პრინციპული პოლიტიკოსის წინააღმდეგ პატრიარქი უძლურია

მირიან გამრეკელაშვილი: პრინციპული პოლიტიკოსის წინააღმდეგ პატრიარქი უძლურია


ელენე ხაჭაპურიძე

მას შემდეგ, რაც 2012 წლის ოქტომბერში საქართველოში ხელისუფლება მშვიდობიანი გზით პირველად შეიცვალა, რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაციისა თუ შეუწყნარებლობის არაერთი ფაქტის მომსწრენი გავხდით. ქობულეთში, მუსლიმური სკოლა-პანსიონის შესასვლელთან ღორის თავის ჩამოკიდება ერთ-ერთი ბოლო შემთხვევაა. შესაძლებელია თუ არა რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაციის გააქტიურებაზე საუბარი 2012 წლის შემდეგ, როდესაც ქვეყანაში  რელიგიური შეუწყნარებლობის პრობლემა უკვე ორ ათწლეულზე მეტს ითვლის? აღნიშნულ საკითხზე “ნეტგაზეთი” აიხშტეტის უნივერსიტეტის დოქტორანტს, თეოლოგ მირიან გამრეკელაშვილს ესაუბრა:

თქვენი აზრით, როდის და რატომ გადაეჯაჭვა ეთნიკური და რელიგიური იდენტობა ერთმანეთს?

ორივე იდენტობის გააქტიურება მოხდა თანადროულად და ერთმანეთთან შერწყმულად. ამას ხელი შეუწყო ეკლესიის, როგორც ინსტიტუციის ისტორიულობამ და ზოგადად, საკუთარი ისტორიის მცდარად აღქმამ. თვითგამორკვევის პროცესში ეკლესიამაც და ე.წ. ეროვნულმა მოძრაობამაც იდეალური ქართველის სახე და ნიშნები დაისახა. აუცილებელ სავალდებულო მახასიათებელთა შორის ადგილი დაიმკვიდრა მართლმადიდებლობამ, როგორც ქართველობის საზომმა. ამავე მიზეზით მოიძულეს, მაგალითად, მესხები, რადგან ისინი მუსლიმები იყვნენ და თურქებად გამოაცხადეს. მტრულ ქმედებად შეაფასეს მუსლიმთა უფლებების დამცველთა ლიგის შექმნის იდეა. პრობლემები შეუქმნეს აღმოსავლეთ საქართველოში მცხოვრებ მუსლიმებსაც. კიდევ უამრავი ფაქტის მოყვანა შეიძლება.

ზვიად გამსახურდიადან მოყოლებული, რომელი მმართველობის დროს გამოვლინდა ყველაზე მძაფრად რელიგიური შეუწყნარებლობა და რამ გამოწვია ეს?

