გონიერების სავანე

ვფიქრობ, მართებულია, შევეხოთ საღმრთო ბუნებისათვის მეტყველებისა და საუბრის მახასიათებლობის საკითხსაც, რომელზედაც არაერთხელაა მოთხრობილი წმიდა წიგნში და მოკლედ განვიხილოთ, რაში მდგომარეობს აღნიშნულის სულისკვეთება. უფლის ღვთაებრივი ბუნებისათვის სრულიად უცხოა მატერიალური ელემენტი, როგორც მისთვის დამახასიათებელი. იგი მისი არსის გარეთ ქმნის მატერიას. იმდაგვარი მეტყველება, საუბარი, სიტყვა, რომელიც დამახასიათებელია ადამიანისთვის, მატერიალური, დროში განხორციელებული ქმედებაა, რომელიც წარმოთქმამდე ჯერ გაიაზრება, შემდგომ კი დროში ხორციელდება ხმოვანი მეტყველებით. ბაგით წარმოთქმული ჰაერში განბნევადია და ამიტომ არ მოიაზრება, როგორც შემოქმედისთვის დამახასიათებელი თვისება.
ღმერთის ღვთაებრივი ბუნება ამგვარად არ მეტყველებს, ანუ არ ლაპარაკობს. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ღმერთი უსიტყვო არ არის. მასში მუდმივად არის სიტყვა, აზრი, მის მიერ უჟამოდ შობილი, როგორც მარადის მასში მყოფი ძე ღმრთისა. როდესაც ვიხსენებთ წმიდა წერილში გადმოცემულ ძე ღვთისას დედამიწაზე ცხოვრებას, სადაც მოთხრობილია, რომ უფალი ჩვენი, იესო ქრისტე, თავად საუბრობდა, ასწავლიდა და მეტყველებდა კაცთაშორის (მსგავსად მეტყველი ადამიანისა), ეს მიუთითებს მოწყალე ღმერთის თავმდაბლობაზე, რომელიც მონურ სახეს ღებულობს და ადამიანურ ბუნებას იძენს, რათა აღასრულოს კაცობრიობის საუკუნო წყევისაგან გამოხსნის საღმრთო სურვილი და საიდუმლოება. რადგან მეტყველება ზოგადად ადამიანური ბუნების დამახასიათებელი თვისებაა, ისაუბრა იესო მაცხოვრის ადამიანურმა ბუნებამ, რომელიც წარმოთქვამდა ღვთაებრივისას. ძე ღვთისას ადამიანურმა ბუნებამ ხომ ყოველი ადამიანური განიცადა, გარდა ცოდვისა. მეტყველების უნარი, რომელიც დროში იწყება და მთავრდება, უფალმა მიანიჭა ადამიანს, როგორც თავის ქმნილებათაგან ყველაზე მაღლა მდგომს, აზროვნების მქონედ შექმნილს,უკვდავი სულით შემოსილს. სწორედ ამ სულის შინაგან მოძრაობას, აზროვნებას წარმოადგენს იგი, როგორც შინაგანს, განსჯაში მიმდინარეს, მეორე მხრივ, წარმოთქმაში გამოხატულს, რომელიც შინაგან ნააზრევს გადმოსცემს. ჩვენი მეტყველების უნარის პირველადი დანიშნულებაა მიახლება მასზე აღმატებული უკვდავი აზრის შესაცნობად, რომელიც ჩვენეულად არ გამოითქმის. ნახეთ, რას ბრძანებს წმ. ისააკ სირიელი: ''მეტყველება ამქვეყნიურ ცხოვრებაში გამოსაყენებელი უნარია, მდუმარება კი იმქვეყნიური ცხოვრების საიდუმლოება''. