BBC: საქართველო - მართლმადიდებლობა საკლასო ოთახში /Georgia: Orthodoxy in the classroom
BBC-ს ჟურნალისტი ნატალია ანთელავა საქართველოს შესახებ სტატიას აქვეყნებს, რომელშიც მართლმადიდებელი ეკლესიის გავლენის შესახებაა საუბარი. „ლიბერალი“ სტატიის თარგმანს გთავაზობთ.
ქართველ ლიბერალ პოლიტიკოსთა თქმით, ქვეყანა პოსტსაბჭოთა წარსულის გადალახვასა და დამოუკიდებელი ერის სახით გადარჩენას მხოლოდ ევროპასა და აშშ-სთან დაახლოებით შეძლებს, თუმცა, ცდილობს თუ არა ქვეყნის ანტიდასავლური მართლმადიდებელი ეკლესია (რომლის გავლენაც დღითიდღე იზრდება) სკოლების გამოყენებით რელიგიურ კონსერვატორთა თაობა გამოზარდოს, რომელთა შეხედულებები უფრო ვლადიმერ პუტინის რუსეთს ემთხვევა, ვიდრე დასავლეთისას?
როდესაც 2014 წლის 16 ოქტომბერს 14 წლის გიორგი სახლში მივიდა, მისი უფროსი ძმა დათო მაშინვე მიხვდა, რომ რაღაც ისე ვერ იყო. ნაცემი გიორგი, რომელსაც სილურჯეები ეტყობოდა, ყვებოდა, როგორც სცემა 4-მა უფროსმა ბიჭმა რიგრიგობით თანაკლასელების თვალწინ. „ეს უბრალოდ ბიჭების ჩხუბი არ ყოფილა“, - ამბობს დათო.
გიორგის იმის გამო სცემეს, რომ მან თავს ათეისტი უწოდა.
უფლებადამცველი ჯგუფების თქმით, ეს ერთ-ერთი მაგალითია იმ რელიგიური შეუწყნარებლობისა, რომელიც საქართველოს სახელმწიფო სკოლებში მზარდია და რომელსაც, მათი თქმით, მხარს ქვეყნის მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ მხარდაჭერილი ინდოქტრინაციის კამპანია უჭერს.
„მათ მითხრეს: შენ ჩვენს რელიგიას შეურაცხყოფ, შენ მოღალატე ხარ“, - ამბობს გიორგი. კლასის დამრიგებელმა ეს ამბავი დაადასტურა, თუმცა აღნიშნა, რომ პრობლემა უკვე მოგვარდა.
მიუხედავად ამისა, გიორგის ძმა, რომელსაც ურჩევნია, მისი გვარი არ დავასახელოთ, ამბობს, რომ ზეწოლა გაგრძელდა და მოძალადეთა დაუსჯელობის გამო, აღშფოთებას გამოთქვამს. მისი თქმით, ერთადერთი ალტერნატივა კერძო სკოლაა, რომელსაც მისი მშობლები ვერ გასწვდებიან.
ბრძოლის ველი სკოლაში
ათეისტობა საქართველოში დათოს უმცირესობად აქცევს. საქართველოს მოსახლეობის 80% თავს მართლმადიდებლად მიიჩნევს და მათ შორის ყველაზე რელიგიურები ახალგაზრდები არიან.
ეკლესიის კონსერვატიული გზავნილი ქვეყნის ლიბერალურ, პროდასავლურ გეზს მნიშვნელოვნად ეწინააღმდეგება, რომელსაც, რაც უნდა გასაკვირი იყოს, ქართველთა უმრავლესობა, ასევე მხარს უჭერს.
სკოლები იდეოლოგიური ბრძოლის ველად იქცა.
მართლმადიდებელი ეკლესიის აღორძინება ადრეულ 1990-იანებში დაიწყო, როდესაც რელიგიამ საბჭოთა კავშირის დანგრევის შემდეგ დატოვებული იდეოლოგიური ვაკუუმის შევსება დაიწყო. მისი რადიკალიზაცია, - ყოველ შემთხვევაში ნაწილობრივ მაინც, - იმ აგრესიული პროდასავლური რეფორმის საპასუხო რეაქციაა, რომელიც წინა მთავრობაში მიხეილ სააკაშვილმა დაიწყო.
მისი მცდელობით, რელიგიის სწავლება საგანმანათლებლო დაწესებულებებიდან ამოიღეს, რამაც დიდი დაპირისპირება გამოიწვია. 2005 წელს მთავრობის მიერ სკოლებში რელიგიური სიმბოლიკის აკრძალვამ აქტიური მართლმადიდებელი ჯგუფები აღაშფოთა.