ამ კითხვაზე ყველაზე კომპეტენტური პასუხი იქნებოდა, მთელი განვლილი 25 წლის მანძილზე მომხდარი შეუწყნარებლობის ფაქტების სტატისტიკისათვის გადაგვეხედა და დასკვნები გამოგვეტანა. თუმცა შესაძლებელია ზოგადი ხასიათის აღწერის გაკეთებაც. ძირეული პრობლემა შემწყნარებლობისა ჩნდება მაშინ, როდესაც შეუწყნარებლობა ხდება პოლიტიკური ნარატივისა და მისი სტრუქტურის ნაწილი. ყველა მთავრობას საკუთარი მიზეზი ჰქონდა საიმისოდ, რომ მხარი დაეჭირა რელიგიური ნიშნით მოძულეებისათვის. გამსახურდიას პერიოდში რელიგიური შეუწყნარებლობის წამახალისებელი და ინიციატორი იყო თავად პრეზიდენტი და პოლიტიკური კლასი, რადგან მათ ჰიპერეროვნულ ძალად წარმოჩენა სურდათ ან ხშირ შემთხვევაში, გულწრფელად არასწორად ესმოდათ ეს საკითხები. ეკლესია იმ პერიოდისათვის უბრალოდ საფუძვლებს ამზადებდა ამ მიმართულებით საქმიანობისათვის. თუმცა ეთნოფაშიზმმა და სამოქალაქო ომმა რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაცია უკანა პლანზე გადაწია. შევარდნაძეს ესაჭირეობოდა ლეგიტიმაცია და ამ მხრივ ეკლესიის მხარდაჭერა. თუმცა მისი პირადი, კომუნისტური ხასიათიდან გამომდინარე ეკლესიას სამოქმედო არეალი შემოუსაზღვრა. ეკლესია პოლიტიკურ პროცესებში ნაკლებად ან თითქმის არ ერეოდა, სამაგიეროდ სრულიად შეუვალი და ხელგახსნილი იყო რელიგიური უმცირესობების დევნა-შევიწროების საქმეში. სამწუხაროდ, მაშინ არ არსებობდა მედიასაშუალებების ისეთი რაოდენობა და იმ სახის მედია, რომ შემთხვევათა უმრავლესობა გახმაურებულიყო. თუმცა არამართლმადიდებლების ორგანიზებული სახით დარბევა, ცემა და მათი ქონების განადგურება თითქმის ლეგიტიმურ ქმედებად ითვლებოდა ქვეყანაში. ასეთივე მძაფრ დევნას განიცდიდა თითქმის ყველა რელიგიური უმცირესობა, განსაკუთრებით იეჰოვას მოწმეები, ევანგელისტ-ბაპტისტები და სხვები. მუსლიმთა მიმართ ამგვარი აგრესია ნაკლებად ჩანდა ინფორმაციული სივრცის ზედაპირზე. საინტერესოა, რომ ამ მხრივ უკეთესი მდგომარეობა არსებობდა აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში. დაახლოებით წინამორბედის მსგავსი ინტერესი ჰქონდა სააკაშვილის მთავრობას, რომლის წევრები სწორედ ის გუნდი იყო, რომლის ინიციატორობითაც ე.წ. კონკორდატი – საკონსტიტუციო შეთანხმება გაფორმდა საპატრიარქოსა და სახელმწიფოს შორის. დოკუმენტი, რომელიც თავისი შინაარსით სრულიად არასახელმწიფოებრივია. მიუხედავად იმისა, რომ ორგანიზებული რელიგიური ძალადობა შეჩერდა და დასჯადი გახდა, პრობლემის არსი უცვლელი დარჩა: არ ხდებოდა გამოვლენილ შემთხვევათა სათანადო შეფასება. მომხდარი შემთხვევები კვალიფიცირდებოდა, როგორც მხოლოდ ხულიგნობა. არ ყოფილა რელიგიური შუღლის გაღვივების გამო ვინმეს მიმართ სამართლებრივი პროცედურის განხორციელების შემთხვევა. არსებობდა ეჭვები რამოდენიმე ორგანიზაციის მიმართ, რომელთა მთავარი საქმიანობა რელიგიური ნიშნით წარმოებული დევნა და აგრესია იყო, მაგრამ სათანადო სახელმწიფო სამსახურები არ დაინტერებულან მათ საქმიანობით. პრეზიდენტისა და სხვა უმაღლესი მოხელეების საჯარო გამოსვლები შეიცავდა პირდაპირი ან არაპირდაპირი გზით განსხვავებული აღმსარებლობის დისკრიმინაციას. მოქმედმა მთავრობამ წინასაარჩევნოდ ეკლესიის წიაღში გამომუშავებული ბევრი ფობია-ნარატივი დაისესხა, რითაც ელექტორატის მობილიზების საქმეში ეკლესიის პირდაპირი გზით ჩართვაც მოახერხა.