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ უფლისათვის დამახასიათებელია იმდაგვარი აზროვნება, რომელიც მყისიერად სრულდება. აღსანიშნავია, რომ საღმრთო მადლით მოსილი ადამიანური გონი წერს და მეტყველებს იმის შესახებ, რასაც მას შთაგონებით ამცნობს სულიწმიდა და რის დატევაც მას შეუძლია. საღმრთო ბუნებას ფორმა არა აქვს, ამდენად, მიუწვდომელია რაციონალური შემეცნებისათვის. ღმერთი სისავსეა, რომელიც არ ექვემდებარება მატებას ან კლებას. მას არ აქვს არც ფერი, არც ხმოვანება, არც სურნელება, რამეთუ ყოველივე ეს მატერიისთვის დამახასიათებელი ნიშან-თვისებაა. იგი უცვლელია და სრულყოფილი თავისი უსხეულო ღვთაებრივი ბუნებით. როდესაც ღმერთის შესახებ ვსაუბრობთ, ვგულისხმობთ სამპიროვან და ერთარს მამას, ძეს და სულიწმიდას, რომლის შესახებაც გვამცნო საღმრთო წერილმა. ღმერთშია სამართლიანობა, რადგან თავადაა სამართლიანობა. იგია ჭეშმარიტება, რომელიც ცხადდება სულიწმიდით განწმენდილი ადამიანის გონებაში. ჩვენ კი არ ვპოულობთ ღმერთს, ღმერთი პოულობს თავის თავს ჩვენში. ამიტომ ადამიანის გონისმიერი სულის დანიშნულებაა, თავისი ნება დაუკავშიროს ღმერთის ნებელობას, რითაც ეზიარება საღმრთო ჭეშმარიტებას, შეიცნობს სიცოცხლისა და ცხოვრების არსს და დაექვემდებარება შინაარსს. ღმერთი ყოველთვის ეცხადება ჩვენს ცნობიერებას ღვთივგამოვლენით (თეოფანია). ეს კი გამოიხატება სამყაროს საღმრთო მოვლენებში და სულის (პიროვნების) შინაგან ნათელფენაში,რაც საღმრთო მადლის (ნიჭის) წყალობით გადმოგვეცემა. დასასრულ, ყოველივე ეს გვაძლევს, როგორც ღმერთის შემეცნების, ისე ჩვენი განღმრთობის საშუალებას, რაც გულისხმობს არა საღმრთოა რსად გარდაქმნას, არამედ ღმერთისმიერი სათნოებების მოპოვებას და მათში დაუსრულებელ მყოფობას (ღმერთის მსგავსება) .ამრიგად, არ უნდა იყოს ძნელად გასაგები, რატომ ილტვის მოუსვენრად ჩვენი გონება, მაძიებელი სიცოცხლისა და უკვდავების, შემოქმედი ღმერთისკენ _ ის, ვინც არის სრულყოფილი გონება ,სრულყოფილი არსი, ის, ვინც არის. ღვთისმეტყველება ერთობლიობაში მოიცავს ცოდნისა და რწმენის მეცნიერებას. ერთი არსებულის ცოდნაა, მეორე _ დაჯერება, მინდობა. მათი ერთობლიობაში მოცემულობის დანიშნულება შემდეგშია: თუ არ ირწმუნე მარადიული არსებობა, ცოდნა არ გექნება და თუ არ მიიღე ცოდნა, რწმენა არ მტკიცდება. რწმენისა და ცოდნის საფუძველს, ისევე როგორც ყველა სიკეთისას, წარმოადგენს უფალი, მის მყოფობაშია აღმოცენებული რწმენაც და ცოდნაც. ამიტომ საღმრთო რწმენა, როგორც ადამიანის გონების მეოხი ზესწრაფვისას, გვაძლევს საშუალებას, ვეზიაროთ სიმართლეს. მასშია კაცთათვის დაფარულის განცხადების საიდუმლოება და ჩვენი შემეცნების სრულყოფა ჭეშმარიტებაში. რწმენაში იშვება და განსრულდება ღვთისმაძიებელი ადამიანის დამორჩილება უფლისადმი, სულის განსვენება მარადიულობაში. რწმენა, როგორც საღმრთო ნიჭი, ადამიანისთვის ცაბაოთ უფლის უხილავი მყოფობის გამომთქმელია, უხილველობაში ღვთის განცხადებული დიდებულებისა და ყოვლისმპყრობელობის პირველწყარო. რწმენა აღთქმაა მაცხოვრის მიერ ჩვენთვის სასუფეველში დასამკვიდრებლად, რაზედაც ბრძანებს წმიდა მოციქული: ''რწმე ნით დამკვიდრდეს ქრისტე თქვენს გულებში და იყოთ თქვენ ფესვგადგმულები და დაფუძნებულები