საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია განხეთქილების პირას

ვიდრე უშუალოდ სტატიის მთავარ სათქმელამდე გადავიდოდე,უპრიანი იქნებოდა, განგვეხილა მოვლენათა მთელი ის ჯაჭვი,რომელიც არცთუ უმნიშვნელოა როგორც საკითხის გაგების, ისე – ქართული ყოფითი კულტურის ფორმაციისათვის.

დიდ საიდუმლოს არ გავამჟღავნებ, თუ ვიტყვი, რომ საქართველოში მართლმადიდებელი ეკლესია დამსახურებულად დგას საკმაოდ ინტენსიური კრიტიკის ქვეშ. ის ხშირად გამოწვეულია მისი ზღვარგადასული ძალმომრეობით ან წარმოადგენს პასუხს მის დამოკიდებულებაზე ადამიანთათვის მნიშვნელოვან საკითხებზე. ბევრი სხვა განმაპირობებელი მიზეზის გარდა, ამ კონფლიქტის საბაბი მართლმადიდებელი ეკლესიის, როგორც ინსტიტუციის თანამედროვეობასთან კონფლიქტშიც ძევს. თუმცა ხსენებული ინსტიტუტიცია, რომელიც 15 დამოუკიდებელი,ავტონომიური სეგმენტისაგან (ეკლესიისგან) შედგება, უკვე დიდი ხანია (დაახლ. 1961წლიდან) საკუთარი თავის განახლებასა და საზოგადოებაში ახლიდან რეალიზებას ცდილობს. ეს პროცესი ბოლო წლებია, რაც გააქტიურდა, უფრო განივრცო და მას საეკლესიო ენაზე: „მართლმადიდებელი ეკლესიების  წმინდა და დიდი კრება“(Προπαρασκευή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας ) ჰქვია. ეკლესიათა ამ შეკრების მიზეზი სწორედ იმ პრაქტიკულ საკითხთა შეთანხმებულად გადაწყვეტაა, რომელიც ასე აწუხებს საზოგადოებას საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასთან მიმართებაში.

განახლებისა და ახლიდან თვითრეალიზაციის ამ პროცესში, მეტ-ნაკლებად ყველა ეკლესიაა ჩართული. ძირითად ინტელექტუალურ საქმიანობას ბერძნულენოვანი საპატრიარქოები ახორციელებენ, კონსტანტინეპოლის მეთაურობით, რომელსაც მართლმადიდებელი სამყაროს ლიდერობაზე აქვს პრეტენზია. პირველობისათვის ბრძოლაში მისი მეტოქე რაოდენობრივად ყველაზე დიდი, რუსეთის საპატრიარქოა.მისი ინტერესები ძირითადად ეკლესიის კანონიკური ტერიტორიების საკითხი,სხვაგავრად რომ ვთქვათ, ამ ტერიტორიებზე კონტროლის შენარჩუნებაა. თავიანთი პრეტენზიები გააჩნიათ იერუსალიმის, ანტიოქიის, ბულგარეთის და სხვა საპატრიარქოებს. საქართველოს საპატრიარქომ კი ამ პროცესში, ერთი მხრივ, რუსეთის თუთიყუშის, მეორე მხრივ, ყველაზე დიდი ჩამშლელის როლი მოირგო და კრებას დიდი ხანია უნდობლობას უცხადებს მისი “პროგრესულობის“ გამო. თუმცა თავისი “დიდი ძმისგან“ განსხვავებით, სრული თვითიზოლაციის გზით მიდის, რაც არის კიდეც ამ წერილის მთავარი თემა.

