„ნასა" ზაფხულის მიწურულს მარსზე გასაფრენად განკუთვნილი თერმობირთვული სარაკეტო ძრავის გამოცდას ჩაატარებს. ამ უნიკალური და საკმაოდ მარტივი ძალური დანადგარით ასტრონავტებს მარსზე აღმოსაჩენად მხოლოდ 30 დღე დასჭირდებათ.
გასულ თვეს „ნასას" სიმპოზიუმზე მეცნიერმა ჯონ სლაუმ (John Slough) და მისმა გუნდმა ვაშინგტონის უნივერსიტეტიდან წარმოადგინეს მარსზე პილოტირებული მისიის კონცეფცია, რომელიც თერმობირთვული წევის გამოყენებას ეფუძნება. მათი გაანგარიშებისა და კომპიუტერული მოდელირების მონაცემების თანახმად, მარსზე გასაფრენად მათ მიერ შემუშავებული თერმობირთვული ძრავით საჭირო იქნება მხოლოდ 30-დან 90-დღემდე.
ასეთი მცირე დრო ამგვარი ფრენის მრავალ პრობლემას მოხსნის; მაგალითად, მკვეთრად მცირდება სხივური დაავადების, ხანგრძლივი უწონობის გამო ჯანმრთელობის გაუარესების საშიშროებას, აგრეთვე კონსტრუქტორთა „თავის ტკივილს", რომლებიც ახლა იმაზე ფიქრობენ, თუ როგორ განათავსონ მცირე ხომალდზე სამი წლის წყლისა და საკვების მარაგი.
მაგრამ რამდენად შესაძლებელია თანამედროვე ტექნოლოგიით მარსამდე მისვლა ესოდენ მცირე დროში? სლაუს ექსპერიმენტმა დაადასტურა, რომ ეს შესაძლებელია. ამჟამად მიმდინარეობს ექსპერიმენტის აქტიური მომზადება, რომლის დროსაც ლაბორატორიაში ჩატარდება თერმობირთვული სარაკეტო წევის ახალი ტექნოლოგიის გამოცდა.
ასეთი მცირე დრო ამგვარი ფრენის მრავალ პრობლემას მოხსნის; მაგალითად, მკვეთრად მცირდება სხივური დაავადების, ხანგრძლივი უწონობის გამო ჯანმრთელობის გაუარესების საშიშროებას, აგრეთვე კონსტრუქტორთა „თავის ტკივილს", რომლებიც ახლა იმაზე ფიქრობენ, თუ როგორ განათავსონ მცირე ხომალდზე სამი წლის წყლისა და საკვების მარაგი.
მაგრამ რამდენად შესაძლებელია თანამედროვე ტექნოლოგიით მარსამდე მისვლა ესოდენ მცირე დროში? სლაუს ექსპერიმენტმა დაადასტურა, რომ ეს შესაძლებელია. ამჟამად მიმდინარეობს ექსპერიმენტის აქტიური მომზადება, რომლის დროსაც ლაბორატორიაში ჩატარდება თერმობირთვული სარაკეტო წევის ახალი ტექნოლოგიის გამოცდა.
ორიგინალური თერმობირთვული ძრავის გამოცდა ზაფხულის მიწურულს ჩატარდება. მისი საბაზო ტექნოლოგიები უკვე მუშაობს, ამიტომ სავსებით შესაძლებელია, რომ სწორედ ასეთი ძალური დანადგარის წყალობით მარსს პირველი ასტრონავტები იწვევიან.
მეცნიერებმა ჯონ სლაუს მეთაურობით სარაკეტო ძრავის განსაკუთრებული სახეობა შეიმუშავეს. მასში პლაზმის სპეციფიკური სახეობა იკუმშება ზემაღალ წნევამდე მაგნიტური ველის მეშვეობით, რის შემდეგაც იწყება სინთეზის რეაქცია. ლაბორატორიაში ეს ტექნოლოგია უკვე წარმატებით გამოცდილია – ახლა საჭიროა ძრავის სრულფასოვანი პროტოტიპის გამოცდა.
სლაუს ძრავის მუშაობის პრინციპი საკმაოდ მარტივია. რაკეტის კვებისათვის შემუშავებულია სისტემა, რომელშიც მძლავრი მაგნიტური ველი კუმშავს პლაზმის გარშემო განთავსებულ თხელ ლითონის რგოლებს. ეს რგოლები იკუმშება დეიტერიული პლაზმოიდის გასწვრივ და სინთეზის რეაქციას იწვევს. ეს რეაქცია მხოლოდ რამდენიმე მიკროწამი გრძელდება, მაგრამ ამ დროის განმავლობაშიც კი თავისუფლდება საკმარისი ენერგია რგოლების ლითონის სწრაფი გახურებისა და იონიზებისათვის. ამის შემდეგ იონიზებული ლითონი მაღალი სიჩქარით ამოიფრქვევა რაკეტის მაგნიტური საქშენიდან. ეს პროცესი წუთში ერთხელ მეორდება, რაც ქმნის რეაქტიულ წევას.
ლაბორატორიული გამოცდისათვის მეცნიერებმა ალუმინისაგან დამზადებული რგოლები გამოიყენეს, მაგრამ რეალურ კოსმოსურ ძრავას ლითიუმის რგოლები ექნება. ლაბორატორიაში ამ ლითონის გამოყენება შეუძლებელია მაღალი აქტიურობის გამო – სასტენდო გამოცდისათვის ალუმინიც საკმარისია.
ამჟამად მიმდინარეობს ახალი ძრავის მასშტაბური გამოცდისათვის მზადება. კოსმოსური ტექნიკის კვალობაზე მისი კონსტრუქცია საკმაოდ მარტივია: მასიური მაგნიტი მიერთებული კონდენსატორის ძალური კაბელით და წვის კამერა, საიდანაც მაგნიტური ველი მუშა სხეულს (ამ შემთხვევაში – იონიზებულ ლითონს) აგდებს. დანადგარი მიკროწამის განმავლობაში 1 მილიონ ამპერამდე დენს აწარმოებს.
სლაუს ძრავის ღირსებაა დიდი წევა, მინიმალური რადიოაქტიური დაბინძურება და მარტივი კონსტრუქცია. რა თქმა უნდა, მას საწვავი სჭირდება, თანაც საკმაოდ ძვირად ღირებული ლითიუმი, აგრეთვე ელექტროენერგიის წყარო. მაგრამ ამჟამინდელ ქიმიურ რაკეტებთან შედარებით ახალი ძალოვანი დანადგარი ძალიან პერსპექტიულია.
Комментариев нет:
Отправить комментарий