რელიგია, რწმენა და საზოგადოება

„ნიუ-იორკ თაიმსის" მესვეტე ნიკოლას კრისტოფი 8 აპრილს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს: „მე რელიგიის ყველაზე ცუდ მხარეებზე გამიკეთებია რეპორტაჟები - მაგალითად, ქრისტიანი ფუნდამენტალისტების ამაყ, ქედმაღლურ ინდიფერენტულობაზე შიდსით დაღუპული გეების მიმართ, მაგრამ ამავე დროს, მოწიწება მიპყრობდა იმ მონაზვნებისა და ბერების მიმართ, რომლებიც საომარ ზონებში სხვების დასახმარებლად საკუთარ სიცოცხლეს სწირავდნენ. ბევრი კვლევა ადასტურებს, რომ მორწმუნეები უფრო მეტ ფულს ხარჯავენ ქველმოქმედებაში და ასევე, საქველმოქმედო კამპანიებშიც უფრო აქტიურად ერთვებიან მოხალისეებად, ვიდრე არამორწმუნეები. მოდი, არ ვუპასუხოთ რელიგიურ ფუნდამენტალიზმს სეკულარული ფუნდამენტალიზმით, რელიგიურ შეუწყნარებლობას - არარელიგიური შეუწყნარებლობით."

 

ეს მონაკვეთი კრისტოფის სტატიიდან კარგად ეხმიარება იმ დებატებს, რომელიც ინტერნეტ სივრცეში შორენა შავერდაშვილის სტატიის გამოქვეყნებამ გამოიწვია. ასევე, ეხმიანება პაატა შამუგიას ბლოგსაც, რომელსაც ბოლო კვირის მანძილზე სოციალურ ქსელებში (ძირითადად, თბილისის ფორუმზე და ფეისბუქზე) აქტიურად განიხილავდნენ. ორივე სტატია  კარგად ასახავს იმ ამბივალენტურ, გაორებულ დამოკიდებულებას, რაც ზოგიერთ სეკულარისტს (მაგალითად, ზემოთხსენებულ ნიკოლას კრისტოფს) რელიგიის მიმართ გააჩნია. ქვემოთ  ვეცდები, რომ გადმოვცე ჩემი, როგორც სეკულარისტის და ათეისტის დამოკიდებულება  რწმენისა და რელიგიის მიმართ და ასევე, თანამედროვე ქართული საზოგადოებისა და მართლმადიდებელი ეკლესიის შესახებაც ვისაუბრებ.

ქრისტიანული რელიგიის მოძღვრებას მე პირობითად ორ ნაწილად ვყოფ: მეტაფიზიკურ შეხედულებებს (ღმერთის, სამყაროს და ადამიანის შექმნის შესახებ) და მორალურ ნორმებს. პირველ ნაწილში ქრისტიანულ რელიგიასთან საერთო შეხების წერტილი არ მაქვს, რადგან თავს ათეისტად მივიჩნევ, შესაბამისად, სამყაროს და ადამიანის შექმნის მეცნიერული თეორიების უფრო მჯერა, ვიდრე კრეაციონიზმის.

რაც შეეხება მეორე ნაწილს, აქ  ვფიქრობ, რომ ქრისტიანობის ძირითად პრინციპებთან ჰარმონიაში ვარ - ვგულისხმობ ისეთ ზოგად პრინციპებს, მაგალითად, როგორიცაა „მოყვასის სიყვარული"  (შესაბამისად, უცხო ადამიანების დახმარება) და განსხვავებული ადამიანების მიმართ შემწნარებლობა (შესაბამისად, თანასწორობის პრინციპის აღიარება). ამავე დროს,  დარწმუნებული ვარ, რომ არსებობს სხვა, არაძირთადი მორალური ნორმები, რომლებსაც მე არ ვიზიარებ (მაგალითად, ქალისა და კაცის უთანასწორობა, სექსუალური უმცირესობებისადმი დამოკიდებულება და ა.შ.).