სიყვარულში... და შეიცნოთ ქრისტეს სიყვარული, ცოდნას რომ აღემატება, რათა აღივსოთ სრული ღვთიური სისავსით''. ეფეს. 3, 17-19. აუცილებელია, გწამდეს არა მხოლოდ გონებით, არამედ გულისხმიერი მცნობელობით. ასე უნდა ისწრაფოდე ღვთისაკენ. გულისმიერი ლტოლვა უფლისაკენ ქმნის რწმენის გამომხატველ მაცოცხლებელ ნაყოფს, რომელიც შინაგანი და გარეგანი მდგომარეობის თანხმობითაა ერთობლიობაში აღმოცენებული. საღმრთო რწმენის ნაყოფი ისახება თითოეული ჩვენგანის პირად ცხოვრებაში. ასე მაგალითად: თუ შეგვიძლია, ვიცხოვროთ სხვის თვის, მისი ბედნიერებისთვის, მიანიშნებს იმაზე, რომ ვეზიარეთ რწმენას და ჩვენში აღიძრა შემოქმედის ქველმოქმედებითი თვისება. თავად ქველმოქმედება ქველმოქმედის შემოქმედებაა. ეს სიკეთეა და რაც სიკეთეა, იგი თავისთავად მშვენიერებაა და მარადიულობასთან არის წილნაყარი. ამდენად, რწმენით აღსრულებული, ღვთისათვის სათნო ნებისმიერი მოქმედება შესაძლებლობაში არსებულის რეალობად ქცევის გამომხატველია, იგი პირმშოა სიყვარულის. უფლისადმი რწმენის გამოხატვა ბუნებრივად გვავალდებულებს, გვქონდეს ჭეშმარიტი სარწმუნოება. გვსურს, ვფლობდეთ მას? გვმართებს საკუთარი ნების დამორჩილება, მინდობა უფლისადმი და ყურადღების მიპყრობა სულიწმიდის ნაუწყების მიმართ, როდესაც ბრძანებს: ''რწმენა მოსმენისაგან''. რომ. 10, 17. ამ ზეგარდამო განცხადებულში გადმოცემულია საღმრთო მინიშნება იმის შესახებ, რომ არ ყოფილა დრო, როდესაც ღმერთს არ ესაუბრა ადამიანთან, როგორც თავის ქმნილებასთან, ეს იქნებოდა ედემის ბაღში, ეგვიპტის უდაბნოში თუ აღთქმულ ქვეყანაში. ამ საუბრით უფალი თავად მოძღვრავდა და ასწავლიდა თავის რჩეულთ და მათი საშუალებით გადასცემდა ხალხს უფლის თაყვანისცემას და მსახურებას, აზიარებდა თავის სამართალს. ჭეშმარიტი სარწმუნოების გადმოსაცემად შესაქმედან მოყოლებული არ დამცხრალა მოსიყვარულე და მმოძღვრელი ღმერთის ხმა, მღაღადებელი მოსეს თუ ძველი აღთქმის სხვა წინასწარმეტყველთა ბაგით, რომლის სისავსით გამოთქმა სრულყო მაცხოვარმა ჩვენმა იესო ქრისტემ, გადმოგვცა რა წმიდა წერილში ახალი აღთქმის სწავლება, რომელიც მოციქულებმა სულიწმიდის მადლით განფინეს სამყაროს ყოველ კიდეში ერთადერთ მოწმობად საღმრთო ჭეშმარიტებისა. მოციქულებმა გვამცნეს იესო მაცხოვრის სიმართლე, გვამცნეს, რათა მოგვეპოვებინა, და რადგან მოვიპოვეთ, ვალდებულნი ვართ, შევძლოთ მისი რწმენისა და მოძღვრების დაცვა, რომელზეც დაფუძნდა წმიდა სამოციქულო მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც უფლისმიერი ''ცოცხალი ღმერთის ეკლესია, ჭეშმარიტების სვეტი და საფუძველი.'' 