არსებობს მოსაზრება, რომ ე.წ. რელიგიური ნაციონალიზმი 2003 წლის შემდეგ უფრო გაძლიერდა და ეს კულტურული და ეგზისტენციალური ალტერნატივა იყო მთავრობის მხრიდან აგრესიული მოდერნიზაციის წინააღმდეგ, თუ ეთანხმებით ამ მოსაზრებას, იქნებ უფრო ფართოდ განიხილოთ და რა შეიძლებოდა ამის თავიდან ასაცილებლად გაკეთებულიყო?

მაგ მოსაზრებას მეც ვეთანხმები. თუმცა უნდა ითქვას, რომ ვარდების რევოლუციის შემდეგ, პირველ ეტაპზე სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის ჯანსაღი თანაარსებობის მიღწევის მცდელობაც იყო. შევარდნაძის პერიოდში ეკლესია, კონკრეტულად კი საქართველოს საპატრიარქო, ხელისუფლებას ლეგიტიმაციაში ეხმარებოდა, ბევრ სხვა საკითხშიც მჭიდროდ თანამშრომლობდა და თითქმის მის განუყოფელ სტრუქტურად მოიაზრებოდა. შესაბამისად, ვარდების რევოლუციის შემდეგ ეკლესიასა და ახლად გამოჩენილ პოლიტიკურ ძალებს შორის კონფლიქტი წარმოიქმნა. ურთიერთობის გარკვევის პერიოდში კი ერთგვარი თავისუფალი სივრცე წარმოქმნა. ძალიან აქტიურობდა არასამთავრობო სექტორი, მედია, ინტელექტუალები და თავად ეკლესიის წიაღიდან გამოსული მოაზროვნეების წრეები. საპატრიარქომ უკან დაიხია და ქვეყნის სეკულარული მოწყობის მოდელსაც შეეგუებოდა, მთავრობას რომ პრინციპული პოზიცია შეენარჩუნებინა. თუმცა, როგორც ხშირად ხდება ხოლმე, ყველაფერი სხგვარად წარიმართა. თავიდანვე უნდა ავღნიშნოთ, რომ ეს არ იყო კულტურული და ეგზისტენციალური ალტერნატივა მთავრობის მხრიდან აგრესიული მოდერნიზაციის წინააღმდეგ. მოხდა შემდეგი რამ: მთავრობამ, 2007 წლიდან დაწყებული პოლიტიკური კრიზისიდან გამომდინარე, მოინდომა ეკლესიის სათავისოდ გამოყენება ელექტორატის მობილიზების მიზნით. ფიქრობდა, რომ ეკლესია საკმარისად შეშინდა და მისთვის საფრთხეს აღარ წარმოადგენდა. ეს იყო შექმნილი სიტუაციის გულუბრყვილო და არაკომპეტენტური შეფასება. უფრო გონივრულად მოიქცა ეკლესია. ის დათანხმდა თანამშრომლობაზე, მხარს