მიუხედავად იმისა, რომ სეკულარულ და დემოკრატიულ სახელმწიფოში რელიგია და სახელმწიფო ერთმანეთისგან გამიჯნულია, საჯარო სივრცეზე რელიგიის გავლენა მაინც განუზომლად დიდია. როდესაც ვამბობ „რელიგიის გავლენა", უმთავრესად ვგულისხმობ რელიგიური ინსტიტუტების გავლენას, რომლებსაც აქვთ ექსკლუზიური უფლება, რომ სხვადასხვა თემაზე მორწმუნეეების პოზიცია გამოხატონ. ეს რელიგიური ინსტიტუტები ძირითადად ხელმძღვანელობენ არა დემოკრატიული მმართველობის პრინციპით, არამედ ტრადიციით და განსაზღვრული იერარქიული სტრუქტურა აქვთ.

ეკლესია, თავისი არადემოკრატიული ბუნებიდან გამომდინარე, სხვადასხვა საკითხზე თავის პოზიციას  გაცილებით უფრო იშვიათად ცვლის, ვიდრე სახელმწიფო, რომლის პოზიციაც, იდეალურ შემთხვევაში, იმაზეა დამოკიდებული, თუ ამომრჩეველი რომელ პოლიტიკურ პარტიას დაუჭერს მხარს. შესაბამისად, მორწმუნეების (მრევლის) და ეკლესიის დამოკიდებულება ერთმანეთთან ამბივალენტურია: ერთი მხრივ, მორწმუნეები ეთანხმებიან ქრისტიანული მოძღვრების ძირითად პრინციპებს, თუმცა ამავე დროს, ისინი შეიძლება არ ეთანხმდებოდნენ ეკლესიური დოგმების გარკვეულ ნაწილს.

თანამედროვე საქართველოში, სამწუხაროდ, მრევლის დიდი ნაწილი ფიქრობს, რომ სასულიერო პირებს უსიტყვოდ უნდა დაემორჩილონ და მათი ყველა მოსაზრება აბსოლუტურ ჭეშმარიტებად უნდა მიიღონ. ეკლესიაც მრევლისგან უსიტყვო მორჩილებას მოითხოვს და მრევლის მხრიდან წამოსულ კრიტიკას საუკეთესო შემთხვევაში, ეჭვის თვალით უყურებს, უარეს შემთხვევაში კი საჯაროდ გმობს.

ასეთ პირობებში, გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს იმას, რომ როდესაც ეკლესიის პოზიციას ვაკრიტიკებთ, ეს კრიტიკა არ იყოს აღქმული ისე, რომ თითქოს ქრისტიანული სარწმუნოების ძირითად მორალური პრინციპებს ვაკრიტიკებდეთ. ამ შემთხვევაში, მრევლის ის ნაწილიც, რომელიც ეკლესიის ოფიციალურ პოზიციას აბსოლუტურ ჭეშმარიტებად არ განიხილავს, კრიტიკოსების წინააღმდეგ გამოვა.

მნიშვნელოვანია, რომ მართლმადიდებელი ეკლესიის კრიტიკა მოხდეს არა მორალურად ნეიტრალური პოზიციიდან (შესაბამისად, ნიჰილისტური და ცინიკური დამოკიდებულებით), არამედ იმ ძირითად მორალურ ღირებულებებზე ხაზგასმით, რომლებსაც ქრისტიანული სარწმუნოება ეფუძნება. პაატა შამუგიას სტატიას ფართო გამოხმაუარება სწორედ იმიტომ მოჰყვა, რომ მასში სასულიერო პირს ქრისტიანული რელიგიის უმთავრესი პრინციპების დარღვევაში ედებოდა ბრალი.

თანამედროვე საზოგადოებაში რელიგიას და რწმენას თავისი ალტრუისტური ბუნებიდან გამომდინარე, მნიშვნელოვანი სამოქალაქო და სოციალური ფუნქციის შესრულება შეუძლია. ეკლესიის კრიტიკის დროსაც, სწორედ ამ მთავარ ღირებულებას უნდა გავუსვათ ხაზი და იმედი ვიქონიოთ, რომ ადრე თუ გვიან ჩვენი კრიტიკა შედეგს გამოიღებს და ეკლესია გარკვეულ საკითხებზე თავის პოზიციას  შეიცვლის.





წყარო

Please Share it! :)