბუნების თვისებებსა და ცოდნასთან მიმართებაში (35), მაშინ მივალთ და ნეტარ დავითთან ერთად აღტაცებით მივამართავთ ღმერთს: „განკითხვანი შენნი უფსკრულ მრავალ“ (ფს. 35, 6).ჭეშმარიტად, ასეთია ცნობიერება, რომელმაც სულიერი ცოდნის ნიჭებით შეიგრძნო ის, რაც სხეულზე აღმატებულია და რაც ბევრად უფრო შინაგანია, ვიდრე  სიტყვიერი გამონათქვამები და სხეულებრივი სახეები.

მართალია, საუბარია მრისხანებაზე, სიბრაზეზე, სიძულვილსა და სხვაზე შემოქმედთან მიმართებაში, მაგრამ არ უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ უფალიც სწორედ ისევე იქმს რაიმეს სიბრაზით, სიძულვილით ან შურით. საღვთო წერილებში ბევრი სახეა გამოყენებული ღმერთთან მიმართებაში, რომლებიც ძალზე შორსაა მისი ბუნებისგან. და როგორც გონიერი ქმნილება, თანდათან სულ უფრო მეტად განათლდება და განიბრძნობა წმიდა ცოდნაში ღვთის სიტყვაში დაფარულ (36) საიდუმლოებათა შესახებ, ანუ ჩვენ ყველაფერი ისე არ უნდა გავიგოთ, როგორც სახარებაში წერია, არამედ  თხრობის გარეგნული სახის (37) ქვეშ უნდა ვხედავდეთ დაფარულ განგებულებას მარადიული ცოდნისა (რომელიც წარგვმართავს ყველას); სწორედ ასევე ბევრ რამეს უნდა მივაღწიოთ და შევიგრძნოთ, რასთან დაკავშირებითაც ჩვენი ამჟამინდელი ცოდნა საპირისპირო აღმოჩნდება იმისა, როგორიც შემდგომში გვექნება (38); და ყველა მაშინდელი მოწყობა გაანადგურებს ყოველგვარ ზუსტ განსჯას (39), რომელიც ახლა გვაქვს ჩვენს მოსაზრებებში ჭეშმარიტებასთან დაკავშირებით. რამეთუ არის ბევრი ჭეშმარიტად უსასრულო რამ, რომლებიც აქ ცნობიერში არც კი მოგვდის - დაპირების ან აღთქმის სახითაც კი.

ამიტომ ვამბობთ, რომ ტანჯვასა და გეენის განაჩენშიც კი არის გარკვეული საიდუმლო, რამეთუ ყოვლადბრძენი შემოქმედი თავისი მომავალი საბოლოო გასვლისთვის ამოსავალ წერტილად აიღებს ჩვენი საქმეებისა და ნებელობის მზაკვრობას, რათა აღასრულოს თავისი განგებულება, რომელიც შეიცავს უბრძენეს სწავლებასა და გამოუთქმელ სარგებელს, დაფარულს როგორც ანგელოზთაგან, ისე ადამიანთაგან, და მათაგანც, ვინც ტანჯვას დაითმენს (დემონები იქნებიან ისინი თუ ადამიანები) - დამწყვდეულნი მთელი დადგენილი დროის განმავლობაში.

თუ მომავალი სამყარო მთლიანად მადლის, სიყვარულის, წყალობისა და სახიერების სამეუფოა,  და თუ მკვდრეთით აღდგომაც ღვთის გულმოწყალებისა და მისი გულუხვი სიყვარულის მტკიცებულებაა, რომლის სანაცვლოსაც ვერაფრით მივუზღავთ, მაშ, ასეთ განგებულებაში როგორ მოიაზრება საზღაური ჩვენი კეთილი თუ ბოროტი საქმეებისთვის? რამეთუ საზღაურის შესახებ საუბრობენ, როცა სანაცვლოს მიმზღველი ნელნელა მიდის  აღსრულებული კეთილი თუ ცუდი საქმეების შედეგად (და მათ შესაბამისად) საზღაურის შესახებ აზრამდე: ყოველდღიური საქციელის ცვლილებებთან ერთად იცვლება მისი შემეცნებაც და ზრახვებიც დროის გარემოებებთან დაკავშირებული მიზეზების გამო (40).