თვითიზოლაციის პირველი აშკარა ნიშანი იყო, როდესაც საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი რუსეთში სტუმრობიდან ძალიან მალე კონსტანტინეპოლს ესტუმრა და პატრიარქ ბართლომე პირველს განუცხადა, დიდ კრებაში საქართველოს ეკლესია მონაწილეობას არ მიიღებს, თუ იქ გარკვეული “პროგრესული“ ცვლილებების განხორციელებას გეგმავთო. მაშინ საუბარი დაქორწინებული მღვდლების ეპისკოპოსად გამორჩევას ეხებოდა. თითქოს ქრისტიანულ ეკლესიაში,პირველ საუკუნეებში ცოლიანი ეპისკოპოსი ნორმალური მოვლენა არ ყოფილიყო.შემდეგი საგანგაშო სიგნალი პირადად ჩემთვის იყო იმის გაგება, რომ კრების მოსამზადებელ შეხვედრებზე, საქართველოს ეკლესიის ოფიციალურ პოზიციების გამომუშავებას, არც მეტი და არც ნაკლები, ჩვენთვის ავადსახსენებლი მ.მ.კ. (მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი) ხელმძღვანელობდა. ეს ორგანიზაცია მხოლოდ მმართველთა საბჭოა ადამიანთა უზარმაზარი რაოდენობისა(ლეგეონის), რომელთაც სჯერათ, რომ რელიგიური აგრესიის გავრცელება და საქართველოს კულტურული აგრესიაა მათი ცხოვრების მთავარი მიზანი.

აღმოჩნდა, რომ ადამიანები, რომლებმაც ეკლესიის სხეული მოიცვეს, ქრისტიანების სახელი მიისაკუთრეს და ამ ყველაფერს ამოფარებულები, ქვეყანაში ახალგაზრდების ცემა-ტყეპით, კულტურული ღონისძიებების დარბევით, განათლების წინააღმდეგ ბრძოლით და ათასი სხვა შემზარავი საქმიანობით არიან დაკავებულნი, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ბედს წყვეტენ. ცალკე აღნიშვნის ღირსია ის საკითხი,რომ საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქი, ფაქტობრივად, მსოფლიოში მართლმადიდებლობის გადამრჩენელად იქნა აღქმული. რადგან მსოფლიო პატრიარქი კოლეგებთან დიპლომატიურად ურთიერთობს, ერიდება მათთან პირდაპირ კონფლიქტს. თუმცა კრების მოსამზადებელ შეხვედრებზე საქართველოს პოზიციით შეწუხებულმა ბერძენმა დელეგატებმა დაუფარავად განაცხადეს ამის შესახებ. მათ შორის, კონსტანტინეპოლის საპატრიარქოს ტიტულით უპირველესმა მღვდელმა – პროტოპრესვიტერმა გიორგი ცეცისმაც თავის წერილში. ამ წერილს,რომელიც თავისი აგებულებით არც ისე არსობრივ კრიტიკას ეხება, საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სახელით პასუხი გორისა და ატენის მიტროპოლიტმა ანდრიამ გასცა. მთელი დისკუსია კი ეხება საკითხს, უნდა სცადოს თუ არა ეკლესიამ, მოახდინოს ადამიანებთან მიდგომების იმგვარად ორგანიზება, რომ მათთვის ეკლესიის წევრობა არ იყოს დამაბრკოლებელი, თანამედროვეობის გამოწვევებთან გამკლავებაში.

საერთო მართლმადიდებლური კრების შესახებ საპატრიარქოში ამა წლის 25მაისს გამართულ სინოდის სხდომაზეც იმსჯელეს. როგორც ადრე, ამჯერადაც ქართველ იერარქთა მწვავე კრიტიკის საგანი კრების სამუშაო დოკუმენტებში არსებული მონაკვეთები იყო, რომლებიც ქართულ მხარეს “არასაკმარისად დისკრიმინაციულად“, „ზედმეტად ჰუმანურად” და „ინტეგრაციულად” მიაჩნია.სინოდმა კრებაში მონაწილე მღვდელმთავართა სიაც დაადგინა, რომელშიც პარადოქსულად ვერ მოხვდა საბერძნეთში თეოლოგიური განათლებამიღებული და ბერძნული ენის კარგად მცოდნე ეპისკოპოსი მელქისედეკ ხაჩიძე.  თუმცა სხდომისა და კრებასთან დაკავშირებული აქამდე არსებული ქართული დისკუსიის კულმინაციას წარმოადგენს წერილი, რომლითაც სინოდის სხდომას თბილისის სასულიერო აკადემიისა და სემინარიის დოგმატიკისა და პატროლოგიის კათედრის პროფესორმა ედიშერ ჭელიძემ მიმართა. ტექსტი ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ შუა საუკუნეებში სხვადასხვა კონტექსტში შექმნილი ქრისტიანული ლიტერატურული თხრობები დიდი ხანია იქცა ეკლესიის მესვეურთათვის უცდომელ ჭეშმარიტებად.სწორედ მათ საფუძველზე მოითხოვს ბატონი ედიშერი, საკართველოს ეკლესიამ ბოიკოტი გამოუცხადოს მართლმადიდებელთა კრებას და საკუთარი, ჭეშმარიტ მართლმადიდებელთა კრება მოიწვიოს საქართველოში, მცხეთაში. ანუ, თუ საქართველოს ეკლესია გაიზიარებს ბატონი ჭელიძის მოსაზრებას (რაც სავარაუდოდ ასეც იქნება), იგი საბოლოოდ დატოვებს ქრისტიანულ ოჯახს და ისლამური ხალიფატის მსგავსად, თვითნებურ რელიგიურ გაერთიანებად გარდაიქმნება.