უჭერდა მთავრობას  დეკლარირებულ, იერარქიულ დონეზე, მაგრამ ამავე დროს მრევლის დიდ ნაწილს მის წინააღმდეგ განაწყობდა, რითაც თავს იზღვევდა და რევანშისთვისაც ემზადებოდა. ქმნიდა თეორიებს, რომ მთავრობის მიერ მიზანდასახული რეფორმები სინამდვილეში ჩვენს იდენტობას ანადგურებს, „გვართმევს ქართველობას“, სურთ ჩვენი გარყვნა და ა.შ. ამავე კონტექსტში ინტერპრეტირებდნენ ისინი რელიგიური უმცირესობების კონსტიტუციურ უფლებებზე ზრუნვას და ზოგადად შემწყნარებლობის დამკვიდრების იდეას. უფრო მეტიც, ეკლესიამ მოახერხა, რომ მისი ეს დესტრუქციული საქმიანობა, არც მეტი და არც ნაკლები, სახელმწიფოს დააფინანსებინა. ის იღებდა საკმაოდ დიდ ქონებას ნაღდი თუ სხვა სახის ანგარიშსწორებით, ყოველგვარი წინაპირობებისა და მართებულად გახარჯვაზე პასუხისმგებლობის გარეშე. ამ თანხის საკამოდ დიდი ნაწილი ხმარდებოდა სწორედ იმ რადიკალი, რელიგიური ექსტრემისტების დაფინანსებას, რომლებიც ხშირად გვევლინებიან ხოლმე აგრესორთა როლში. ამ უგუნურების თავიდან აცილება შეიძლებოდა. თუმცა მთავრობა პრიმიტიულად უდგებოდა საკითხს და ამგავრი უხეში მოსყიდვით ცდილობდა ეკლესიის “მოთვინიერებას“. მეორე მხრივ, არც მთავრობა იყო თანმიმდევრული რელიგიურ თემატიკასთან დაკავშირებით. როგორც მემარჯვენე-პოპულისტურ ძალას, ალბათ, აწყობდა მოფაშისტო შეფერილობის ცნობიერების აქტუალობა და თავისებური “პატრიოტიზმი“. საკმარისია გავიხსენოთ პრეზიდენტის ოფიციალური გამოსვლები, პატრიარქის პარლამენტში მიწვევა, მისი დაჯილდოება, მაგალითად, გლობალიზაციაში შეტანილი წვლილისათვის და სხვა უამრავი მსგავსი. უსაზღვრო დაფინანსების შედინებამ და პოლიტიკაში ადგილის დამკვიდრებამ, მართლაც გააძლიერა რელიგიური ნაციონალიზმი, როგორც არასდროს მანამდე. ამ ყველაფრის ფონზე პრეზიდენტის მიერ გაკეთებული ერთი-ორი უხერხემლო განცხადება, ყურბან ბაირამის, ხანუქისა თუ ახალი სტილით შობის მილოცვა სიტუაციას მინიმალურადაც არ ცვლიდა.

