მამარდაშვილი. საუბრები ფილოსოფიაზე, კეთილისა და ბოროტის მიღმა

აუდიოჩანაწერი და ყველა საავტორო უფლება ეკუთვნის ელენა მამარდაშვილს.  

ინტერვიუ მერაბ მამარდაშვილთან (27.02.1990)

მერაბ მამარდაშვილი

დაიბადა გორში. 1955 წელს დაამთავრა მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფილოსოფიის ფაკულტეტი. 1968-1987 წლებში სამეცნიერო ჟურნალის "ვოპროსი ფილოსოფიი" მთავარი რედაქტორის მოადგილე, მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი და რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის მოსკოვის ფილოსოფიის ინსტიტუტის უფროსი მეცნიერ თანამშრომელია.

1987-1990 წლებში მამარდაშვილი საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ს. წერეთლის სახელობის ფილოსოფიის ინსტიტუტის ბუნებისმეტყველების ფილოსოფიის განყოფილების გამგეა და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი. სხვადასხვა დროს ლექციებს კითხულობდა გერმანიაში, საფრანგეთსა და სხვა ქვეყნებში.

გერმანული ფილოსოფიის (განსაკუთრებით იმანუელ კანტის) გავლენის მუშაობდა აღქმის რაციონალისტურ თეორიაზე. მნიშვნელოვანია მისი წვლილი მეცნიერების ფილოსოფიაშიც. გამოქვეყნებული აქვს მარსელ პრუსტის შემოქმედების კვლევები.

მერაბ მამარდაშვილი ერთმორწმუნე მტრის შესახებ

მერაბ მამარდაშვილი, 1990

ქართულმა ხასითმა, ქართულმა გენოტიპმა დაკარგა თავისი მოხაზულობა, ეს დაიკარგა უკვე რუსეთთან უთიერთობაში XIX საუკუნეში, დაიკარგა ჩვენი ეკლესიის და რელიგიის დონეზე. იმდენი ჩვენ არ გვავნო მაჰმადიანობამ, ან მუსულმანურმა სამყარომ, არაბებმა ან მონღოლებმა, ან სპარსელებმა, ან თურქებმა, რომლებიც ყოველთვის გვემტერებოდნენ, განსაკუთრებით ემტერებოდნენ ჩვენ რწმენას– რელიგიას, რამდენადაც ჩვენ გვავნო “ნათესაობრივმა” კავშირმა რუსულ კულტურასთან, რუსულ ეკლესიასთან, რომელიც გვეჩვენებოდა მონათესავე.

უფრო მყარი, უფრო მტკიცე იყო ჩვენი რწმენა, როცა ჩვენ ვანსხვავებდით ჩვენ თავს განსხვავებულ მაჰმადიანისგან ან სხვა რწმენის სახელმწიფოსაგან, რომელიც შემოიჭრებოდა ჩვენი სახელმწიფოს ფარგლებში. იქ არის რაღაც გაუგებრობა– ჩვენ დამოკიდებულებაში, წაშლა საზღვრებისა რუსულ ეკლესიასთან. ერთი რუსი ეკლესიის ისტორიკოსი აღიარებდა: “უმცროსმა დამ (რუსეთის ეკლესია) თავისი უფროსი და (ქართული ეკლესია) დაახრჩო თავის ხელებში. იმიტომ რომ უფროსმა დამ აღარ იცოდა ვინ არის მტერი და ვინ არის ნათესავი.


matiane

მერაბ მამარდაშვილი – “მითიდან ფილოსოფიისაკენ”

ჩვენ ყველას გვესმის ინტიუიციურად თუ რა არის ფილოსოფია, მაგრამ მისი განმარტება ყოველთვის გვისხლტება ხელიდან. ანუ, ყოველთვის შეგვიძლია ესა თუ ის ტექსტი (ზეპირი თუ წერილობითი) ამოვიცნოთ როგორც ფილოსოფიური, თუ, რა თქმა უნდა, ეს უკანასკნელი არის ასეთი, ანუ ფილოსოფიური. მაგალითად: ემანუელ კანტის, ან პლატონისას ტექსტს ყოველთვის გამოვარჩევთ მხატვრული ლიტერატურისაგან, ფიზიკისაგან და ასე შემდეგ და ვიტყვით, რომ ეს ფილოსოფიური ტექსტია. მაგრამ, ძალიან გვიჭირს ვთქვათ, ჩამოვაყალიბოთ თავად ფილოსოფიის განმარტება.
ეს არცაა გასაკვირი, რადგან ფილოსოფია სწორედ ინტუიციაზეა დამოკიდებული, მომდინარეობს მისგან.

მერაბ მამარდაშვილი – “გამონათქვამები”

მერაბ მამარდაშვილი – Merab Mamardashvili (1930 – 1990)

“ყველაზე დიდი ტყუილი შეიძლება აღმოჩნდეს ზუსტად სიმართლე, ნათქვამი ისეთ სიტუაციაში, როცა მისი დაჯერება შეუძლებელია….”

