ქრისტიანობაში ეროვნული მესიანიზმის მაპროვოცირებელ ფაქტორს წარმოადგენს ისრაელის ძველაღთქმისეული მესიანიზმი. თავად ეროვნული მესიანიზმის იდეა დღესაც ფორმირდება, როგორც დემიურგის განსაკუთრებული კავშირი ეროვნული ნიშნით გაერთიანებულ საზოაგადოებასთან. ქრისტიანობაში ეს ტენდენცია ჯერ კიდევ ბიზანტიის იმპერიაში ღებულობს სათავეს. იმდენად რამდენადაც მონარქიული საზოგადოება ცენტრალიზებულია ერთი პიროვნების გარშემო, წარსულში მისი მთავარი გმირი მონარქი გახლდათ, რომელსაც უნდა დაეფუძნებინა ზეციური იერუსალიმი მიწაზე. სწორედ ამ ესქატოლოგიური მოვლენისკენ მიისწრაფვოდა ქვეცნობიერად საზოგადოება (განსაკუთრებით არაინტელექტუალი, მდაბიო ხალხი) – რადგანაც იქ არ იქნება მონობა და აზნაურობა, რადგანაც იქ კრავი და მგელი ერთად მოსძოვენ, რადგანაც იქ თაფლისა და რძის მდინარეები იდენენ. ფაქტიურად „მესიის მახვილის“ დიადი დანიშნულება სოციალური სამოთხის შექმნას წარმოადგენდა.
შეიცვალა პოლიტიკური მართვის სისტემები, ერთპიროვნული მონარქია წარსულს ჩაბარდა, მაგრამ ქრისტიანულ საზოგადოებაში (არამარტო საქართველოში) კვლავ რჩება სურვილი მონარქის, როგორც «ზეციური მეუფის სულშთაბერილი ხატების» ყოლისა, რაღა თქმა უნდა კვლავ ქვეცნობიერი, რელიგიურ ესქატოლოგიაში გათქვეფილი სოციალური პრობლემატიკის გადაჭრის სურვილით.
ქართულ რეალობაში „საქართველოს გაბრწყინების“ იდეაც შეიცავს რელიგიური (მეტად კი სოციალური) მონარქიზმისკენ სწრაფვას. ქართულ მესიანიზმში არის მონარქისტული მიმდინარეობა, მაგრამ ხალხის ცნობიერებაში მიწიერ მონარქზე მეტ საფუძველს მომავალი „გაბრწყინებისათვის“ ჩვენი ქვეყნის ღვთისმშობლის წილხვედრობა წარმოადგენს. საქართველო არის ღვთისმშობლის მფარველობის ქვეშ. (საინტერესოა, რომ ამას ამბობენ ბერძნებიცა და რუსებიც საკუთარ სამშობლოზე.) ერთი სიტყვით მოლოდინი ასეთია: საქართველო გაბრწყინდება. ზეგარდაო გაბრწყინდება. დიახ, მხოლოდ საქართველო გაბრწყინდება, რადგანაც ძველაღთქმაში ისრაელისა არ იყოს, ახალში საქარეთველოა ის საზოგადოება, რომელთანაც უფალს განსაკუთრებული კავშირები აქვს. (ასევე ფიქრობდნენ ბედკრული ბიზანტიელებიც.)
თანამედროვე ეროვნულ-მესიანისტური მიდრეკილებებისათვის მეტად ხელისშემწყობია დღეს გავრცელებული დამოკიდებულება ადგილობრივი ეკლესიების მიმართ: საქრთველოს საპატრიარქო არის ერთი ქრისტეს ეკლესია, არსებობენ სხვა მართლმადიდებელი საპატრიარქოებიც, რომელნიც ასევე არიან ქრისტეს სხვა ეკლესიები. ანუ დღეს მრევლის დიდ უმრავლესობას ჰგონია, რომ ის რაც სხვა ადგილობრივ ეკლესიებთან გვარეთიანებს არის მხოლოდ სიტყვა „მართლმადიდებელი.“ დაკარგულია სწორი და ქმედითი გააზრება სიტყვებისა „ერთი, წმინდა, კათოლიკე და სამოციქულო.“
თუმცაღა თავად წყარო ჩვენი საუბრის თემისა ისრაელის რჩეულობაში, მის ბიბლიურ ისტორიაში იღებს სათავეს. ისრაელის საზოგადოების ზნეობრივ-რელიგიურ დაცემას მოჰყვებოდა ხოლმე უფლის სასჯელი, რაც ასე კარგად ჩანს მსაჯულთა წიგნში, სადაც თითქმის ყველა მსაჯულის ისტორიას წინ უძღვის მსგავსი შესავალი „უსჯულოებდა ისრაელი უფლის თვალში და ამყოფა ისინი ღმერთმა …… ხელში ….. წელი.“ მსგავსად ისრაელისა ქართული მესიანიზმის წარუმატებლობა ბრალდება საზოგადოების დაბალ ზნეობრიობასა და რელიგიურობას: მოვა დრო, ხალხი შეინანებს და მაშინ გაბრწყინდება საქართველო, რაც თავისთავში გულისხმობს: საზღვრების ნიკოფსიითგან დარუბანდამდე აღდგენას, ქვეყნის რეგიონალურ-პოლიტიკურ ლიდერობას, ეკონომიკურ აღმავლობას. ასე ხდებოდა ისრაელის შემთხვევაშიც.