ჯგუფთა შორის ყველაზე მასშტაბური იყო მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი (მმკ), მშობელთა და სასულიერო პირთა გამაერთიანებელი ჯგუფი, რომელიც ცნობილი გახდა აგრესიით, ხშირ შემთხვევაში უმცირესობათა ჯგუფების მიმართ უხეში დემონსტრაციებით.
მმკ-ს ლიდერი მშობლებს „ჰარი პოტერის“ აკრძალვისკენ მოუწოდებდა, რადგან ის „სატანური“ იყო, არბევდა ჰელუინის წვეულებებს და საგანმანათლებლო რეფორმის წინააღმდეგ ლობირებდა. მმკ-ს ლიდერმა BBC-ს მრავალჯერ უთხრა უარი ინტერვიუზე, რომელიც, მისი თქმით, „სიმართლეს დაამახინჯებდა“.
რელიგია საქართველოში
მართლმადიდებელი ქრისტიანი - 83.9%
მუსლიმი - 9.9%
სომეხთა სამოციქულო ქრისტიანული თემი - 3.9%
კათოლიკე 0.8%
არც ერთი 0.7%
წყარო: 2002 წლის გამოკითხვა
ზეწოლა ბავშვებზე
2012 წელს სააკაშვილის მთავრობა არჩევნებში უფრო ტრადიციონალისტურ კოალიცია „ქართულ ოცნებასთან“ დამარცხდა, რომელსაც ეკლესია და ძირითადი მართლმადიდებელი ჯგუფები მხარს დიდი ენთუზიაზმით უჭერდნენ.
მას შემდეგ „სკოლებში კოლექტიური ლოცვების, ქადაგებისა და ინდოქტრინაციის აღორძინება დაიწყო“ - ამბობს საქართველოს ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის წარმომადგენელი ეკა ჭითანავა, რომელმაც ახლახან 33 რელიგიურ უმცირესობას შორის გამოკითხვა ჩაატარა. ყველა მათგანი ამბობს, რომ მათი შვილები სკოლებში ზეწოლას განიცდიან, განსაკუთრებით - მუსლიმები და იეჰოვას მოწმეები.
განათლების სამინისტრომ აღნიშნულ შემთხვევებს „ცალკეული ინციდენტები" საჯაროდ უწოდა. მთავრობის თქმით, იგი განსხვავებული მრწამსის მიმართ ტოლერანტობის გაძლიერებას ახლად შექმნილი რელიგიურ საკითხთა სააგენტოთი ცდილობს. სააგენტოს ხელმძღვანელმა ზაზა ვაშაყმაძემ სიამაყით მაჩვენა სააგენტოს კალენდარი, რომელზეც ყველა აქტიური რელიგიური ჯგუფის დღესასწაულია დატანილი.
მიუხედავად ამისა, ყველა სკოლაში, რომელსაც ჩვენ ვესტუმრეთ, მეტწილად ხატები და მართლმადიდებლური ელემენტები იყო გამოფენილი.
თერჯოლის სოფლის #2 სკოლაში კლასის დამრიგებელმა მითხრა, რომ კლასში „ბავშვებთან სამუშაოდ“ მღვდელი ხშირად მიჰყავდა და რომ მისი „ოცნება“ იყო, სამლოცველო ოთახი ჰქონოდა.
მისი თქმით, სიამაყით ეხმარებოდა მღვდელს იეჰოვას მოწმეთა მიერ სამლოცველოს აშენების წინააღმდეგ დემონსტრაციის ორგანიზებაში. „ამის აშენებას როგორ დავუშვებდი? ბავშვები სკოლის გზაზე ჩაუვლიან და ყველამ ვიცით, რა ადვილია ბავშვის ცდუნება“ - თქვა მან.
მის მაგიდაზე იდო დიდი სურათი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ხელმძღვანელის, პატრიარქ ილია II-ისა, რომელიც ქვეყანაში ყველაზე პოპულარული საჯარო ფიგურაა. მისი ულტრა-კონსერვატიული გზავნილი, რომ ქალებმა ქმრებს ფეხები უნდა ბანანონ, ქვეყნის მასშტაბით აქტივისტებისა და მღვდლებისგან ხშირად ისმის.
ერთ-ერთი მათგანია მამა იოთამე, რომელიც ქალაქგარეთ პატარა ეკლესიაში მსახურობს. მას შემდეგ, რაც მრევლთან ქადაგება დაასრულა, ვკითხე, რას მიიჩნევდა საქართველოს წინაშე არსებულ ყველაზე დიდ საფრთხედ. „გეები“ - მითხრა მან თვალისდაუხამხამებლად. მეტიც, მან უფრო შეურაცხმყოფელი ტერმინოლოგია გამოიყენა. მისი თქმით, დასავლეთი ჰომოსექსუალობასა და პედოფილიას ავრცელებს.
ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში სიტყვა „გეი“ და LGBT (ლესბოსელი, გეი, ბისექსუალი და ტრანსგენდერის აბრევიატურა) სიძულვილის ტერმინოლოგიაა, რომელიც ხშირად პროდასავლური პირების მიმართ გამოყენება.
„იცოდით, რომ ევროპაში ხელისუფლების სათავეებში პედოფილური პარტიები მოვიდნენ?“ - მკითხა მამა იოთამემ.
კავშირები რუსეთთან?
2013 წელს იგი ერთ-ერთი იყო იმ ათეულობით მღვდელს შორის, რომლებიც კამპანიით ქუჩებში გამოვიდნენ. ჯოხებითა და ჯვარცმებით შეიარაღებულები ჰომოფობიის წინააღმდეგ ორგანიზებულ პატარა მსვლელობას დაესხნენ თავს, სადაც ათეულობით ადამიანი დაშავდა.
მსვლელობის ორგანიზატორ ირაკლი ვაჭარაძეს სჯერა, რომ ამაში უფრო დიდი ძალები იყვნენ გარეულნი, სახელდობრ საქართველოს ძველი იმპერიული მმართველი - რუსეთი.
მართლმადიდებლობა პუტინის აღზევებული რუსეთის ქვაკუთხედია, რომლის მთავარ მტრებადაც გეები მიიჩნევიან.
„პუტინისთვის გეები ახალი ებრაელები არიან“ - ამბობს ვაჭარაძე. „პუტინმა ჰომოსექსუალობის დასავლეთთან გასაიგივებლად იგივე გზა გამონახა, რომლითაც ჰიტლერმა ებრაელები გერმანელი ხალხის ბედნიერების ხელისშემშლელად გამოაცხადა“.
სტრატეგიამ გაამართლა რუსეთსა და აღმოსავლეთ უკრაინაში, სადაც პრორუსული მეამბოხეები აცხადებენ, რომ მართლმადიდებლური რელიგიისთვის და, როგორც თავად უწოდებენ, ისეთი გარყვნილი დასავლური ღირებულებების წინააღმდეგ იბრძვიან, როგორიც ჰომოსექსუალობაა.
ვაჭარაძეს სჯერა, რომ მოსკოვი იმავე ანტიდასავლური გზავნილების საქართველოში გასავრცელებლად ეკლესიას იყენებს.
საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია უარყოფს, რომ რუსეთის იარაღია და ამბობს, რომ კავშირები ისტორიულია.
თუმცა იგი თავის სწავლებებში თანამედროვე რელიგიურ რუსულ ლიტერატურას იყენებს. მამა იოთამემ მითხრა, რომ სამი წლის წინ ჩამოსულმა რუსმა მღვდლებმა ყოველწლიური რელიგიური სასწავლო ბანაკების ორგანიზება დაიწყეს საქართველოში. მან სწორედ აქ შეიტყო, რომ „პედოფილური პარტიები დაეპატრონნენ ევროპას“. მას სურს, რომ ახალგაზრდობა დასავლეთიდან წამოსული „გარყვნილების ტალღისგან“ დაიცვას.
საკვირაო ქადაგებებში ასობით მღვდელი ავრცელებს გზავნილს, რომ საქართველოს სწრაფვა დასავლეთისკენ უძველეს ქრისტიანულ რწმენას აღარ შეესაბამება. ისინი ახალგაზრდებს ეუბნებიან, რომ არჩევანი უნდა გააკეთონ.
Georgia's liberal politicians say only alignment with Europe and the US will allow the country to overcome its post-Soviet past and survive as an independent nation. But is the country's anti-Western and increasingly influential Orthodox Church using schools to breed a generation of religious conservatives whose beliefs are more aligned with Vladimir Putin's Russia than the West?
When 14-year-old Giorgi came home from school on 16 October 2014 in Tbilisi, Georgia, his older brother Dato knew immediately something was wrong. Bruised and battered, Giorgi described how four older boys took turns kicking him in front of other schoolmates. "This wasn't just a boys' fight," Dato says.
Giorgi was beaten because he had called himself an atheist.
Rights groups say this is just one example of growing religious intolerance in Georgia's state schools, fostered by what they say is a campaign of indoctrination encouraged by the country's Orthodox Church.
"They told me: 'You offend our religion, you are an infidel,'" Giorgi says. The school principal confirmed the story, but said the issue has been resolved.