წერილი ანონიმურად გავრცელდა, თუმცა ის უკვე გავრცელდა ქართულენოვან ინტერნეტსივრცეში, შესაბამისად, საავტორო უფლებების დარღვევას არ უნდა წარმოადგენდეს მისი გასაჯაროება:

„მ ი მ ა რ თ ვ ა

საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის წმინდა სინოდს, შვილური მორჩილებითა დაკეთილკრძალულებით შევუვრდები თქვენს წმინდა შეკრებას და მოგახსენებთშემდეგს:

“სრულიად–მართლმადიდებლური საეკლესიო კრების” გამართვასთან დაკავშირებითბოლო პერიოდში აღძრული მღელვარებანი მართლმადიდებელი ეკლესიის არცერთწევრს არ გვტოვებს გულგრილად. ღვთის მადლით, მომეცა შესაძლებლობადავსწრებოდი თქვენს – საქართველოს ეკლესიის მღვდელთმთავართა – რამდენიმემნიშვნელოვან შეხვედრას და მონაწილეობა მიმეღო იმ დოკუმენტების განხილვაში,რაც ზემოხსენებულმა საეკლესიო კრებამ უნდა დაამტკიცოს. ჩვენ ერთობლივადმუხლ–მუხლად შევისწავლეთ არსებული მასალები და, მოგეხსენებათ, ყველაჩვენგანისთვის (ყოველ შემთხვევაში, დამსწრეთა აბსოლუტური უმრავლესობისთვის)სრულიად თვალსაჩინო გახდა ის ვითარება, რომ განზარახულება “დიდი და წმინდაკრებისა” (როგორადაც იგი აღნიშნულ მასალებშია უკვე წოდებული) დიდად შორდებამართლმადიდებელი ეკლესიის შვიდი მსოფლიო კრების საკრებო სულს და არსს. ესნიშნავს, რომ თვით მიზანდასახულობაშივე სახეზეა არა მხოლოდ გამოთქმითი (გნებავთ ტერმინოლოგიური), არამედ საკუთრივ არსობრივი გამიჯნულობა ხსენებულმსოფლიო კრებათა ღმრთივსულიერი დოგმატურ–კანონიკური სწავლებებისგან. ჩვენ,რა თქმა უნდა, ამ მოკლე მიმართვაში არ შევუდგებით აღნიშნული შეფასებისდასაბუთებას, ვინაიდან თქვენთვის ყოველივე ზედმიწევნით ცნობილია(მისასალმებელია, რომ ზემოაღნიშნული მუხლობრივი განხილვები შესაბამისიდოკუმენტებისა წერილობით არის ფიქსირებული ოქმის სახით და თავის დროზეგასაჯაროვდება), ხაზს გავუსვამთ მხოლოდ ერთ უაღრესად მნიშვნელოვან ისტორიულდა სულიერ რეალობას:

როდესაც ხილულ და უხილავ ქმნილებას მაცხოვნებელი მადლი გაეცხადა და თვითბუნებითმა ღმერთმა, მაცხოვარმა ჩვენმა უფალმა იესო ქრისტემ სათნო–იჩინაგანკაცება ადამიანთა გამოსახსნელად, იგი – კაცქმნილი უფალი – იერუსალიმში ჯვარსაცვეს და მოაკვდინეს, თუმცა ამ ღვთისმკვლელობას არ თანაზიარებია ძველიაღთქმის ეკლესიის ის განშტოება მცხეთაში, რომელიც უბიწოდ იმარხავდა ჭეშმარიტსარწმუნოებას. სწორედ მცხეთაში განიჭვრიტა პირველად ჯვარცმული იესოს ბუნებითიღმერთობა, მცხეთაშივე აღსრულდა პირველად ჭეშმარიტი სულიერი და ხორციელითანამარტვილობა მასთან, ჯვარცმულ უფალთან, წმინდა სიდონიასღმრთივგანბრძნობილი დედის მიერ, რომლის ხსენებაც ღვთის მადლით წელსპირველად დაწესდა უფლის ჯვარცმის დღეს, დიდ პარასკევს. მცხეთის ძველიაღთქმის ეკლესიის ამგვარმა ღვთისრჩეულობამ ანუ ზეპურობამ მცხეთა გამოაჩინაახალ და ჭეშმარიტ იერუსალიმად, რაც ნიშნავს, რომ ქართლმა თვით უფლისგანხორციელების დასაბამშივე იტვირთა ეკლესიური საყოველთაოობა ანუიმჟამინდელი ახალ–იერუსალიმობა, და ამ მიზეზით ღირს–იქმნა უდიდესი სიწმიდის,უფლის ზეით–უკერველი კვართის წილხვედრობისა, ხოლო თავად კვართ–წილხვედრებული ქართლი გახდა წილხვედრი უფლის დედისა.

შემდგომად ჟამთა, მწვალებლობათა მძვინვარებაში, განსაკუთრებით კიმონოთელიტობისა და მას უშუალოდ მოდევნებული ხატმებრძოლობისსულისწარმწყმედ წყვდიადში, ერთადერთი კვლავაც მცხეთა გამოჩნდა როგორცახოვანი ებგურ–გუშაგი ჭეშმარიტებისა, რაც ისტორიულად დადასტურდა იმ უეჭველფაქტში, რომ მთელი სამართლმადიდებლოს მოვლის შემდეგ იოანე გუთელი“მცხეთას იკურთხა ეპისკოპოსად“. ამგვარი ეკლესიური საყოველთაოობის მეორედგანმკუთვნელი მცხეთა გამოირჩა როგორც რომისგან, ისევე იმჟამინდელი ახალირომისგან ანუ კონსტანტინოპოლისგან და ამიტომ ეწოდა მოგვიანებით ქართლისმეწინამძღვრე ეკლესიას – გელათს “ახალი რომი” (“ახალო რომო, შენთვის თქვეს,რომო უფროს იქმნესო მყოფთა ყოველთა” – შავთელი), ანუ ნათელია, რომ შესაბამისვითარებაში ქართლის ეკლესიამ იტვირთა ახალ–რომობა.აღნიშნული წმინდა ტრადიციის საფუძველზე, ვფიქრობთ, საქართველოს სამოციქულოეკლესიას, მის სინოდს და კლიროსს, შესწევეს ძალა დღეს იტვირთოს ახალ–კონსტანტინოპოლობა და მოამზადოს ჭეშმარიტად ახალი და დიდი ადგილობრივიკრება მცხეთაში ანუ გამართოს წარმომადგენლობითი ადგილობრივი კრება,რომელსაც დაესწრება მართლმადიდებელი ეკლესიის ყველა ღირსეული მოღვაწესხვადასხვა ქვეყნიდან და რეგიონიდან.

სავსებით შესაძლებელია ამგვარი კრება გაიმართოს შემოდგომაზე.

კვლავაც უაღრესი მოკრძალებითა და შევრდომილობით,
ედიშერ ჭელიძე
თბილისის სასულიერო აკადემიის
პატრისტიკისა და დოგმატიკის კათედრის გამგე
თბილისი
15.05.2016

ვიტოვებთ აღნიშნული მიმართვის გასაჯაროების უფლებას.“


მირიან გამრეკელაშვილი 2008 წლიდან იმყოფება გერმანიაში, სადაც ქალაქ აიხშტეტის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტზე წერს სადოქტორო ნაშრომს თემაზე ,,ცნებების – ძალისა და მადლის გაგება საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში დღეს“. 2000-2005 წლებში სწავლობდა თბილისის სასულიერო სემინარიაში, რომლის დასრულების შემდეგაც სწავლა განაგრძო ილიას უნივერსიტეტის სოციოლოგიის ფაკულტეტის მაგისტრატურაში.




წყარო

Please Share it! :)