ფაქტია, რომ სამყაროს შემოქმედს ნამდვილად ჰქონდა ისრაელთან განსაკუთრებული კავშირი(აღთქმა), მაგრამ საინტერესოა იყო თუ არა ამ კავშირის განმაპირობებელი ეროვნული ნიშანი, რომელიც იქნება ქართული მესიანიზმის ბიბლიური არგუმენტი? ერთი რამის თქმა დანამდვილებით შეგვიძლია, რომ მართალია მეტად იშვიათად, მაგრამ მაინც ვხვდებით წმინდა წერილში ისრაელის გარეთ ჭეშმარიტი ღმერთის თაყვანისცემას: მელქიცედეკისა და იობის შემთხვევებში. სხვა მხრივ ისრაელი რელიგიურ-ეროვნული პროზელიტიზმით ხასიათდება (მაგ. მეძავი რექაბი, რომელსაც მაცხოვის გენეალოგიაშიც კი ვხდებით.) პროზელიტი ხდება ისრაელის სახლის წევრი. ასე, მაგალითად, აბრაამი, რომელმაც ღმერთისგან გამრავლების აღთქმა მრავალჯერ მიიღო, ფიქრობდა, რომ ამ აღთქმის შესრულება და მისი სახლის, მისი თესლის გამრავლება საკუთარ სახლთუხუცესს, დამასკელ ელიაზარს მოუწევდა. ელიაზარი არ იყო ლოთივით აბრაამის სახლეულშუი დაბადებული, ის პროზელიტი გახლდათ, მაგრამ აბრაამის ცნობიერებაში ის სახლეულის წევრად აღიქმება. მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელის საზოგადოებაში მკაცრი გვაროვნულობა და მემკვიდრეობითობა იყო დაცული, რელიგიური პროზელიტი მაინც ეროვნულ პროზელიტსაც ნიშნავდა. აღთქმა ერთის მხრივ საერთო-საკაცობრიო, მეორეს მხრივ კი აბრაამის თესლის კუთვნილებაა. ის საერთო საკაცობრიო მნიშვნელობას აღსრულებისას იძენს, მანამ კი მხოლოდ ისრაელის პატივია. ცხადია ის ვინც აღთქმის წევრი ხდებოდა, წინადაცვეთით ადასტურებდა აღთქმაში შესვლას, ხდებოდა ისრელის ეთნიკური საკუთრებაც.
ამრიგად ძველი აღთქმის ეკლესია (მელქიცედეკისა და იობის გამოკლებით) – კრებული რომელიც უზენაესი ღმერთის თაყვანისმცემელია – ასევე წარმოადგენს ერთ, ეროვნული ნიშნით გაერთიანებულ საზოგადოებას.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ძველი აღთქმის ეკლესიის საზღვრები ემთხვევა ისრაელის ეთნიკურ საზღვრებს.
აი აქ იკვეთება სამყაროს შემოქმედის განსაკუთრებული დამოკიდებულების მიზეზი, ისრაელის, როგორც ეროვნული ნიშნით გაერთიანებული საზოგადოების მიმართ – ისრაელი ამავე დროს ეკლესიაცაა, თავისი დროის una sancta.
ახალაღთქმაში კი ეკლესიის საზღვრები ქარიზმატული და მეტად მკრთალია: ეკლესია არის იქ სადაც არის მაცხონებელი მადლი სულიწმიდისა, რომელიც ტრიალებს ადამიანთა კრებულში – ეპისკოპოსით სათავეში. ახალი აღთქმის ეკლესია, როგორც ზემოთ ვთქვით არის ქრისტეს მთელი კისტიური სხეული და არა კონკრეტული საპატრიარქოს იურისდიქციის საზღვრები.
ცხადია იმის თქმა, რომ ეკლესია არის იქ, სადაც კეთილმორწმუნე ქართველობაა მეფით სათავეში, ან რომ ეკლესია იყო იქ, სადაც კეთილმორწმუნე ბიზანტიელები იყვნენ იმპერატორით სათავეში – მსუბუქად რომ ვთქვათ, ყოველგვარ საღვთისმეტყველო აზრს მოკლებულია. ისევე როგორც ჩვენი მსჯელობის მიხედვით, ბიბლიურ არგუმენტაციას მოკლებულია ეს იდეოლოგიაც, რადგანაც ახალ აღთქმაში, ისევე როგორც ძველშიც, ღმერთს განსაკუთრებული კავშირი აქვს მხოლოდ და მხოლოდ კონკრეტულ პიროვნებასთან და ერთადერთ საზოგადოებასთან: „ერთი, წმინდა, კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესიასთან.“ – სადაც ხორციელდება კიდეც ჭეშმარიტი მესიანიზმი – აღესრულება ქრისტეს გარშემო შემოკრებილი კაცობრიობის ხსნა, მარადიული სიცოცხლისათვის.
ბექა ებრალიძე
Комментариев нет:
Отправить комментарий