But the brothers, who didn't want their last name used, say the intimidation has continued, and they are angry the perpetrators have not been punished. The only alternative school is private, they say, and their parents can't afford it.
School battlegrounds
Dato's atheism puts him in a minority in Georgia. More than 80% of Georgians call themselves Orthodox, with the young among the most religious.
But the church's conservative message is increasingly at odds with the country's liberal, pro-Western direction, which paradoxically most Georgians also support.
Schools have become an ideological battleground.
The Holy Trinity Cathedral in Tbilisi was built at considerable expense after Georgia gained independence in 1991
The resurgence of the Orthodox Church began in the early 1990s, when religion filled the ideological vacuum left by the USSR's collapse. Its radicalisation - in part at least - is a reaction to the aggressive pro-Western reforms of the previous government of Mikheil Saakashvili.
His attempts to take religion out of public education caused a huge backlash. The 2005 government ban on religious symbols in schools galvanised grassroots Orthodox groups.
The largest was the Orthodox Parents' Union (OPU), an umbrella group for parents and priests, which became notorious for its aggressive, often violent demonstrations against minorities.
OPU leaders urged parents to ban Harry Potter because it was "satanic", raided Halloween celebrations and lobbied against education reform. The OPU leader turned down the BBC's repeated interview requests because he said in an email it "will twist the truth".
Since then, "collective prayers, preaching and indoctrination in public schools have been on the rise," says Eka Chitanava from Georgia's Tolerance and Diversity Institute, which recently conducted a survey of 33 religious minorities. All said their children are facing pressure at school, especially Muslims and Jehovah's Witnesses.
The education ministry has publicly dismissed these concerns as "individual incidents". The government says it promotes greater tolerance of different faiths through its newly created Agency for Religious Affairs. Its head Zaza Vashakmadze proudly showed me an agency calendar listing holidays from all the main religious groups.
But icons and Orthodox paraphernalia were prominently displayed in all the schools we visited.
In school number two in the village of Terjola, the principal told me she often brought in the priest to "work with children" and that it was her "dream" to have a prayer room.
She said she was proud to help a local priest organise a demonstration against a local Jehovah's Witness community's plans for a temple. "How could I allow this to be built? Children will walk past it on the way to school and we all know how easy it is to tempt a child," she said.
On her desk was a large photograph of Patriarch Ilia II, the head of Georgia's Orthodox Church and the country's most popular public figure. It is his ultra-conservative message - in one sermon the Patriarch said women must wash their husbands' feet - that is being magnified by activists and priests across the country.
Patriarch Ilia II's Orthodox Church shares many of Russian President Putin's anti-Western views
One of them is Father Iotame, who fills a small church outside the capital. After his sermon, I ask him what he considers the biggest threat facing Georgia. He doesn't blink. "Gays." In fact he uses a much ruder word. The West, he says, is spreading homosexuality and paedophilia.
Across the former Soviet Union, the words "gay" and "LGBT" - an abbreviation for Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender - are hate terms often used to describe any Western-leaning figure.
"Did you know that paedophile parties have now come to power in Europe?" Father Iotame asked.
Russian links?
In 2013, he was one of several dozen priests who took their campaign to the streets. Armed with sticks and crucifixes, they attacked a small rally against homophobia and left dozens injured.
The rally organiser Irakli Vacharadze believes bigger forces were involved, namely Georgia's old imperial master: Russia.
Orthodox priests were at the forefront of the protest at the gay rights march in May 2013
Orthodoxy is the cornerstone of Putin's resurgent Russia, and gays are considered its biggest enemies.
"For Putin gays are the new Jews," says Vacharadze. "Much the same way that Hitler found the Jews to be an impediment to the happiness of the German nation, Putin has found a way to equate homosexuality with the West."
The strategy has worked in Russia and in Eastern Ukraine, where pro-Russian rebels say they are fighting for Orthodox beliefs and against what they call corrupting Western values like homosexuality.
And Vacharadze believes Moscow is using the church to spread the same anti-Western message in Georgia.
The Georgian Orthodox Church denies being an instrument of Russia, saying the links are historical.
But it cites modern religious Russian literature in its teachings, and Father Iotame told me visiting Russian priests started organising annual religious "boot camps" in Georgia three years ago - where he learned about "paedophile parties taking over Europe". He wants to save the young from "a wave of filth" from the West.
In weekly sermons, hundreds of priests are delivering the same message: Georgia's Western aspirations are no longer compatible with its ancient Orthodox faith. And they are telling Georgia's young people they have to make a choice.
Crossing Continents is on BBC Radio 4 on Thursday 7 May at 11:00 BST. You can listen to the programme online or download the podcast.
Комментариев нет:
Отправить комментарий