1ტიმ. 3,15. ჩვენ მოვიპოვეთ იმის ცოდნა, რასაც ეძიებდნენ ანტიკური ეპოქის ფილოსოფოსები. რადგან ხელთ გვიპყრია მიმართულების  ზუსტი საზომი, მივყვეთ ცხოვრების გზამკვლევს, რათა ჩავწვდეთ მოლოდინის მიზანს და ჩავეჭიდოთ შეუვალ მეგზურს ამ წარმავალ და მართლაც წუთიერ ცხოვრებაში. მართლაც, რომ საოცარია ადამიანი მთელი თავისი წინააღმდეგობრიობით,რომელსაც იგი მოიცავს. ილტვის სიცოცხლისაკენ, ერთგვარად იღვწის კიდეც სიცოცხლისათვის, მაგრამ გრძნობიერების შინაგან და უმთავრეს კარნახს, მის გულისხმისყოფას უგულებელყოფს. ეს შინაგანი გონისმიერი მგრძნობელობა, რომელიც თანდაყოლილია მისთვის, იმისდა მიხედვით ძლიერდება, თუ როგორი დამოკიდებულება აქვს მისადმი პიროვნებას, ვგულისხმობ ყურადღების ხარისხს. ადამიანის სიცოცხლე, თავისი განსაკუთრებული მახასიათებლობით განირჩევა და განსხვავდება სამყაროს ცოცხალ ქმნილებათაგან. მხედველობაში მაქვს ჩვენში არსებული მოაზროვნე გონისმიერი სულის არსობრივი მდგომარეობა, რომელიც მუდმივად მიმართულია ძიებისკენ, რაც მდგომარეობს საკუთარი თავის ყოფიერებითი საწყისის მოხილვასა და მიგნებაში, მეორე მხრივ, ანალიზისა და დაკვირვების უნარში.ყოველივე ეს მოგვიწოდებს შემხვედრი ნაბიჯის გადასადგმელად საკუთარი თავის შეცნობის გარდუვალობისკენ. მიეახლო შეცნობის ზღურბლს, რომელიც გარკვეულწილად ერთგვარ სიძნელესთან იგივდება, დაუძლეველი და მიუღწეველი არ არის, რამეთუ უმალ ახლოშეხებადი ხდება, თუკი პიროვნება მიმართავს თავის აზროვნებით სივრცეში საღმრთო მეხსიერების სადავეებს, რომლითაც აღჭურვილია თითოეული ადამიანი. რა არის ადამიანის სიცოცხლე, თუ არა მდგომარეობა, რომელშიც გონება დაუსრულებლად აღამაღლებს ძახილის ნიშანს და ჩვენი სიცოცხლის ერთადერთ საფუძვლად მხოლოდ სიცოცხლეს ანიჭებს სახელდებას. რაც შეეხება საფუძველს, მასში უცილობლად მოიაზრება ფუძემდებელი დამფუძნებლის თვისებით. ამიტომაც გონება შემოქმედების პირველწყაროდ მხოლოდ შემოქმედ ცოცხალ არსებას მოიაზრებს, რამეთუ მატერია თავისი ბუნებით შემოქმედების შედეგად გვევლინება. ჩვენი სიცოცხლისა და გონების საწყისი მისი აზრობრივი შემოქმედებითაც გვემცნობა: ''იმაზე, რაც იყო დასაბამიდან, რაც მოგვისმენია და ჩვენი თვალით გვინახავს, რასაც ჩავკვირვებივართ და ჩვენს ხელებს მოუსინჯავს, სიცოცხლის სიტყვაზე, რადგან სიცოცხლე გამოჩნდა და ჩვენ ვიხილეთ და ვმოწმობთ, და გაუწყებთ თქვენ ამ საუკუნო სიცოცხლეს, რომელიც იყო მამასთან და გამოგვეცხადა ჩვენ... ეს არის მოწმობა, რომ ღმერ-თმა მოგვანიჭა საუკუნო სიცოცხლე და ეს სიცოცხლე მის ძეშია. ვისაც ძე ჰყავს, აქვს სიცოცხლე. ვისაც ძე ღვთისა არა ჰყავს, სიცოცხლე არა აქვს.'' იოანე,1, 1-2; იოანე, 5,11-12. ადამიანისთვის ბუნებრივი მდგომარეობაა, როდესაც გონებაზე დაფუძნებულ მსოფლმხედველობას ანიჭებს უპირატესობას. იგი პიროვნებაში აღძრავს ძირითად სულიერ შესაძლებლობებს, რაც მას მიმართულს ხდის, ყოფიერებაში მაქსიმალურად წარმართოს საკუთარი ნება სიცოცხლის არსობრივი ძიებისკენ. ამ სულისკვეთებას ჰყავდა მოცული მსოფლიოს უდიდესი მოაზროვნენი და ფილოსოფოსები, რომელთა ინტელექტუალურმა შემოქმედებამ წარმოაჩინა ადამიანის გონების უდიდესი მისწრაფებები, ეძიათ სამყაროს შემოქმედი გონი. საინტერესოდ გადმოსცემს ჰერაკლიტე ეფესელი,ფილოსოფოსი, რომელიც ძვ. წ. 540-480 წწ.