2003 წლიდან მიიჩნევა, რომ რელიგიური შეუწყნარებლობის ფაქტები შემცირდა, თუმცა 2012 წლიდან, ხელისუფლების შეცვლის შემდეგ, თითქოს ახალი ტალღა წამოვიდა, რომელიც განსაკუთრებულად შეეხო მუსლიმებს, რამ გამოიწვია შეუწყნარებლობის გამოხატვა ხელისუფლების ცვლილების შემდეგ კვლავ ძალადობრივი ფორმებით? და რის ხარჯზე იყო შემცირებული რელიგიური ძალადობის გამოვლენა მთელი ამ დროის განმავლობაში?

ვარდების რევოლუციის შემდეგ მოსული ხელისუფლების ერთ-ერთი მიზანი მართლაც იყო რელიგიური შეუწყნარებლობის უხეში ფაქტების აღკვეთა. სწორედ ამიტომ მოხდა, მაგალითად, ცნობილი მოძალადის ბასილ მკალავიშვილის დემონსტრაციულად, ძალადობრივად დაპატიმრება. ეს იყო ცხადი გზავნილი, რომ ახალი მთავრობა ამგვარი თვითნებობის მოთმენას არ აპირებდა. შედეგად, მასიური დარბევები თვალსაწიერიდან გაქრა. ისჯებოდა ინდვიდუალურად გამოვლენილი ფიზიკური აგრესიაც, მაგრამ ყოველთვის ხულიგნობის მუხლით. არ ხდებოდა მომხდარის სათანადო შეფასება და ადეკვატური რეფლექსია. თუმცა ამან პრობლემის მოწესრიგების პირველადი ეფექტი შექმნა. მთავრობის ამგვარ ქმედებებზე საპირისპირო რეაქცია იყო, რევანშისტული განწყობების გაძლიერება რადიკალურ და რეაქციონერულ წრეებს შორის ეკლესიის შიგნით. დროთა განმავლობაში ეს განწყობები მაღალმა იერარქიამაც გაიზიარა და მისი ხმამაღლა გაჟღერებაც დაიწყო. სწორედ ამგვარი უკმაყოფილობები იყო ის რესურსი, რომელსაც კოალიცია “ქართული ოცნების”  პოლიტიკური აქტივობები დიდწილად ეფუძნებოდა. უფრო მეტიც, ამ პოლიტიკური გაერთიანების რიგებში აღმოჩნდნენ ადამიანები, რომლებიც ან თავად იყვენენ გასამართლებული რელიგიური შეუწყნარებლობის გამო, ან ამგვარი რიტორიკით გამოირჩეოდნენ, ადვოკატირებდნენ რელიგიურ ექსტრემისტებს და ა. შ. ამას გარდა თავად ეკლესიაც (ყოველ შემთხვევაში მისი დიდი ნაწილი) ღიად უჭერდა მხარს “ქართულ ოცნებას”. შესაბამისად, პოლიტიკური ცვლილებები მან საკუთარ დამსახურებად ჩათვალა და საეკლესიო მესვეურებმა გაწეული დახმარების სანაცვლოდ მოლოდინების დაკმაყოფილება – რელიგიური შეუწყნარებლობის დაკანონება და აგრესიაზე ნებართვა მოითხოვეს. რაც მოხდა კიდეც ასე. ამას შედეგად მოჰყვა მთავრობის მიერ მთელი რიგი წამახალისებელი ქმედებები რელიგიური შეუწყნარებლობისა, იქნებოდა ეს საკანომდებლო დონეზე თუ სხვა კუთხით. თითქმის ერთმანეთის მიყოლებით იფეთქა მუსლიმთა მიმართ ძალადაობამ სოფელ ნიგვზიანში, წინწყაროსა და სამთაწყაროში. განსხვავებით ჩამოთვლილი, რელიგიური აგრესიის კერძო შემთხვევებისა, სოფელ ჭელაში უკვე თავად მთავრობამ მოჭრა მინარეთი ვითომცდა შემოწმების მიზნით. არც ის უნდა იყოს შემთხვევითი, რომ ქობულეთში მომხდარი  “ღორის თავის“ინციდენტის ერთერთი მონაწილე არჩილ გვიანიძე“ქართული ოცნების “აქტივისტია. რაც ყველაზე მთავარია, გაჩნდა რელიგიური მოსაზრებების საფუძველზე დანაშაულის გამო ადეკვატურად არდასჯის სინდრომი. დღესდღეობით ასეთი ქმედება ნებისმიერს შეუძლია კონკრეტულ ფასად – 100 ლარად ჩაიდინოს.

თავდაპირველად საზოგადოება გამოირჩეოდა იაჰოვას მოწმეებისადმი შეუწყნარებლობით, დღეს განსაკუთრებულად მუსლიმი ადამიანების მიმართ შეუწყნარებლობას ვაწყდებით, რატომ იცვლება რელიგიური ნიშნით დიკრიმინაციის ხატები?