“თქვენი ქართველობა იწყება ღირსებიდან და არა პირიქით!”

ლექციები ფსიქოანალიზის შესახებ

ლექციები ფსიქოანალიზის შესახებ

მერაბ მამარდაშვილი

დღეს გესაუბრებით ფსიქოანალიზზე, ერთ-ერთ იმ თემაზე, რომელმაც გააფართოვა და შეცვალა ჩვენი წარმოდგენა საერთოდ ადამიანური გამოცდილების სტრუქტურაზე. უხეშად თუ ვიტყვით, ფროიდისეული ფსიქოანალიზი არის მოძღვრება, რომელიც დგას ფსიქოლოგიისა და რაღაც სხვის საზღვარზე. ამიტომ ძალიან ხშირად ვერ ბედავენ, ფსიქოანალიზი მიაკუთვნონ ფსიქოლოგიის მეცნიერებას. თქვენ იცით, რომ ეს არის მოძღვრება ფსიქიკაზე ან ფსიქიკის ანალიზი, სახელდობრ, ფსიქიკაში რაღაც განსაკუთრებულის ანალიზი, რაც არის სწორედ თავად ფსიქოანალიზის საგანი - არაცნობიერის ანალიზი. კაცმა რომ თქვას, რატომ უნდა ამტყდარიყო ალიაქოთი თითქოსდა ასეთ უბრალო რაღაცაზე! დიდი ხანია, ყველასათვის ნათელია, რომ ჩვენს თავში ყველაფერს ვერ ვაცნობიერებთ. უფრო მეტიც, რომ ყველაფერი ჩვენში არ არის რაღაც ჩვენს კონტროლს დაქვემდებარებული მდგომარეობა, რომ არსებობს ინსტინქტები, ლტოლვები, ვნებები და ა.შ.

მერაბ მამარდაშვილი - სიკვდილით მოხიბლულნი

ჩვენი ტოტალიტარული კოლექტივიზმი, რაც, სინამდვილეში, ერთმანეთისგან გათიშული, ეგოიზმით განმსჭვალული ადამიანების მგლური თამაშია და სხვა არაფერი, ჩვენსავე წინააღმდეგ მომართული ყველაზე მსახვრელი იარაღი აღმოჩნდა, როგორც კი შინაგანად სავსე, გულღია და აზრიანი ცხოვრება მოვინდომეთ. ყველას უკვე ძვალსა და რბილში აქვს გამჯდარი არსებულის გადანაწილებისა და არა ახლის ქმნის პრინციპები. და აი, დრომოჭმული კვლავ ცდილობს დათრგუნოს ცოცხალი აზრი – „მკვდრები სამარიდან გვებღაუჭებიან“.

მერაბ მამარდაშვილი - ცნობიერების ტოპოლოგია

წინამდებარე წიგნი სამი ნაწილისაგან შედგება. პირველი ნაწილი წარმოადგენს მერაბ მამარდაშვილის მიერ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში მარსელ პრუსტის ეპოპეაზე წაკითხული სალექციო კურსის (1984/85 წწ.) პირველი 7 ლექციის თარგმანს. 

მეორე ნაწილს, პირობითად ვუწოდეთ „მამარდაშვილის ფრანგული არქივიდან“. აქმკითხველი გაეცნობა 1989/90 წლებში მერაბ მამარდაშვილის მიერ პარიზსა და ბარსელონაში წაკითხულ ლექციებს, მოხსენებებს და სხვადასხვა ფრანგულენოვანი გაზეთებისა თუ ჟურნალებისადმი მიცემულ ინტერვიუებს. 

მესამე ნაწილი შედგება მერაბ მამარდაშვილის სამი ტექსტისაგან, რომელიც ცნობიერებისა და კულტურის პრობლემებს ეხება.






წიგნის წაკითხვა PDF ფორმატში 

რესურსი 2

ჯაშუშის ცხოვრება

ინტერვიუ მერაბ მამარდაშვილთან

ეს ინტერვიუ მერაბ მამარდაშვილმა გარდაცვალებამდე რამდენიმე თვით ადრე მისცა ფრანგ ჟურნალისტს ან შევალიეს. იგი გულის შეტევით გარდაიცვალა, როცა მოსკოვიდან თბილისში მოემგზავრებოდა. ეს დიდი ქართველი ფილოსოფოსის ბოლო ინტერვიუა...
90-იანი წლების სტუდენტები მის არც ერთ ლექციას არ ვაცდენდით. ეს ალბათ უფრო ინტუიციით ხდებოდა, ახალგაზრდა ადამიანის ინტუიციით, რომელიც ჭეშმარიტებას მთელი გულით ესწრაფვის. და მაინც, ჩვენ ყველამ, უფროსებმაც და ახალგაზრდებმაც, ის შეცდომა დავუშვით, რაზეც მერაბ მამარდაშვილი გვაფრთხილებდა. იქნებ არც ახლა იყოს გვიან...