-ში მოღვაწეობდა: ''არის ერთი სიბრძნე _ ცოდნა იმ გონებისა, რომლის მიერ წარიმართება ყოველი ყოველით''. ხოლო, როდესაც ეცნობი ფილოსოფოს ქსენოფანე კოლოფონელის ნააზრევს, რომელიც ძვ. წ. 570_470 წწ.-ში ცხოვრობდა, იფიქრებ, რომ იგი ღვთისმეტყველია. ''ერთი არსი, ერთი ღმერთი თავისი თავის მსგავსია, ის არის თავის თავში. რამდენადაც ღმერთი არ მოძრაობს, იმდენად ის დროის გარეშეა.'' _ წერს იგი. კიდევ უფრო გვაოცებს ფილოსოფოსი პარმენიდე ელეველი, რომელიც ქრისტეს შობამდე დიდი ხნით ადრე ცხოვრობდა: `არსი არის სრული. არსი არის უცვლელი. არსი არ წარმოიშობა. არსი მარადიულია. არსი არ არის დროში, ამიტომ არ შეიძლება ითქვას, რომ ის იყო წარსულში, არის აწმყოში და იქნება მომავალში. ის დროში არც იყო, არც არის და არც იქნება, მაგრამ არსი არის'' .აღსანიშნავია ფილოსოფოს ზენონის (490-430 ძვ. წ.) დასკვნა არსის არსობის შესახებ, სადაც იგი არამატერიალურ განსაზღვრებას განავრცობს და ავითარებს, მსგავსად თავისი წინამორბედებისა:''თუ არსი არის სიდიდე, ის ყოფილა უსასრულოდ მცირე, ანუ ნული. არ არსებობს სიდიდის ნაწილი, რომელიც სიდიდე არ იყოს და ამიტომ არ იყოფოდეს. სიდიდე იყოფა განუწყვეტლივ, უსასრულოდ. სიდიდის ასეთი გაყოფის შედეგად ჩვენ მივიღებთ ისეთ ნაწილებს, რომელთაც უსასრულოდ მცირე სიდიდე ექნებათ, ისინი თითქმის ნულები ან სწორედ ნულები იქნებიან. ამიტომ, თუ არსი არის სიდიდე, ის შედგება უსასრულოდ მცირე ნაწილაკებისგან, ანუ ნულებისაგან. უსასრულოდ მცირეთა, ანუ ნულების ,ჯამი არის უსასრულოდ მცირე, ანუ ნული. მაშასადამე, თუ არსი არის სიდიდე, ის აღარაფერი ყოფილა''. ცხადია, ვინც პიროვნულ სივრცეში ძიებას მიმართავს, უცილობლად იწყებს გარე სამყაროს შემეცნებას. გარე სამყაროსთან ადამიანის შემეცნებისა და ძიების კლასიკური ნიმუშია ელინური იდეალისტურ-ფილოსოფიური, ეთიკურ-მორალური აზროვნების წარმომადგენელთა შემოქმედებითი ძიებები, რომელთა თანახმადაც, ადამიანი კოსმოსური მთელის ორგანულ ნაწილს წარმოადგენს. პლატონის, სოკრატეს, არისტოტელეს და სხვათა თანახმად, ადამიანი ყოფიერებითი განსაკუთრებულობის მატარებელია: იგი არის არსება, განსხვავებული სხვა არსებულთაგან. რაც შეეხება სამყაროს მათეულ გაგებას: იგი (სამყარო) არ არის თვითწარმოქმნილი, მყოფი. არამედ მის ფუძემდებლად, პირველსაწყისად სახელდებულია გონი, რომელსაც სუბსტანციური არსებობა აქვს და სამყაროც სწორედ ნამდვილად არსებულის, გონითი საწყისის შედეგია. იგი სამყაროს მამოძრავებელია. მას უწოდებენ აგრეთვე ლოგოსს (აზრი, იდეა), რომელიც მართავს სამყაროს. ''იგი უსრულყოფილესი ფილოსოფოსია, თავისი თავის გამააზრებელი აზროვნება'' (არისტოტელე). ელინური იდეალისტური აზროვნებისა და სამყაროს შემეცნების