შეუწყნარებლობა პირდაპირ პროპორციულია იმ მოწყვლადი თემის და მათი წარმომადგენლის აქტივობისა, რომელთა მიმართაც ხორციელდება აგრესია. იეჰოვას მოწმეები იმ დროისათვის სწორედ აქტიური თვითორგანიზირების ფაზაში იმყოფებოდნენ და უფრო თვალში საცემი იყვენენ. თუმცა მსგავსი აგრესიის ობიექტები იყო ევანგელური-ბაპტისტური თემი, კათოლიკე ეკლესია და ა.შ. მუსლიმთა მიმართ დღესდღეობით ასე გამძაფრებული აგრესია შეიძლება გავიგოთ, როგორც ობსკურანტულ ძალთა პასუხი თავად მუსლიმური თემის მიერ ბოლო დროს განხორციელებულ აქტივობებზე. როგორც იცით, წინა ხელისუფლების პერიოდში მისივე აქტიური მონაწილეობით დაფუძნდა ე.წ. სამუფთო, მუსლიმთა ცენტრალური ორგანო საქართველოში, აქტიური იყო მეჩეთების მშვენებლობის საკითხები და ზოგადად მედიაში წინა წლებთან შედარებით უფრო ხილვადი იყო ეს თემი. ასევე მნიშვნელოვანია, საზოგადოებაში არსებული თურქოფობიური განწყობები, რომელიც ასევე იყო პოლიტიკური რიტორიკის ნაწილი. ამ აგრესიას ხელს უწყობს მსოფლიოში მიმდინარე კონფლიქტებიც რადიკალი ისლამისტების მონაწილეობით. უბრალო მოქალაქეებისათვის ყველა მუსლიმი ერთი და იგივეა, სპეციალისტების მოსაზრებები კიდევ ამ საკითხზე ნაკლებად ისმის ქართულ მედიაში. თუმცა არსებობს კიდევ ერთი საინტერესო ფაქტორი. სავარაუდოდ, საპატრიარქოს ინიციატივით, მოქმედმა მთავრობამ აღადგინა საბჭოთა დროინდელი რელიგიის რწმუნებულის ინსტიტუტი. ის მთლიანად საპატრიარქოს კადრებით დაკომპლექტდა, ყოველგვარი წინასწარი კონკურსის გარეშე, ხოლო ხელმძღვანელად დანიშნა ზაზა ვაშაყმაძე, პირი, რომელიც სწორედ რელიგიური შეუწყნარებლობის შემცველი მოსაზრებების გახმოვანებით იყო ცნობილი. სწორედ ქობულეთში მომხდარი ინციდენტიდან ძალიან მალე, დახურულ შეხვედრაზე მან საინტერესო კონცეფცია გააცნო დამსწრე საზოგადოებას, რომელიც თამთა მიქელაძის [EMC-ის იურისტი] თქმით, შეადგენდა შემდეგ პუნქტებს:

1. ამ დრომდე რელიგიის პოლიტიკა უმცირესობების უფლებების დაცვაზე იყო ორიენტირებული და მნიშვნელოვანია, პოლიტიკა შეიცვალოს და საშინაო და საგარეო უსაფრთხოების დისკურსი შემოვიტანოთ;

2. სკოლებში რელიგიის საგნის სწავლება უნდა მოხდეს, რომელიც გააერთიანებს  პირადი რწმენის მოთხოვნილებებსა და რელიგიური მრავალფეროვნების შესახებ ცოდნას. რელიგიის სწავლებაში სახელმწიფო ჩარევა მინიმალური უნდა იყოს და ინფორმირებულობით უნდა შემოიფარგლოს.

3. არ შეიძლება რელიგიის თავისუფლების დაცვა ერთი ჯგუფის თვისუფლებების აღჭურვას და სხვებისთვის ვალდებულებების მინიჭების მოდელს ეფუძნებოდეს. (ეს ალბათ “უმრავლესობის უფლებების თაობაზე” ხელისუფლების და ეკლესიის პოზიციის განმეორებაა)

4. რელიგიის თავისუფლების დაცვა არსებულ რეალობას და მიზანს უნდა დაეფუძნოს, თუმცა ეს მიზანი უნდა იყოს ახლოს ჩვენს კონტექსტთან და ძალიან შორეულ პერსპქტივაზე სწორება არ უნდა ჰქონდეს. ამ კუთხით ევროპული სასამართლოს პრეცედენტული სამართლის რელატიურობას გაუსვა ხაზი.

ამ პოსტულატებიდან ჩანს, რომ საქართველოში უახლოეს მომავალში სიტუაცია მნიშვნელოვნად შეიცვლება რელიგიური შემწყნარებლობის მხრივ.

თქვენი აზრით, რა კომპლექსური მიდგომებია საჭირო, რომ საზოგადოებაში განსხვავებულის მიმართ დევნა მინიმუმადე დავიდეს?