სასუფეველი და გეენა სიკეთისა და ბოროტების გაჩენისთანავე რომ არ ყოფილიყო გათვალისწინებული ჩვენი სახიერი ღვთის შემეცნებაში, მაშინ ღვთის ზრახვები მათზე მარადიული არ იქნებოდა. მაგრამ სიწმიდე და ცოდვილობა უფლისთვის ცნობილი იყო უწინარეს მათგან თავის გამომჟღავნებისა. ამრიგად, სასუფეველი და გეენა შედეგია წყალობისა, რომელიც თავისი არსით ჩაიფიქრა ღმერთმა თავისი მარადიული სახიერებით და არა საზღაურის მიგების შედეგად, იმ შემთხვევაშიც, თუკი მან საზღაურის მიგების სახელი უწოდა. 

ჩვენ რომ, ისევ და ისევ, ვამბობდეთ ან ვფიქრობდეთ, რომ ეს ქმედება არ არის აღვსილი სიყვარულითა და გულმოწყალებით, ეს იქნებოდა ღვთისგმობით აღსავსე მოსაზრება ჩვენი უფლის მიმართ. იმის თქმითაც კი, რომ ის ცეცხლში ტანჯვისა   და ყოველგვარი ტკივილისთვის გაგვიმეტებს, საღვთო ბუნებას მივაწერთ მტრობას ყველაზე გონიერი ქმნილებებისადმი, რომლებიც მან მადლით შექმნა. ეს იგივეა, თუკი ვიტყოდით, რომ უფალი ფიქრობს ან მოქმედებს სიბრაზით, შურიძიებით ან საზღაურის მიგების სურვილით, ისევე, თითქოს საკუთარ თავზე იძიებდეს შურს. ღვთის ქმედებებს შორის ერთიც კი არ არის ისეთი, რომელიც აღსავსე არ იქნებოდა მოწყალებით, სიყვარულითა და თანალმობით: ეს არის დასაწყისი და დასასრული უფლის დამოკიდებულებისა ჩვენ მიმართ (41). რამეთუ მის ქმედებებს ჩვენთან მიმართებაში არა აქვს საწყისი ან საწყისი წერილი (42); რაც შეგვეხება ჩვენ, ჩვენთან ყოველგვარი ქმედება დროში ხდება და საწყისი აქვს. დაე, ღირსთაყვანსაცემი იყოს კეთილი თანალმობა უფლისა ღვთისა ჩვენისა და მისი განუსაზღვრელი გულუხვობა: რამეთუ ის მრავალგზის გვემუქრება, მაგრამ თავისი მადლით ამოკლებს სასჯელს, რათა ჩვენში მისადმი სიყვარული გაიზარდოს. კურთხეულ იყოს სახელი მისი! ამინ.

დასრულდა სიტყვა, რომელიც საღვთო მიზანთან თანხმობით დიადი მოსალოდნელი სამსჯავროს სულიერ გაგებაზე ითქვა, რამდენადაც საღვთო მადლით ებოძა ჩვენს უძლურებას, ჰქონდეს ესოდენ მაღალი მოსაზრების განზრახვა (43) ყოველთათვის სიცოცხლის მბოძებელი ღმერთის, ჩვენს დიდ მამასთან მიმართებაში.

იხ.: ფს. 96, 1;

იხ.: ფს. 35, 7;

რომ. 11, 33;

იხ.: ფს. 32, 4; 110, 3;

ვარ. „საღვთო ჩანაფიქრი“, „მიზანი“ ;

ვარ. „ჭეშმარიტების მცოდნენი (გნოსტიკოსები)“;

სიტყვასიტყვით: „ზურგს აქცევენ და მდუმარებენ“;

ვარ. „მცოდნენი (გნოსტიკოსები) და სიტყვიერნი (გონიერნი)“;

სიტყვ. „თუმცაღა შესაძლოა, წმიდა წერილი ზედაპირულად ვარაუდობდეს ამას“;

ანდა: „არ გახმა“;