განსაკუთრებული გაგება ჩანს პლატონის ''ტიმეოსში'', სადაც აღნიშნულია: ''გონიერების სავანე შეუძლებელია სხვა რამე იყოს, გარდა სულისა. …ეს ჩვენი კოსმოსი არის სულითა და გონიერებით მოსილი ცოცხალი არსი და რომ ის დაიბადა ჭეშმარიტად ღვთიური წინასწარხედვის წყალობით''. ხაზგასასმელია, რომ იდეალისტი ფილოსოფოსების ნააზრევი, რომელიც სამყაროს ეხება და მოცულია მასზე დაკვირვების გზით მოპოვებული სიბრძნის მეტყველებით, მომდინარეობს გარესამყაროსთან მათი ძლიერი, შინაგანი კავშირით. მიუხედავად ამისა, ეს შემეცნება ვერ იქნებოდა და ვერც იქნება საკმარისად სრულყოფილი, თუ პიროვნების მიერ შემეცნებითი სვლები საკუთარ არსებაში არ იქნება გადატანილი. ვფიქრობ, სწორედ ეს ჰქონდა მხედველობაში სოკრატეს, როდესაც აღმოთქვა: ''შეიცან თავი შენი''.ადამიანის ცხოვრების მანძილზე ხომ სწორედ შემეცნების ამოცანა დგას მის წინაშე, რომელიც პისტოლოგიურ და გნოსტიკურ ასპექტებს მოიცავს. ეს აუცილებლობანი სიღრმისეული სიმძაფრით განსაზღვრა წმ. იოანე დამასკელმა თავის თეოლოგიურ-ფილოსოფიურ თხზულებაში 'ცოდნის წყა რო'', როდესაც შემეცნებას ''გონიერი სულის ნათელი'' უწოდა და აღნიშნა: ''არაფერია იმაზე მეტად ღირებული, ვიდრე შემეცნება''. ხოლო ფილოსოფიაზე თქვა: ''ფილოსოფოსობა სიბრძნის სიყვარულია, ხოლო სიბრძნე ჭეშმარიტი ღმერთია''. შემეცნებითი საქმიანობა გაძლევს ცოდნას და განსაზღვრებას, რას უნდა მიაკუთვნებდე საკუთარ არსებას, სად მოიაზრებდე და აფუძნებდე შენს ყოფნას. შემოქმედებითი შემეცნება, თუ იგი ადგილს პოვებს ჭეშმარიტებასთან, წარმართავს სურვილის აღძვრას უმჯობესის ასარჩევად. აღსანიშნავია, რომ თავად არჩევანი არსებული სურვილიდან მომდინარე სამოქმედო მოქმედებას წარმოადგენს გარკვეული მიზნის მისაღწევად. არჩევანის მიმართულებას ისეთი გრძნობები განსაზღვრავს, როგორიც არის სარგებლობის მოლოდინი და სიამოვნების განცდა. ეს ორი მდგომარეობა სიცოცხლის ბოლომდე მიჰყვება ადამიანს ყოველწუთიერი არჩევანის გამოსავლენად, როგორც მისი ძირითადი კრიტერიუმები. შეცდომა იქნება, თუ ვიტყვით, რომ მათგან რომელიმე ჩვენგანი თავისუფალია და არც არის მისგან ვინმე გასათავისუფლებელი. სიამოვნება და ბედნიერება თავის დასაბამს უფალში პოულობს. საფიქრებელია მხოლოდ, რას მოვიაზრებთ ან მივიჩნევთ სიამოვნებად და ბედნიერებად, რამეთუ წარმავალიცა და წარუვალიც საწყისშიც და დასასრულშიც ერთი სურვილით არის მომართული: განიცადოს კეთილდღეობა. როდესაც გამოვხატავთ ბედნიერების სურვილს საკუთარი თავისთვის ან სხვისთვის და ეს სიამოვნებას გვანიჭებს, იგი სრულიად ნორმალურ გამოვლენაზე მიუთითებს და განსჯის აუცილებელ ვალდებულებას არ წარმოადგენს, რამეთუ ბუნებრივ მდგომარეობას ასახავს და უფლის მიერ აღთქმული მარადიული ნეტარების ელემენტებს ამქვეყნიურ ცხოვრებაში განგვაცდევინებს. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სიკეთის არჩევანიც განსჯილი მდგომარეობაა და ასეც უნდა იყოს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ადგილი ექნება არანებისმიერ ქმედებას. ხაზგასასმელია, რომ აუცილებელ განსჯას ექვემდებარება ისეთი შემოთავაზება (არა აქვს მნიშვნელობა, ეს შემოთავაზება სუბიექტის მიერ იქნება თუ ობიექტური გარემოებიდან), რომელიც ადამიანს ყოფიერებიდან არაყოფიერებისაკენ უბიძგებს. ყოფიერებას ჩვეულებისამებრ ისეთი მოვლენები, გრძნობები, მოქმედებები, გარემოებები, თვისებები, ხასიათები, ჩვევები, მიდრეკილებები წარმოაჩენს, რომლებიც არსით არსებულ კატეგორიას განეკუთვნებიან და სიკეთის ქვემდებარედ წარმოდგებიან. მათი, როგორც არსის, მოაზრება იმ განსაკუთრებულ უნართანაა დაკავშირებული, რომელსაც აზროვნების თვისება ჰქვია. შეიძლება ვინმემ იფიქროს, არაკეთილი ქმედებაც ხომ აზროვნების ნაყოფს წარმოადგენს? რა თქმა უნდა, დასათანხმებელია ეს განსაზღვრება, მაგრამ ნიშანდობლივი ის არის, რომ თავად აზროვნება წარმართავს ჩვენს განწყობას და არქმევს საკუთარ სახელს: რაღაცას _სიკეთეს და რაღაცას _ ბოროტებას. მას, რასაც სიკეთე უწოდა, ყოფიერების განსაზღვრება მისცა და რასაც ბოროტება _ არაყოფიერების. მნიშვნელოვანი ის არის, რომ აზროვნება გააზრებულობის, ანალიზის შედეგად ქვეცნობიერად იღებს გადაწყვეტილებას და გონების შიდა სივრცეში ერთგვარ ფილტრაციას ახდენს მისაღებსა და მიუღებელს შორის, როგორც სასარგებლოსა და ურგებს შორის. ასეთი გონებრივი შიდა აზროვნებითი მოძრაობით თავად აზროვნება გვხელმძღვანელობს და გვამცნობს: მე, აზროვნებამ, გავიაზრე და გააზრებულს გკარნახობ, თუ რომელი არის არსიდან მომდინარე და რომელი _ არარსებული. რადგან აზროვნება სიცოცხლესთან არის დაკავშირებული, იგი განეკუთვნება სულის, არსის თვისებას დ ანივთიერ მდგომარეობას აღემატება. ამიტომ მას, როგორც ნივთიერ თვისებას, ასეთად ვერ მოვიაზრებთ, რამეთუ ერთმანეთისგან მუდმივად მიჯნავს ქვენას და ზენას, სწორს და არასწორს. ვის უნახავს გვამი, რომელსაც შეუძლია აზროვნებდეს?! მიმოვიხილეთ რა გონებაში დავანებული სულისმიერი მოძრაობა, დავინახეთ მისი შემოთავაზების ტრაექტორია არჩევანის მოქმედებისკენ. ეს ცნება არსშივე გულისხმობს ნებაყოფლობითობის არსებობას და გამორიცხავს იძულების ნებისმიერ გამოვლინებას. ამიტომ არჩევანი განსჯისა და აზროვნების წინააღმდეგ მიმართულ არანებაყოფლობით მოქმედებებთან მის ადგილს ვერ მოიაზრებს, რამეთუ იგი არსობრივადაა მიმართული მიზნის განხორციელებისკენ. მიზანს კი, როგორც ვიცით, არჩევანის აღძვრასთან ერთად სურვილის მძაფრი არსებობა აღმოაცენებს. ეს მიზანდასახულობა რის მოსაპოვებლადაც იქნება აღძრული, იმის მიხედვით ექვემდებარებ აადამიანი გონიერებისა თუ უგუნურების იმ განსაზღვრებებს, რომელიც სასურველისა და არასასურველის ცნებას ითავსებს.

მთავარეპისკოპოსი ზენონი იარაჯული

Please Share it! :)