 საჭიროა მართლაც კომპლექსური მიდგომები ამოქმედდეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს სენი არ შეჩერდება. უპირველეს ყოვლისა, საჭიროა პოლიტიკური მაამებლობა საპატრიარქოს მიმართ დასრულდეს და პოლიტიკოსებმა შეიგნონ, რომ მათი საქმე სახელმწიფო საქმიანობაა. მიუხედავად იმისა, რომ პატრიარქს თეორიულად ძალიან დიდი სიმბოლური კაპიტალი გააჩნია, პრინციპული პოლიტიკოსის წინააღმდეგ ისიც კი უძლურია. ამის მაგალითად საკმარისია ქალბატონი თამარ კორძაიას მაგალითი გავიხსენოთ. ეკონომიკური ფაქტორი მართლაც ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამ საკითხის მოგვარებას ალბათ ბევრი ათწლეული დასჭირდება. თუმცა აქ აუცილებლად უნდა გავითვალისწინოთ ერთი ფენომენი: მარქსისტული პოსტულატი, რომ ყოფიერების გაუმჯობესება ავტომატურად იწვევს ცნობიერების განვითარებას – საართველოში არ მუშაობს. თუ შევხედავთ სიტუაციას, აღმოვაჩენთ, რომ რელიგიური სიბნელის გამავრცელებელი სწორედ შეძლებული ფენაა. უფრო მეტიც, ძალიან ხშირად ყველაზე აგრესიულნი ამ მხრივ ოლიქარგები და ე.წ. ბიზნესმენები არიან. ამასთანავე, რელიგიური სიბნელის ცენტრი არის არა პერიფერია, არამედ დედაქალაქი თბილისი, რომელიც ეკონომოკურად უფრო დაწინაურებულია. ასე რომ, ეკონომუკირ აღმასვლაზე უფრო მნიშვნელოვანი საგანამნათლებლო და ჰუმანისტური მოძრაობის გაშლაა. ასეთი საქმიანობის მნიშვნელოვანი ნაწილია ფართომასშტაბიანი დისკუსიების ორგანიზება, ამ თემების განხილვა თოქ-შოუებშიც, სადაც კომპეტენტური ადამიანები საუბრობენ და განიხილავენ მათ. რა ხდება ამ კუთხით ჩვენთან? პირველი რიგში, არ არსებობენ პროფესიონალური სახის თოქ-შოუები, ყველა მათგანი იაფფასიან პოპულიზმზეა გადართული. შესაბამისად, მათ ძირითადი დაინტერსების სფერო და თემატიკა არის პოლიტიკური კინკლაობა, სკანდალები ან “ცნობილების“ ინტიმური ცხოვრების პიკანტური დეტალები თუ ტრაგიკომედიური რომანტიკული გამოცდილება. ამ საკითხზე დისკუსია არ ეწყობა არც ერთი აკადემიური მიმართულების დაწესებულების კედლებში. თვით არასამთავრობო ორგანიზაციებიც კი მხოლოდ იმპულსურ რეჟიმში არიან მიერთებულნი ამ თემატიკას. ანუ აპროტესტებენ, როდესაც უკვე ხდება რაღაც ცუდი, მაგრამ პრობლემატიკის ამოწურვას და მის ძირეულად მოგვარებას ხანგრძლივი სამუშაოს ჩატარება სჭირდება. ნებისმიერი რელიგია და ცნობიერება, რომელიც განსხვავებულთა და გარესამყაროს მიმართ ტოტალურად შეუწყნარებელია – წარმოადგენს საფრთხეს სამოქალაქო საზოგადოების პრინციპზე დაფუძნებული სახელმწიფოსათვის. მსგავსი განწყობებისაგან არც ისლამი თუ სხვა რელიგიური მიმინარეობაა ბოლომდე თავისუფალი და ამგვარი დისკუსიები ხელს მათ განვითარებასაც უწყობს.

საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიას რა როლი შეუძლია შეასრულოს რელიგიური შეუწყნარებლობის დაძლევაში და რატომ არ იყენებს თავის ბერკეტს?