სიტყვ. „მრავალ მანკიერებაში ცხოვრობდნენ“;

სიტყვ. „თავისი მარადიული ზრახვა“;

სიტყვ. „და თავისი ყოვლადსიბრძნის მიზანი“;

სიტყვ. „ადამის სახლი“;

ვარ. „ეშმაკურად“;

ამ აბზაცის სინტაქსი რთულია;

სიტყვ. „ჩვენთან ერთად“;

„ნეტარი განმმარტებელი“ - თეოდორე მოპსუესტიელი;

მხედველობაშია აღმოსავლურ-სირიული ტრადიცია

იხ.: თეოდორე მოპსუესტიელი, მათ წინააღმდეგ, ვინც ამტკიცებს, რომ ცოდვა ადამიანის ბუნებისთვის დამახასიათებელია (ჩლავის პატრუმ გრაეცორუმ 3860);

მათე 5, 26; ლუკა 12, 59;

ლუკა 12, 47—48;

იხ.: იოანე 8, 17;

დიოდორე ტარსიელი იყო სხვა, არანაკლებ ავტორიტეტული მწერალი აღმოსავლურ-სირიული ტრადიციისა;

ანუ თეოდორე მოპსუესტიელისა;

სირ.  დუბბარა  დ-ლა მაყოტუტა  –  „უკვდავების  ცხოვრების  წესი  (ქცევა);

ანუ - ზღვრებს მიღმა იმისა, რაც მათ დაიმსახურეს;

ფრაზის აზრი: უცნობია, მოითმენს თუ არა ღმერთი სამარადისოდ ცოდვილთა სასჯელს მათი ცოდვებისთვის. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, დიოდორე აღნიშნულ ტექსტში ღიად ტოვებს კითხვას მარადიული ტანჯვის შესაძლებლობაზე;

სიტყვ. „დემონთა პიროვნებაზეც კი მსჯელობს“;

ანუ თეოდორესა და დიოდორეს მოსაზრებები;

სიტყვ. „მიზეზებისა და დროის გამო“;

ღირსი ისააკი ხაზს უსვამს, რომ აზრს ტანჯვის არამარადიულობის შესახებ ადამიანი უდარდელობისკენ არ მიჰყავს; უფრო პირიქით, შემოქმედის გულმოწყალებაზე ფიქრისას ადამიანს რცხვენია თავისი ბოროტი საქმეებისა და გამოსწორებისკენ ისწრაფის“;

ვარ. „ის (ღმერთი) გვიჩვენებს“;

ამ ფრაზის სიტყვასიტყვითი თარგმანი რთულია;

სიტყვ. „ქმედებებთან შედარებით“;

ანუ წმიდა წერილის სიტყვებში ღვთის შესახებ;

სიტყვ. „ხორციელად“, „განხორციელებით“;

სიტყვ. „ურთიერთსაპირისპირო იქაურ საგნებზე“. ღირსი ისააკის ნათქვამის აზრი იმაშია, რომ მომავალ ცხოვრებაში ბევრი რამ აღმოჩნდება საპირისპირო იმისა, რაც ახლა წარმოგვიდგენია;

სიტყვ. „შემცნების ყოველგვარ სიზუსტეს“;

სიტყვ. „მისი ზრახვებიც მიზეზის არსია და დროიდან იღებენ საწყისს“. ნათქვამის აზრი შემდეგშია: საზღაურის მიგებაზე შესაძლოა ვისაუბროთ, როცა ვინმე თვალყურს ადევნებს მიმდინარე მოვლენებს და მათზე დამოკიდებულებით ჩაიფიქრებს სასჯელს ან ჯილდოს; ღმერთმა წინასწარ უწყის ყოველივე, რაც მოხდება და მისი აზრი ადამიანთა ქმედებების შედეგად არ იცვლება.

მისი მოძრაობები ჩვენთან მიმართებაში;

სიტყვ. „მასში არ არის ქმედებათა მოძრაობის დასაწყისი, რომლებსაც უფალი წინასწარ ჭვრეტს ჩვენთან მიმართებაში“;

ანდა „შემეცნება“.

Please Share it! :)