საქართველოს ეკლესიას შეუძლია ძალიან პოზიტიური როლის შესრულება და მოვალეცაა საკუთარ მრევლს ნამდვილი ქრისტიანობა გადასცეს, რომელიც ქრისტიანს სხვების პატივისცემას, შემწყნარებლობას, სამართლიანობას და სხვების მდგომარეობაში შესვლისაკენ მოუწოდებს. თუმცა არსებობს რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც ამას არ აკეთებს. ეკლესიის წევრთა და იერარქთა უმრავლესობა აგრესიული ქრისტიანობის მიმდევარია. მათ ჰგონიათ, რომ ეს მიდგომაა სწორი. ფიქრობენ, რომ ახლა ვიმყოფებით კულტურათა კონფლიქტის პროცესში და სხვებისადმი აგრესია, მათი ჩაგვრა ავტომატურად ნიშნავს თვითმყოფადობის დაცვას. პატრიარქი და მთელი იერარქია თავს უფრო პოლიტიკოსებად მიიჩნევენ, ვიდრე რელიგიურ მოღვაწეებად. აქედან გამომდინარე, ისინი იყენებენ ელექტორატის შენარჩუნების ყველაზე მარტივ სტრატეგიას: დაშინებას მტრის ხატით. ჯერჯერობით ეს სტრატეგია ეფექტურად მუშაობს და საკმაოდ სტაბილურ მდგომარეობასა და დიდი რაოდენობის, უკონტროლო შემოსავლებს უზრუნველყოფს. ეკლესიას არ სურს იმყოფებოდეს სხვა რელიგიურ გაერთიანებებთან ჯანსაღ, კონკურენტულ მდგომარეობაში, როდესაც ისიც იძულებლი იქნება მრევლის მოპოვება შენარჩუნებისათვის იშრომოს, განახორციელოს კარიტატიული და სოციალური საქმიანობა, მისცეს კარგი განათლება საკუთარ მღვდელმსახურებს. ამგვარი დაშინებით კი თავიდან ირიდებს ჯაფასა და ღწვას. არის კიდევ ერთი მიზეზი, რომელიც ყოველთვის ხმოვანდება ხოლმე ასეთი პრეცედენტებისას. ესაა ერთგავრი სამაგიეროს მიგება მუსლიმთათვის, იმის გამო, რა მდგომარეობაშიც ქრისტიანები არიან ქვეყნებში, სადაც მათი რელიგიის აღმსარებლები უმრავლესობას შეადგნენ. ამ შემთხვევაში იგნორირება ხდება სახელმწიფოებრივი მიდგომისა, რომელიც მდგომარეობს იმაში, რომ ყველა მოქალქის კონსტიტუციური უფლება იქნეს დაცული, იმის მიუხედავად, რას ჩადიან ადამიანების სხვა ქვეყნებში მათი აღმსარებლობის სახელით. თუნდაც მათივე მიდგომიდან თუ ამოვალთ, ისმის შემდეგი კითხვა: რაში მდგომარეობს განსხვავება რადიკალ ისლამისტებსა და იმ ჯგუფის წევრებს შორის, რომლებიც ქრისტიანობის სახელით ჩაგრავენ და შეურაცხყოფენ მუსლიმებს?

ქრისტიანული ცნობიერება საქართველოში ძირითადად ინკლუზიური ხაზით ვითარდებოდა ისტორიული თვალსაზრისით. დღეს სწორედ გარესამყაროსთან ამგვარი მიდგომის ჩანაცვლება ხდება რადიკალური ექსკლუზივიზმით, რომელიც არ ტოვებს ადგილს განსხვავებულთათვის. ჩემი აზრით, რაც უფრო მეტი დრო გავა, სიტუაცია ამ მხრივ კიდევ უფრო გაუარესდება. მოცემულ მომენტში საპატრიარქოს სამიზნეებს სკოლები წარმოადგენენ, თუ იგი განზრახულს მიაღწევს და შეუწყნარებლობის ბავშვებისათვის სწავლება მოხდება, მთელი თაობები გაიზრდება ამ თარგზე.

წყარო:  netgazeti       theologymg

Please Share it! :)